اختلافات وراث و مسائل مربوط به آن

‏‏اختلافات وراث و مسائل مربوط به آن‏

‏‏[سؤال 11254]‏‏ ‏ ‏ 6458‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏از محضر علمای امامیه و فقهای اثناعشریه استعلام و استفتا می نماید:‏

‏‏شخصی فوت شده. بعد از فوت، یکی از اولاد او برگۀ عادی ای را ـ که فاقد امضا و‏‎ ‎‏گواهی سایر ورثه و فامیل و حتی معتمد محل بوده و ورثه از وقوع چنین معامله ای‏‎ ‎‏اظهار بی اطلاعی می نمایند ـ به عنوان خرید سه دانگ از شش دانگ خانۀ مسکونی‏‎ ‎‏متوفاة ارائه داده؛ درحالی که مبلغ به اصطلاح معامله شده، یک درصد قیمت واقع‏‎ ‎‏موضوع به اصطلاح معامله شده است، و به عبارت دیگر، قیمت واقعی مورد معامله‏‎ ‎‏شده، پنجاه برابر مبلغ معیّن در برگه عادی ابرازی است. سایر ورثه، به این برگۀ ابرازی‏‎ ‎‏و احیاناً چنین معامله ای با داشتن چنین غبن فاحشی معترض می باشند. آیا حق‏‎ ‎‏اعتراض و تعقیب موضوع را دارند یا خیر؟ ‏

‏‏بسمه تعالی، اگر مدعی، به طریق شرعی خرید را اثبات کند، ورثه حق‏
‏‎

‎‏اعتراض ندارند، ولی نوشته حجیت شرعی ندارد مگر موجب اطمینان‏‎ ‎‏شود.‏

‏‏[سؤال 11255]‏‏ ‏ ‏ 6459‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏محضر مبارک حضرت آیت الله‌ امام خمینی، مدّ ظله العالی‏

‏‏محترماً به عرض مبارک می رساند: مرحوم پدر این جانبان در حدود پنجاه سال قبل‏‎ ‎‏به رحمت حق واصل شده است. به محض فوت او جلسه ای در حضور عالمان محل‏‎ ‎‏ـ  مرحوم مبرور حضرت آقای شیخ حسین آقا توتونچی که از اجلّه و ثقات علمای شهر‏‎ ‎‏تبریز بودند و فرزند ارشد آن مرحوم ـ تشکیل شده و تمام ماترک متوفی‏‎ ‎‏صورت برداری شده و پس از وضع دیون و ثلث، میزان سهم ارث وراث معیّن گردیده‏‎ ‎‏و به شرح مندرج در حاشیۀ تقسیم نامه و طبق اقرارنامه های جداگانه که در همان تاریخ‏‎ ‎‏به خط و مهر عالمان مزبور تنظیم گردیده و سهم وراث تأدیه شده و سهم ارث وارث‏‎ ‎‏صغیره نیز به قیم منصوص شرعی و قانونی او پرداخت گردیده است و کلیۀ‏‎ ‎‏اقرارنامه ها از طرف قیّم منصوص و فرزندان او و وراث ذکور کبیر تسجیل شده و‏‎ ‎‏حاشیۀ اقرارنامه ها از طرف عالمان مرقومان با تصریح به اقرار مقرّین در حضور آنان‏‎ ‎‏تسجیل و مهر شده است. صورت متروکات و تقسیم نامۀ اقرارنامه ها جهت ملاحظه،‏‎ ‎‏به پیوست تقدیم می گردد.‏

‏‏حال با این شرح، آیا پس از پنجاه سال، بعضی از وراث شرعاً مجاز هستند با‏‎ ‎‏ادعای این که ذیل اقرارنامه و تقسیم نامه، امضا یا مهر ندارد، مجدداً به مقام مطالبۀ‏‎ ‎‏سهم الارث برآیند؟ و همچنین آیا مسجّلین اقرارنامه ها و تقسیم نامه شرعاً می توانند به‏‎ ‎‏خلاف شهادت خود مجدداً ادعای سهم ارث بکنند؟‏

‏‏استدعا می شود ضمن توضیح این نکته که آیا نبود مهر یا امضای وراث اناث یا‏‎ ‎‏ذکور در ذیل اقرارنامه ـ با وجودی که اقرار خود یا قیّم شرعی و قانونی آنان در پنجاه‏
‏‎

‎‏سال قبل با حضور و اقرار شفاهی آنان در محضر عالم شرع تنظیم و تسجیل شده و به‏‎ ‎‏امضای قیّم و شهود ذکور رسیده ـ شرعاً می تواند مانع نفوذ اقرارنامه باشد یا خیر؟‏‎ ‎‏حکم شرعی مسأله را مرقوم فرمایید تا به وظیفۀ شرعی عمل شود. ادام الله‌ بقائکم‏

‏‏بسمه تعالی، تقسیم ترکه بین ورثه اگر با حضور کبار و قیّم صغار طبق‏‎ ‎‏احکام شرعیّه در باب میراث انجام شده کسی حقّ اعتراض ندارد، ولی اگر‏‎ ‎‏در «اصل تقسیم» بین ورثه اختلافی باشد می توانند در محکمۀ صالحه‏‎ ‎‏طرح دعوی نموده و حل و فصل اختلاف گردد، و در این صورت اسناد‏‎ ‎‏کتبی شرعاً اعتبار و حجّیّت ندارد مگر موجب علم و اطمینان شود.‏

‏‏[سؤال 11256]‏‏ ‏ ‏ 6460‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 14 / 9 / 1361‏

‏‏دفتر حضرت امام امت دامت برکاته‏

‏‏مادری دو ساعت و نیم آب و ملک داشته و تا حین فوت هم در تصرّف خودش‏‎ ‎‏بوده. در ایام عزایش هم گفتند نوشته ای نیست. خصوصاً برادرش اظهار داشت که من‏‎ ‎‏قلم به کاغذ برای خواهرم نگذاشتم. هشت ماه از فوت مادر گذشت اموال طبق قانون‏‎ ‎‏ارث تقسیم شد. بعد از گذشت مدتی که ذکرشده همان برادر صلح نامه ای نشان داده که‏‎ ‎‏دو ساعت آب و ملک را مادر به دوتا از دخترها داده، امضای همان برادر که منکر‏‎ ‎‏نوشته بود و اثر انگشتی هم در آن دیده می شود ولی کسی نیست که شهادت دهد که به‏‎ ‎‏امر مادر بوده و مادر هم در حیاتش نگفته که نوشته ای هست ما به شک افتاده ایم.‏

‏‏چون مادر در سی سال قبل چند زمین مزروعی به پسرها صلح نمود و آن ها هم‏‎ ‎‏صداق همسرانشان کردند حال در این کاغذ بدون امضا آمده که به دخترها باز واگذار‏‎ ‎‏شده. چه صورت دارد باید عمل شود یا نه، اگر عمل شود صیغه عقد چه می شود؟‏

‏‏بسمه تعالی، تا صلح مذکور بطریق شرعی اثبات نشود کسی حق مزاحمت‏‎ ‎‏ورثه را ندارد و تنها صلح نامه اعتبار شرعی ندارد مگر موجب علم شود.‏

‏
‏‎

‎‏[سؤال 11257]‏‏ ‏ ‏ 6461‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 1 / 12 / 1361 ‏

‏‏حضور مبارک حضرت آیت الله‌ العظمی امام خمینی، پس از عرض سلام، اخیراً‏‎ ‎‏مسأله ای برای خانوادۀ این جانب مطرح گردیده است که بسیار جالب و شنیدنی، و در‏‎ ‎‏عین حال پیچیده و دشوار است، که ناگزیر گردیدم عین مسأله را، بدون کم و کاست به‏‎ ‎‏عرض رسانده، حل آن را از حضرت عالی خواستار شوم. قضیه به شرح زیر می باشد:‏

‏‏پدر من در سال 1335، یعنی 26 سال قبل درگذشت و از او شش پسر و سه دختر و‏‎ ‎‏مادرمان باقیماند. ظرف دو سال مراحل قانونی انحصار وراثت به عمل آمد و پنج سال‏‎ ‎‏هم اموال موروثی، بدون این که بین وراث قانونی تقسیم شود، یک جا و بر روی هم‏‎ ‎‏اداره شد، تا این که در سال 42، یعنی نوزده سال قبل به نحوی که همگی راضی بودیم‏‎ ‎‏ارثیه پدر را تقسیم نمودیم و طبیعتاً هر یک از وراث به طور دلخواه مشغول فعالیت‏‎ ‎‏گردید و به تدریج تغییرات زیادی در ملک موروثی به وجود آمد و در حال حاضر از‏‎ ‎‏نظر کمیت و کیفیت هیچ شباهتی با آنچه نوزده سال قبل بود، ندارد. ‏

‏‏لازم است به عرض برسانم که آنچه به عنوان ارثیه پدرمان در سال 42 تقسیم‏‎ ‎‏گردید، در واقع تماماً ملک موروثی نبود، بلکه تشکیل شده بود از: ‏

‏‏الف. ارثیۀ مادرمان که در حیات پدر به امانت به وی سپرده شده بود، که پدر با‏‎ ‎‏دخل و تصرف و رسیدگی به امور آن درصدد بهره برداری و ازدیاد آن برآید و در نتیجۀ‏‎ ‎‏فعالیت های پدر که با سرمایۀ مادرمان انجام شده، حین فوت سهمیۀ مادر و ثروت‏‎ ‎‏پدرمان کاملاً مخلوط و غیرقابل تفکیک شده بود. در نتیجه پس از فوت پدرمان، برای‏‎ ‎‏این که قضیه حل گردد، مادرمان نیز سهمیه و دارایی خود را که با اموال پدرمان مخلوط‏‎ ‎‏شده بود، به فرزندان خود بخشید و بین فرزندانش تقسیم گردید. ‏

‏‏ب. مقداری از اموالی که بین فرزندان تقسیم شد نیز قبلاً از طرف پدر، به طور‏‎ ‎‏رسمی به بعضی از فرزندان مصالحه گردیده بود که همچنان در تصرف پدر باقی مانده‏
‏‎

‎‏بود و فرزندان ارشد نیز مستقلاً دست به فعالیت زده بودند و ثروتی از راه کشاورزی و‏‎ ‎‏معامله اندوخته بودند که با توجه به مصالحه کردن اموال مادر و تقسیم آن بین‏‎ ‎‏فرزندان، برادران نیز حاضر گردیدند که قسمتی از ثروت شخصی خود را بین برادران‏‎ ‎‏و خواهران خود تقسیم نمایند و به یک اندازه ارث ببرند. ‏

‏‏ج. صداقیه و ‏‏ سهمیۀ مادرمان نیز به طور کامل به ایشان نرسید؛ زیرا ایشان به‏‎ ‎‏رضایت قسمتی از ملک خود را برای امرارمعاش و گذران زندگی اختیار نمود و مازاد‏‎ ‎‏را به فرزندان خود بخشید، که بین آن ها تقسیم گردید. ‏

‏‏با توجه به مراتب یادشده، اموالی که در سال 42 به نام ارثیۀ پدر بین وراث تقسیم‏‎ ‎‏گردید، تشکیل شده بود از اموال موروثی مادرمان و قسمتی از صداقیه و ‏‏ ایشان به‏‎ ‎‏اضافه اموال شخصی وراث، که به رضایت خودشان جزو اموال موروثی پدر‏‎ ‎‏صورت برداری شده و به قیمت درآمده و براساس قیمت گذاری و ارزیابی، بین وراث‏‎ ‎‏تقسیم گردیده است. ‏

‏‏اخیراً زنی ـ که دارای سوء سابقه غیرقابل انکاری هم می باشد و به شهادت عامۀ‏‎ ‎‏مردم، لغزش های مکرر از وی مشاهده گردیده است ـ با ارائه یک صیغه نامۀ مجعول که‏‎ ‎‏عاقد آن هم درگذشته است، ادعا می کند که از پدر ما دارای فرزندی چهل ساله است،‏‎ ‎‏که دارای شناسنامه به نام دیگری می باشد و ادعای ارثیه می نماید. در حالی که حین‏‎ ‎‏فوت پدرمان پانزده ساله بوده و پدر اقدامی برای تعیین هویت او نکرده است. با توجه‏‎ ‎‏به این که در این مدت چهل سال، مدعی و فرزندش در محل می زیسته و هرگز چنین‏‎ ‎‏ادعایی نکرده است و رفتار سوء وی در جوانی، زبانزد عامۀ مردم می باشد، احتمال‏‎ ‎‏ساختگی بودن صیغه نامه برای به دست آوردن مال، بسیار می باشد. این جانب شرح‏‎ ‎‏ماوقع را به عرض رساندم تا حضرت عالی در حل این مسأله ما را راهنمایی بفرمایید،‏‎ ‎‏تا آنچه شرع مقدس اسلام دستور فرموده است، عمل نماییم. ‏

‏‏1. آیا با توجه به حقایق ذکرشده، ادعای چنین شخصی شرعاً پذیرفته است و به‏
‏‎

‎‏عنوان یکی از وراث به شمار می آید یا خیر؟‏

‏‏2. چنانچه ادعای وی به عنوان یکی دیگر از وراث پذیرفته شود، نظر به این که‏‎ ‎‏ارثیه پدر با اموال مصالحه شدۀ مادر و برادران مخلوط شده و به قیمت درآمده است و‏‎ ‎‏تفکیک ارثیه پدر تقریباً غیر ممکن می باشد، سهم الارث مدعی چگونه باید تعیین‏‎ ‎‏شود؟‏

‏‏3. چون اصل ارثیه دچار تغییرات شده و در برخی موارد موجود نمی باشد، آیا‏‎ ‎‏می توان سهم الارث وارث جدید را بر طبق قیمتی که قبلاً برای تقسیم ارثیه به عمل‏‎ ‎‏آمده با کسر اموالی که ارثیه پدر نبوده، نقداً پرداخت نمود یا این که طور دیگری عمل‏‎ ‎‏می شود؟‏

‏‏4. نظر به این که مدعی تا کنون شناخته نبوده، آیا نسبت به زمان گذشته می تواند‏‎ ‎‏مطالبه اجرة المثل نماید؟ و اگر پاسخ مثبت است، مقدار اجره المثل چه اندازه و چگونه‏‎ ‎‏تعیین می شود؟ استدعا دارم پاسخ مسائل را ارسال فرمایید. مزید تشکر و امتنان است.‏

‏‏بسمه تعالی، مسأله نزاعی و اختلافی است و رسیدگی به آن موکول به‏‎ ‎‏دادگاه های صالحه است. ‏

‏‏[سؤال 11258]‏‏ ‏ ‏ 6462‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 3 / 6 / 1361‏

‏‏حضور مقدس حضرت آیت الله‌ العظمی امام خمینی، مدّ ظله العالی، السلام علیکم‏‎ ‎‏ورحمة الله‌‏

‏‏1. شخصی که مالک و ساکن دکانی بوده فوت نموده است و ورثه متوفی منحصر به‏‎ ‎‏یک پسر و دو دختر و یک نفر عیال دائمی بوده است. متوفی تا روز ابتلا به مرضِ‏‎ ‎‏منتهی به فوت در دکان ملکی خود به کسب مشغول بود. پس از فوت متوفی، پسرش‏‎ ‎‏دکان را مقفّل و از تقسیم آن و پرداخت سهام دختران و عیال از عین ملک و سرقفلی‏‎ ‎‏متعلق به ورثه و موافقت با فروش عین و منافع، به غیر یا ورثه امتناع دارد. با کیفیت‏
‏‎

‎‏معروض و عدم اشتغال پسر به کسب در دکان موروثی و اشتغال در سازمان دولتی: ‏

‏‏1. آیا کلیه وراث (یک پسر، دو دختر و عیال) در اصل و عواید و حق پیشۀ معمولٌ‏‎ ‎‏به، ذی حق و ذی سهم هستند؟‏

‏‏2. آیا تصرف دکان مزبور و مقفّل داشتن آن و عدم معامله (خرید و فروش) توسط‏‎ ‎‏پسر متوفی، مخالف احکام مقدس شارع نمی باشد؟‏

‏‏بسمه تعالی، همۀ ورثه در ترکۀ متوفی شریک هستند و هیچ کدام بدون‏‎ ‎‏اجازۀ همه، حق تصرف ندارند و چنانچه اختلافی دارند به محاکم صالحه‏‎ ‎‏مراجعه نمایند. ‏

‏‏[سؤال 11259]‏‏ ‏ ‏ 6463‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏حضور مبارک رهبر کبیر انقلاب امام خمینی، مدّ ظله العالی ‏

‏‏احتراماً؛ به عرض می رساند: شخصی که در حدود چهل سال پیش مرحوم شده،‏‎ ‎‏ثلث ماترک خود را که مقداری هم اراضی مزروعی در محدوده شهر بوده، حبس و‏‎ ‎‏وصیت کرده که منافعش توسط وصی آن مرحوم ـ که پسر بزرگ تر می باشد ـ به‏‎ ‎‏مصارفی که در وصیت نامه معین کرده برسد و پس از سی سال، اصل املاک، بین ورثۀ‏‎ ‎‏حاضر تقسیم و تسهیم و تحویل گردد. تعداد ورثه، ده نفر هستند. ‏

‏‏وصی در ظرف سی سال، حدود نصف از اراضی را بین هفت نفر از ورثه ـ که فاقد‏‎ ‎‏منزل مسکونی بوده اند ـ بدون سهم بندی مشاعاً، یک قطعه هم تفکیک شده به طور‏‎ ‎‏اجاره ای واگذار نموده که ساختمان و سکونت نمایند. خود وصی هم قطعه ای را به‏‎ ‎‏همسرش اجاره داده و ساختمان و سکونت نموده است. فقط دو نفر از ورثه که خانه‏‎ ‎‏داشته اند، از زمین ها استفاده نکرده اند. حال که چندین سال از اتمام حبس زمین ها‏‎ ‎‏گذشته و ثلث به ملکیت ورثه درآمده، وراث مایل هستند که هر کدام زمینی را که‏‎ ‎‏ساخته و سکونت دارند و مالک اعیانی هم می باشند و از ارثیۀ هر کدام کمتر است،‏
‏‎

‎‏برداشته و بقیۀ سهم الارث خود را از زمین های آزاد بردارند. همچنین دو نفر هم که‏‎ ‎‏قبلاً زمین برداشت ننموده اند برداشت و تقسیم و تسهیم نمایند. ‏

‏‏دو نفر مذکور مخالفت کرده، می گویند کلیه زمین ها باید سهم بندی و به طور قرعه‏‎ ‎‏تقسیم شود که در این مورد تکلیف ساختمان های ورثه، نامعلوم و ورثه بدون خانه‏‎ ‎‏می مانند و به علت مخالفت این دو نفر، ماترک و بقیه زمین های ورثه سال ها است که‏‎ ‎‏بدون استفاده مانده و تقسیم نمی شود و با توجه به این موضوع که اغلب ورثه نیاز‏‎ ‎‏شدیدی به بقیۀ سهم الارث خود دارند؛ حال از محضر عالی استدعا دارد که نظر مبارک‏‎ ‎‏را راجع به اراضی متصرفی و ساختمان های ورثه اعلام و تکلیف شرعی وصی و‏‎ ‎‏سایرین را در قبال مخالفت دو نفر مذکور مرقوم فرمایید. ‏

‏‏از اطاله کلام معذرت خواسته طول عمر و سلامتی آن وجود گرانمایه را از‏‎ ‎‏باری تعالی مسئلت دارم.‏

‏‏بسمه تعالی، ورثه حق مطالبۀ تقسیم ترکه را دارند و در خصوص‏‎ ‎‏ساختمان که ملک دیگری است، احوط آن است که مصالحه نمایند. ‏

‏‏[سؤال 11260]‏‏ ‏ ‏ 6464‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏محضر مبارک رهبر معظم و مرجع عالی قدر شیعیان جهان امام خمینی، مدّ ظله‏‎ ‎‏العالی، مستدعی است نظر شرعی مبارک را در مورد مسألۀ زیر که اجمالاً و دقیقاً به‏‎ ‎‏عرض شریف می رسد، عنایت بفرمایید. باشد چون دیگر امور، نظر حضرت عالی‏‎ ‎‏موجب گشایش معضل یک یتیم صغیر گردد.‏

‏‏در سال 1349 دو خواهر مشترکاً و به تساوی، مبلغی پول به حساب پس انداز‏‎ ‎‏مسکن بانک رهنی واریز نمودند و بانک دفترچه پس انداز را طبق مقررات خود، به نام‏‎ ‎‏یک نفر، یعنی خواهر بزرگ تر صادر نمود. با استفاده از وام دریافتی، خانه کوچکی‏‎ ‎‏خریداری نمودند که در این مورد نیز بانک به خاطر در رهن گرفتن خانه، تا زمان‏
‏‎

‎‏استهلاک وام، سند مالکیت را به نام یک نفر، یعنی خواهر بزرگ تر صادر نمود. ‏

‏‏مدت دو سال نیز اقساط وام را به تساوی و مشترکاً پرداخت نمودند. پس از‏‎ ‎‏چندی، خواهر کوچک تر از خواهر خود خواست که مدرکی که گواه سهم او در‏‎ ‎‏مالکیت خانه باشد به او بدهد. بر این اساس، طی یک سند محضری، خواهر بزرگ تر‏‎ ‎‏سه دانگ از خانه را به خواهر کوچک تر انتقال قطعی داد. (فتوکپی سند وکالت به‏‎ ‎‏پیوست تقدیم حضور می گردد). در سال 1352 طی یک حادثۀ رانندگی هر دو خواهر‏‎ ‎‏فوت می کنند و از خواهر کوچک تر، یک فرزند ذکور صغیر و از خواهر بزرگ تر، دو‏‎ ‎‏صغیر ذکور به جا می مانند. اکنون که دو صغیر خواهر بزرگ تر کبیر شده اند و درصدد‏‎ ‎‏تقسیم ماترک برآمده اند. ضمن این که به وجود سند وکالت و حقیقت موضوع‏‎ ‎‏معترفند، اما به دلیل این که سند مالکیت به نام مادر آنان صادر شده، به کلی منکر سهم‏‎ ‎‏صغیر خواهر کوچک تر شده و مدعی مالکیت شش دانگ خانه می باشند. این جانب به‏‎ ‎‏ولایت از جانب صغیر مذکور، استدعای عنایت نظر شرعی را دارد تا طبق آن عمل‏‎ ‎‏نموده و حقی از طرفین ضایع نگردد. ‏

‏‏خداوند متعال عمر و عزت امام عزیز را مستدام بدارد، حقیر دست بوس‏

‏‏بسمه تعالی، با فرض این که خانه با پول مشترک و به اجازۀ صاحبان پول‏‎ ‎‏خریده شده، مشترک بین صاحبان پول است و بعد از فوت هر یک از‏‎ ‎‏شرکا، سهم او به ورثه اش می رسد.‏

‏‏[سؤال 11261]‏‏ ‏ ‏ 6465‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 22 / 3 / 1361‏

‏‏محضر مبارک حضرت آیت الله‌ العظمی جناب روح الله‌ الموسوی الخمینی، دام‏‎ ‎‏ظله، پس از عرض سلام، سلامتی و طول عمر آن رهبر عزیز را از خداوند مسئلت‏‎ ‎‏دارم، باری مسأله ای مورد سؤال است:‏

‏‏خواهری داشته ام که فوت شده است و از او دو دختر و یک پسر باقیمانده. خواهرم‏
‏‎

‎‏از این جانب که برادر او می باشم، پولی قرض گرفت برای شوهرش که شوهرش‏‎ ‎‏بپردازد، لکن شوهرش پول را نداد تا زمانی گذشت و خود خواهرم پول را از خودش‏‎ ‎‏به من داد و گفت از شوهرم هر وقت وصول شد به من بدهید تا این که پس از زمانی‏‎ ‎‏مبلغی از آن وجه را شوهر داده و بقیه را هنوز نداده است و پس از فوت خواهرم،‏‎ ‎‏مخارج کفن و دفن را به من گفت که بدهم و صورت بردارم تا بعد از هفته بدهد. از‏‎ ‎‏پول خرج شده برای تدفین و فاتحه و غیره هم، مبلغی معادل یکهزار تومان نداده است‏‎ ‎‏و به هیچ عنوان نتوانسته ایم وصول کنیم. حالیه مبلغی که خواهرم از من می خواست از‏‎ ‎‏پول دستی، آن هم مبلغ نهصد تومان است. آیا این مبلغ نهصد تومان که وصول وجه‏‎ ‎‏دستی بوده، تعلّق به ورثه دارد یا این که اجازه می دهید که این مبلغ را بابت آن هزار‏‎ ‎‏تومان که از مخارج تدفین طلبکار هستم بردارم و به شخص طلبکار بدهم، تقاضامندم‏‎ ‎‏جواب مرقوم دارید. ‏

‏‏بسمه تعالی، پول وجه دستی که از شوهر خواهر پس گرفته شد، به ورثه‏‎ ‎‏می رسد و صرف آن در ادای بدهی بابت کفن و دفن منوط به اجازۀ ورثه‏‎ ‎‏است.‏

‏‏[سؤال 11262]‏‏ ‏ ‏ 6466‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏فردی معتقد است که ارث ملکی را نباید به دختر داد. در صورتی که آن فرد،‏‎ ‎‏دختری از زن مطلقه ای دارد که در دستور شرع فرزند قانونی اوست و بخواهد ملک‏‎ ‎‏ارثی او را به پسران دیگرش صلح نماید، آیا دختر می تواند برادر ناتنی اش را برای‏‎ ‎‏گرفتن ارث شرعی خود وکیل نماید؟ در صورتی که اگر عمل تقسیم ارث به بعد از‏‎ ‎‏فوت پدر موکول شود اموال ملکی خود را به پسران صلح می کند.‏

‏‏بسمه تعالی، قبل از فوت شخص مال او ارث نمی شود و خود شخص‏‎ ‎‏می تواند اموال خود را به هر که می خواهد ببخشد و تحویل او دهد.‏

‏
‏‎

‎‏[سؤال 11263]‏‏ ‏ ‏ 6467‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏حضرت آیت الله‌ العظمی امام خمینی‏

‏‏با تقدیم یک برگ سند عادی مربوط به یک قطعه زمین که فردی به گواهی انجمن‏‎ ‎‏اسلامی محلّ و معتمدین آن را از صاحب و مالک زمین خریداری و در آن درختکاری‏‎ ‎‏نموده و درختان هم به ثمر رسیده و به صورت باغ میوه درآمده است و به نام فرزند‏‎ ‎‏خود نامگذاری نموده و نیز برای او در آن باغ مصالح ساختمانی از قبیل سنگ و...‏‎ ‎‏آورده تا برای او ساختمان بسازد و این قطعه در محلّ به نام این فرزند او شهرت دارد و‏‎ ‎‏همۀ محل آن را به همین نام می شناسند. پس از چند سال پدر فوت نموده و دارای‏‎ ‎‏چندین فرزند است. استدعا دارم اعلام فرمایید:‏

‏‏1. ملکیت این قطعه زمین که به صورت باغ میوه است و سند عادی آن به نام فرزند‏‎ ‎‏صغیر نامبرده است به قوّت خود باقی است یا سایر ورثه حقّی از این باغ دارند؟‏

‏‏بسمه تعالی، زمین را اگر پدر به او بخشیده سایر ورثه در آن حقی ندارند.‏

‏‏2. متوفی دارای یک قبضه اسلحۀ شکاری مجاز با تمام تجهیزات از قبیل دوربین شکاری و زین‏‎ ‎‏اسب  سواری می باشد. استدعا دارم اعلام فرماید آیا تمام ورثه از این اسلحه و لوازم فوق الذکر ارث‏‎ ‎‏می برند یا خیر؟‏

‏‏بسمه تعالی، اسلحه شکاری جزء حبوه نیست و تمام ورثه از آن ارث می برند.‏

‏‏[سؤال 11264]‏‏ ‏ ‏ 6468‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 30 / 9 / 1361‏

‏‏محضر مرجع عالی قدر، رهبر عزیز، امام امت، حضرت خمینی بت شکن، عرض‏‎ ‎‏می شود:‏

‏‏شخصی پنج فرزند دارد؛ یک پسر و چهار دختر. پدر در سال 1358 فوت نموده و‏‎ ‎‏پسر قبل از فوت پدر، خانۀ پدری را فروخته و به اسم خودش خانه خریده و‏‎ ‎‏حجره اش را هم تقریباً ده سال پیش فروخته و پولش را برداشته. حال آیا برای‏
‏‎

‎‏پرداخت ارثیۀ دخترها، پسر باید قیمت خانه را که حالا در آن سکونت دارد حساب‏‎ ‎‏کند ـ یعنی فیمابین نسبت به حصه دختر و پسر ـ یا این که قیمت همان سال که قبل از‏‎ ‎‏فوت پدر فروخته بود؟ تقاضا داریم جواب مسأله را در چند کلمه در زیر ورقه مرقوم‏‎ ‎‏فرمایید. با تقدیم احترام‏

‏‏بسمه تعالی، اگر پدر در زمان حیات، خانه یا پول آن یا خانۀ خریده شده را‏‎ ‎‏به پسر تملیک کرده، دخترها در آن حقی ندارند و اگر تملیک نکرده،‏‎ ‎‏دخترها در عین خانه حق دارند و می توانند به هر نحو تراضی کنند قیمت‏‎ ‎‏بگیرند.‏

‏‏[سؤال 11265]‏‏ ‏ ‏ 6469‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 17 / 7 / 1361‏

‏‏دفتر محترم امام خمینی، سلام علیکم، خواهشمند است جواب سؤال های زیر را‏‎ ‎‏بدهید:‏

‏‏اگر کسی بیش از ده سال در یک دکان، کاسب باشد و شریکی داشته و یا نداشته‏‎ ‎‏باشد، پس از فوت ایشان در صورتی که: ‏

‏‏1. دکان به صورت اجاره ای باشد وراث چه حقی دارند؟‏

‏‏بسمه تعالی، اگر مدت اجاره باقی بوده، منفعت مورد اجاره به ارث‏‎ ‎‏می رسد.‏

‏‏2. دکان به صورت سرقفلی باشد وراث چه حقی دارند؟ و آیا زن (همسر) از سرقفلی سهمی دارد یا نه؟‏

‏‏بسمه تعالی، چنانچه متوفی شرعاً حق سرقفلی داشته، به ارث می رسد و زن هم از حق سرقفلی‏‎ ‎‏ارث می برد.‏

‏‏[سؤال 11266]‏‏ ‏ ‏ 6470‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏حضور محترم بنیان گذار جمهوری اسلامی امام خمینی، دامت برکاته ‏

‏‏اول: شخصی بمیرد، از او یک پسر و یک دختر باقی بماند و از بابت ترکه، یک باب‏
‏‎

‎‏خانه و یک باغ بماند، نامبرده در حال حیات خود، نصف خانه را در مقابل شصت‏‎ ‎‏تومان، بیع به شرط نماید. پسر، بزرگ شود؛ مبلغ مزبور را بدهد و سند را بگیرد. آیا‏‎ ‎‏دختر در آن نصف، حق پدری دارد یا نه؟ ‏

‏‏دوم: باغ را سه حصه نماید؛ محدودۀ شمالی برای علی محمد، شرقی برای‏‎ ‎‏مشهدی حسین و حاجی رحیم، جنوبی برای نعلبندی و غربی که شارع می باشد برای‏‎ ‎‏حق عبور، نه یک متر زمین و نه پنج تومان پول نداده. شرعاً، عرفاً، قانوناً این ضعیفه‏‎ ‎‏حقّ عبور دارد یا ندارد؟ از مقام محترم، جواب این مسأله را خواستارم.‏

‏‏بسمه تعالی، بعد از فسخ بیع شرط، همۀ ورثه در مورد آن حق دارند و سؤال‏‎ ‎‏دوم مفهوم نشد. ‏

‏‎ ‎

‏‎

‎