پیام آیت‏ ا... سید عبدالکریم موسوی اردبیلی

‏‏‏پیام حضرت آیت الله سید عبدالکریم موسوی اردبیلی‏

‏‏ ‏

‏‏بسم الله الرحمن الرحیم. الحمدلله رب العالمین و صلی الله علی سیدنا‏‎ ‎‏محمد و آله الطاهرین‏

‏‏     اینک که با عنایت خداوند متعال و همت والای جمعی از فرزندان‏‎ ‎‏دلسوز و متعهد، مجالی فراهم شده تا بار دیگر اندیشه های اقتصادی امام‏‎ ‎‏خمینی، احیاگر اسلام در عصر حاضر، مورد بررسی اندیشمندانه محققان‏‎ ‎‏قرار گیرد خدا را شاکر و سپاسگزارم و از همه دست اندرکارانِ برپایی این‏‎ ‎‏همایش تشکر می کنم و برای آنان توفیق و عزت خواستارم.‏

‏‏     ابعاد وجودی حضرت امام (ره) گسترده تر از آن است که یک نفر‏‎ ‎‏بتواند بر آن احاطه یابد و با اینکه در تبیین این ابعاد، دانشمندان و متفکران‏‎ ‎‏سعی وافر کرده اند و سخنان بسیار گفته یا نوشته اند، هنوز حق مطلب ادا‏‎ ‎‏نشده است.‏

‏‏     یکی از این ابعاد که امام (ره) در شکل گیری آن جدیت بیشتر مبذول‏‎ ‎‏داشته اند و بیشتر عمر شریفشان صرف آن شده، بعد فقهی ایشان است که‏‎ ‎‏از موقعیت اساسی و بنیانی برخوردار است. این بعد، نخستین جهتی‏

‏‎

‎‏

است که امام به آن توجه داشته و در آن سعی و تلاش کرده و پس از  آنکه‏‎ ‎‏در آن تبحر یافته و امتیاز چشمگیری به دست آورده، آن را اساس و محور‏‎ ‎‏کار خویش قرار داده است و از مسند بزرگ فقاهت و پایگاه رفیع، به ابعاد‏‎ ‎‏دیگر توجه کرده است.‏

‏‏     حضرت امام(ره) به همه چیز، از مسائل فردی، تعلیم و تربیت،‏‎ ‎‏اقتصاد، سیاست و مدیریت گرفته تا مسائل اجتماعی، جنگ و صلح و‏‎ ‎‏امور نظامی و حتی مسایل مربوط به رهبری و حکومت از زاویه فقهی‏‎ ‎‏می نگریست و این امور را با ترازوی فقه می سنجید. ایشان برای فقه‏‎ ‎‏اصالتی ویژه قایل بود و دیگر جهات را در این مرتبت نمی دانست. نبوغ‏‎ ‎‏ذاتی و استعداد خدادادی ایشان بیش از همه در فقه شکوفا شده و‏‎ ‎‏جلوه ای خیره کننده به خود گرفت و از فقه به سایر جهات پرتو افشانی‏‎ ‎‏کرد.‏

‏‏     ایشان در دوران تحصیل، شخصیت ممتاز و فاضل نامدار مکتب‏‎ ‎‏فقاهت بودند و چون در کنار فقه به اصول، عرفان، فلسفه و ادبیات نیز‏‎ ‎‏احاطه داشتند و در مسائل اجتماعی و اخلاقی هم صاحبنظر بودند و‏‎ ‎‏موضوعات سیاسی را به گونه ای اعجاب انگیز درک و هوشیارانه تحلیل‏‎ ‎‏می کردند، توانستند نتایج قابل توجهی به دست آورند و به طور وسیعی‏‎ ‎‏تأثیرگذار باشند.‏

‏‏     هر چند امام(ره) کتابهای علمی بسیار عمیقی را به رشته تحریر‏‎ ‎‏درآوردند و شاگردان مبرزی را پرورش دادند، ولی مهمترین امتیاز ایشان‏‎ ‎‏در بعد علمی، وارد کردن عنصر زمان و مکان در فقاهت، و گسترده‏‎ ‎‏ساختن دامنه فقه، و نوآوری و اهتمام به حل مسائل مستحدثه به ویژه‏‎ ‎‏مسائل اقتصادی از قبیل گمرک بود. ‏

‏
‏‎

‎‏  

  همچنین ایشان در استنباط احکام شرعی، واقعیتهای ملموس جامعه‏‎ ‎‏را نیز در نظر دارند. مثلاً هنگامی که در مقوله مالکیت فکر می کنند، آرای‏‎ ‎‏صاحبنظران قوی ـ که همه از اکابر و اعاظم بودند ـ در مورد تملیک را با‏‎ ‎‏موشکافی تمام به نقد می کشند و در اظهارنظر نهایی می فرمایند: ‏‏در بیع نه‏‎ ‎‏تملیک لازم است، نه تملک. ‏‏و با ارائه شواهد فراوان از واقعیتهای جامعه‏‎ ‎‏نظر خود را مدلل می سازند و از این رهگذر توفیق یابند که نوآوری کرده و‏‎ ‎‏فروختن حق ریشه، حق آبادانی و احیا، حق سرقفلی و بازنشستگی را از‏‎ ‎‏مصادیق بیع قرار دهند. ‏

‏‏     یا وقتی در معاطات سخن می راند در توجیه شرعی آن فقط به سیره‏‎ ‎‏عقلا و متشرعان بسنده نمی کند، بلکه از دوران قبل از پیدایش زبان نیز‏‎ ‎‏شاهد می آورد. ‏

‏‏     البته نوآوری ایشان به حوزۀ مسائل اقتصادی محدود نمی شود و در‏‎ ‎‏سایر موارد نیز ابتکارات کم نیست مثلاً در مسائل خانوادگی و زناشویی،‏‎ ‎‏طلاق را در موارد عسر و حرج جایز می شمرند، هر چند مشهور علما،‏‎ ‎‏فتوا به عدم جواز داده اند.‏

‏‏     متأسفانه تاکنون به این بُعد شخصیتی حضرت امام (ره) عنایت کمتری‏‎ ‎‏شده است. من ضمن تشکر مجدد، دست همه فرزندان اندیشمند خود از‏‎ ‎‏حوزوی و دانشگاهی را می فشارم و از آنان می خواهم که به این مهم، که‏‎ ‎‏در زندگی علمی امام (ره) نقش محوری داشته توجه بیشتر کنند.‏

‏‏     از خداوند بزرگ برای آن عزیز از دست رفته علو درجات و برای‏‎ ‎‏پویندگان راهش سلامتی و توفیق طلب می کنم.‏

‏‏والسلام علیکم و رحمة الله و برکاته‏

‏‏سید عبدالکریم موسوی اردبیلی   ‏

‏
‏‎

‎

‏‎ ‎

‏‎

‎