امام خمینی و حفظ مصالح نظام
حجةالاسلام والمسلمین حسن عاشوری لنگرودی
مصلحت نظام و اسلام بیش از هر چیز در راه و کلام امام خمینی موج می زند. بی گمان محور تکلیف گرایی رهبر فقید انقلاب در امور سیاسی همانا رعایت مصالح انقلاب و اسلام بوده است. در این مقاله با نهادینه شدن مصلحت از سوی حضرت امام در مجمع تشخیص مصلحت نظام آشنا می شویم؛ نهادی که نقشی انکارناپذیر در طرح سیاست های کلان و راهبردی و تعدیل مواضع و تنظیم مدیریت متناسب با زمان و مکان دارد.
نویسنده، مصلحت را به اعتباری چند، دسته بندی کرده و در تبیین هر یک کوشیده است: مصلحت ایجابی و مصلحت سلبی؛ مصلحت فردی و مصلحت اجتماعی؛ مصلحت ضروری و رفاهی؛ مصلحت عرفی، ملی و شرعی؛ مصلحت دنیایی و مصلحت آخرتی؛ مصلحت پایدار و مصلحت ناپایدار. وی آن گاه در بیان تفاوت های مصلحت گرایی میان اسلام و مکتب های مادی معاصر به جنبه های نفسانی و منحط و خودخواهی های فردی، صنفی و حزبی فرهنگ غرب اشاره می کند.
طرح مکتب فقهی امام، که آمیزه ای از مصلحت و فقاهت است، در شفاف شدن چهرۀ دین و ترسیم خط مشی سیاستِ مبتنی بر اندیشه های دینی مؤثر می باشد. چنان که در این مقاله آمده، مصلحت اندیشی فقها بر پایۀ آیات و روایاتی است که ما را با فلسفه احکام آشنا می سازد و به سود و زیان امر و نهی های شرعی رهنمونی می کند، از این رو، در فقه شیعه و اهل سنت (مالکی و حنبلی) به چشم می خورد. اقدام بزرگانی هم چون میرزای شیرازی بزرگ (در جنبش تنباکو) و میرزا محمد تقی شیرازی (در صدور حکم جهاد بر ضد استعمار بریتانیا)، از مصادیق تشخیص مصلحت، است و از منظر امام
کتابچکیده مقالات کنگره امام خمینی(س) و اندیشه حکومت اسلامیصفحه 299
در ادامۀ مقاله با بیان نقش عنصر مصلحت در جعل احکام الهی و استنباط احکام شرعی، از مصلحت در احکام حکومتی یاد می کند و با ذکر شبهاتی دربارۀ به کارگیری عنصر مصلحت در حکومت دینی و آسب رسانی آن، پایان می باید.
کتابچکیده مقالات کنگره امام خمینی(س) و اندیشه حکومت اسلامیصفحه 300