اسلام و دموکراسی از دیدگاه امام خمینی(ره)

‏‏عبدالخالق روحانی‏

‏‏ ‏

‏‏از نظر نویسنده مقاله مسئلۀ دموکراسی از زمان مشروطیت در ایران مطرح شد و دو‏‎ ‎‏دیدگاه دربارۀ آن شکل گرفت: دیدگاه اول، در صدد اخذ مدل غربی دموکراسی و دیدگاه‏‎ ‎‏دیگر در صدد تلفیق آن با آموزه های دینی بود. در میان علمای مذهبی آیةالله نائینی‏‎ ‎‏اولین کسی بود که به صدد نظریه پردازی درباره ارتباط اسلام و دموکراسی پرداخت. وی‏‎ ‎‏برای برقراری حکومت دموکراسیِ دینی برداشتن دو گام را اساسی می پنداشت: یکی‏‎ ‎‏تدوین قانون اساسی، دیگری تشکیل مجلس شورای ملی که در آن، علاوه بر نمایندگان‏‎ ‎‏مردم، مجتهدان ناظر حضور می یافتند.‏

‏‏این حرکت ایشان در جهت نظریه پردازی حکومت اسلامی تا ظهور امام خمینی به‏‎ ‎‏طور جدی دنبال نشد، تا این که امام در بحث ولایت فقیه به طرح مسائلی نظیر حکومت،‏‎ ‎‏قانون، آزادی های فردی و... از نظر اسلام پرداخت. و در دهه پنجاه و پس از پیروزی‏‎ ‎‏انقلاب نیز این مسائل از سوی علمای دیگری چون علامه طباطبائی و شهید مطهری‏‎ ‎‏طرح گردید.‏

‏‏امام از نظر نویسنده یکی از منتقدان دموکراسی غرب می باشد، چرا که از نظر ایشان‏‎ ‎

‏
‏‎

‎

‎ ‎‏دارد که قابل تغییر و تحول بر مبنای امیال نفسانی انسان ها نیست، حال آن که دموکراسی‏‎ ‎‏غربی بر مبنای خواست و امیال انسان ها شکل می گیرد. از نظر نویسنده؛ بر این نظر امام‏‎ ‎‏در دیدگاه های علامه طباطبائی نیز تأکید شده است.‏

‏‏امام از نظر وی، مشروعیت آزادی و دموکراسی را در پیروی از حق می دانست، نه‏‎ ‎‏اکثریت مردم لذا آزادی مورد نظر دموکراسی غرب را برخلاف دعوت انبیا می پنداشت،‏‎ ‎‏و این همان چیزی است که در دیدگاه های استاد شهید مطهری نیز بر آن تأکید شده است. ‏

‏‏در پایان نویسنده متذکر این نکته شده است که انتقاد امام از دموکراسی غرب به‏‎ ‎‏معنای طرف داری ایشان از دیکتاتوری نیست، بلکه امام، اسلام را به هیچ وجه سازگار با‏‎ ‎‏استبداد و دیکتاتوری نمی داند و معتقد است که حکومت اسلامی هیچ یک از انواع طرز‏‎ ‎‏حکومت های موجود نیست.‏

‏‏نتیجه این که از نظر نویسنده در دیدگاه امام تمام کوشش های مربوط به ترکیب اسلام‏‎ ‎‏و دموکراسی مردود است.‏

‏‏ ‏