سیرۀ امام در رهبری و ارتباط با مردم
مهندس سهیلا جلودار زاده
تقدیم به:
- روح تابناک بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران حضرت امام خمینی(ره) بت شکن زمان
- ارواح طیبه همه شهدای طول تاریخ بویژه شهدای انقلاب اسلامی و جنگ تحمیلی و مونس تنهاییهای امام عزیز، مرحوم حجت الاسلام و المسلمین حاج سید احمد آقا خمینی
همان طور که استحضار دارید قرار است اینجانب درباره «تقویت نیروهای مردمی و نحوه ارتباط با آنان در سیره عملی و نظری حضرت امام«رضوان الله تعالی علیه» مطالبی را به عرض برسانم؛ لیکن لازم می دانم در ابتدا و به طور مختصر اشاره ای هر چند گذرا به موضع رهبری و نظریه های مربوط به آن بویژه رهبری استثنایی و پر جاذبه و رهبری الهام بخش Charismatic Leadership” داشته باشم که بدون تردید رهبری و مدیریّت حضرت امام «رضوان الله تعالی علیه» از این نوع می باشد. آنگاه مراجعه ای به برخی از بیانات، سخنرانیها، پیامها، احکام و فرامین حضرت امام(ره) در مجلدات صحیفه امام تا ضمن تحلیل و بررسی، مهمترین عوامل الهام بخش در کلام امام و روشهای دیگر خاص ایشان در ارتباط با مردم، موضوع توفیق نیروهای مردمی و نحوه ارتباط با آنها را مورد بررسی
کتابمجموعه مقالات نهمین سمینار بررسی سیره نظری و عملی حضرت امام خمینی(س)صفحه 47 قرار دهم.
رهبری و نظریه های مربوط به آن:
عرصه حیات اجتماعی بشر هیچگاه از وجود رهبران خالی نبوده است و مسأله رهبری آنگونه که همه آن را می شناسند، آنقدر واضح و آشکار است که نیاز به معرفی آن نیست، پدیده رهبری در هر جامعه ای، از اجتماع محدود دو انسان گرفته تا بالاترین و وسیعترین اجتماعات و در سطح بین ملّتها ظهور بسیار برجسته ای دارد و وسعت قلمرو و کثرت جلوه های آن از یک سو و جذابیت نفس موضوع از جانب دیگر، رهبری را چنان مورد عنایت بشر قرار داده که در کمتر موضوعی، همانند آن را می توان ملاحظه کرد.
رهبری و مدیریّت:
در ادبیات رهبری بویژه در قرن بیستم، تلاشهایی در جهت تفکیک رهبری از مدیریّت صورت گرفته است که به برخی از آنها اشاره می شود:
مکتب کلاسیک برای مدیریّت، حیطه وسیع تری نسبت به رهبری در نظر گرفته شده، از جمله کونتز و هریخ “H.Koontz and H.Weihrich” معتقدند که مدیریّت چیزی بیش از رهبری است و رهبری یکی از وظایف مدیریّت به حساب می آید.
مکتب روابط انسانی، قلمرو رهبری را وسیعتر از مدیریّت می داند و مدیریّت را یکی از انواع رهبری به حساب می آورد. هرسی و بلانچارد رهبری را ماهیتاً مفهومی وسیعتر از مدیریّت دانسته اند.
دیدگاه دیگری از دهه هشتاد به بعد وجود داشته که یک تفاوت ماهیتی بین این دو مفهوم قائل است؛ از جمله یوکل “G.Yukle”G.yukle می گوید مدیران صرفاً مسئولیتهای جایگاه شغل خدمتی را انجام می دهند؛ یعنی اعمال اقتدار می کنند در حالی که رهبران القای تعهد می نمایند.
کتابمجموعه مقالات نهمین سمینار بررسی سیره نظری و عملی حضرت امام خمینی(س)صفحه 48 تعاریف رهبری:
آقای هارولدکنتز رهبری را اینگونه تعریف می کند:
«رهبری عبارت است از متقاعد ساختن دیگران به همکاری در جهت رسیدن به هدف مشترک»
نظریه های رهبری:
نخستین پژوهش درباره رهبری از 1904 آغاز شد و در طول جنگ جهانی ادامه پیدا کرد و توجّهات آن بیشتر به صفات رهبری و راههای معطوف به آن بود که این توجّه رفته رفته جای خود را به پرسشهایی درباره رهبری اثربخش و رهبران اثربخش داد؛ و نخستین نظریه ای که پیرامون رهبری ارائه شد نظریه مردان بزرگ“Greatman theories of leadership” یا رهبری ابر مرد بود و پیروان این نظریه معتقد بودند که تاریخ با رهبری مردان بزرگ شکل می گیرد؛ و مسیر آن را ویژگیهای این مردان بزرگ تعیین می کند. از نکات عمده این نظریه یکی این است که رهبری، امری ذاتی است نه اکتسابی؛ یعنی رهبران ساخته نمی شوند، بلکه زاده می شوند.
نظریۀ رهبری ابرمردان، در زمینۀ صفات رهبری چنین نتیجه گیری می کند که شخص تنها با داشتن ترکیبی از ویژگیها به رهبری نمی رسد بلکه مشخصات شخصی، فعالیتها و اهداف پیروان بر آن تأثیر دارد؛ لذا باید رهبری را بر حسب تأثیر متقابل عواملی که پیوسته در تغییر و تبدیل هستند مشاهده کرد.
در زمینه رفتار رهبری نیز مطالعات فراوانی صورت گرفته که در اینجا به دلیل ضیق وقت فقط به خلاصه ای از مطالعات میشیگان اشاره می شود. مطالعات میشیگان بیشتر بر آثار رهبری بر کارآیی و بهره وری و رضایت کارکنان متمرکز است و به طور خلاصه دو شیوه رهبری مورد توجّه است: یکی رهبری مردمگرا و دیگری رهبری وظیفه گرا، که اوّلی عقیده دارد باید به کارکنان و پرسنل توجّه کرد و به آنها علاقه نشان داد و نیازهای آنها را مدنظر قرار داد؛ اما گروه دوم به تولید و محصول تکیه دارد و کارکنان را همچون ابزاری برای رسیدن به اهداف سازمان می نگرند.
کتابمجموعه مقالات نهمین سمینار بررسی سیره نظری و عملی حضرت امام خمینی(س)صفحه 49 ● امام خمینی: معیار در اعمال نهادها، قانون اساسی است و تخلف از آن برای هیچکس، چه متصدیان امور کشوری و لشکری و چه اشخاص عادی جایز نیست و متخلف به مردم معرفی می شود و مورد مؤاخذه قرار می گیرد.
نظریۀ دیگر، تفکر اقتضایی است که بیانگر آن است که توفیق رهبری نه تنها به خصایص رهبر یا رفتار وی بستگی ندارد، بلکه ناشی از تعامل میان رهبر و پیروان وی در یک موقعیت سازمانی ویژه است. بنابراین، پس از تجزیه و تحلیل کلی که متضمن رعایت حال مرئوسان و هدفهای آنها نیز می باشد رهبر در مورد روش رهبری خاص خود تصمیم می گیرد.
به هر حال آقای فیلدر در ارتباط با رهبری مردم مدار و وظیفه گرا معتقد است که در موقعیتهایی که رابطه رهبر و اعضای ساختار کار و قدرت مقام رهبر همگی در سطح خیلی بالا یا پایین باشد، رهبری وظیفه گرا مؤثرتر است؛ اما در شرایطی که موقعیت رهبری چندان روشن نباشد شیوۀ رهبری مردم گرا مناسب تر است.
کرمن “R. K. Korman” یکی دیگر از نظریه پردازان رهبری است که نظریه سیکل زندگی را مطرح می کند و معتقد است که رفتار رهبری بر یک رابطه خط منحنی میان رفتار وظیفه مدار، مردم مدار و بلوغ مبتنی است.
بنابراین، به طور خلاصه با مروری بر نظریات ارائه شده، می توان چنین نتیجه گرفت که سبکهای رهبری عموماً بر مبنای دو شیوه وظیفه گرایی و مردم گرایی یا ترکیبی از این دو استوار است؛ و به رغم اینکه طرفداران نظریه های اقتضایی سعی کرده اند با دخالت دادن عوامل محیطی و پیروان، این دو سبک را گسترش دهند؛ اما نتایج نهایی تأکید مجدد بر روی این دو سبک دارد؛ اما این نظریات نتوانست پاسخ جامع و کافی برای تبیین رفتار رهبران موّفقی که در عرصه سازمانها و کشورها ظهور کردند و با رهبری خود سازمانها و کشورهایشان را از سراشیبی سقوط نجات داده اند، بدهند.
کتابمجموعه مقالات نهمین سمینار بررسی سیره نظری و عملی حضرت امام خمینی(س)صفحه 50 رهبری پرجاذبه:
رهبری پرجاذبه، رهبری است دارای قدرت و توانایی الهام بخشیدن به پیروان که این تواناییهای وی صرفاً از نیروی شخصیّت و تعهد وی سرچشمه می گیرد بی آنکه از پاداشهای مالی و یا اعمال زور استفاده کند.
● نخستین نظریه ای که پیرامون رهبری ارائه شد، نظریه مردان بزرگ یا «رهبری ابرمرد» بود. از نکات عمدۀ این نظریه، ذاتی بودن(نه اکتسابی بودن)رهبری است؛یعنی رهبران ساخته نمی شوند، بلکه زاده می شوند.
● دو شیوۀ رهبری مورد توجّه است: یکی رهبری مردم گرا و دیگری رهبری وظیفه گرا. اوّلی عقیده دارد که باید به کارکنان و پرسنل توجّه کرد و به آنها علاقه نشان داد و نیازهایشان را مد نظر قرار داد؛ اما گروه دوم به تولید و محصول تکیه دارد و کارکنان را همچون ابزاری برای رسیدن به اهداف سازمان تلقی می کند.
به نظر برخی از محققین، رهبری پرجاذبه شامل دو دسته عوامل می باشد: یک دسته که ناظر به انگیزش عقلانی و تجزیه و تحلیل منطقی است؛ و دسته دیگر که احساسات و بینش (اشراق) رهبر را در بر می گیرد و به آن رهبری الهام بخش می گویند. رهبری الهام بخش یک سبک رهبری است که مبتنی بر ارتباط شفاهی رهبر با پیروان است بگونه ای که رهبر در تبیین اهداف سازمان از ارزشها و اعتقادات مورد قبول پیروان آن چنان استفاده کند که ضمن جلب اعتماد آنان نسبت به آن اهداف، متضمن رضایت خاطر پیروان نیز باشد که این همان چیزی است که به آن رهبری اثر بخش می گویند.
و لذا در ایجاد یک رسالت جذاب و رهبری اثر بخش چهار عامل نقش اساسی دارند که عبارتند از:
1- ایجاد اعتماد بین رهبر و پیروان؛
کتابمجموعه مقالات نهمین سمینار بررسی سیره نظری و عملی حضرت امام خمینی(س)صفحه 51 2- تلفیق انتظارات پیروان و خلق انتظارات برتر؛
3- بصیرت بخشی با تکیه بر ارتباطات شفاهی رهبر و براساس قدرت بیان رهبری؛
4- ترغیب فکری پیروان.
تمامی عوامل فوق الذکر در چهارچوب نظریۀ رهبری الهام بخش با تکیه بر ارتباطات شفاهی رهبر و بر اساس قدرت بیان رهبری مورد استفاده قرار گرفته، بطوری که رهبری الهام بخش برای ایجاد ارتباط مؤثر با پیروان خود بر اساس شناختی که نسبت به آنها دارد با استفاده از ارزشها و باورهای مورد قبول آنها، پیامهایی را خلق می کند که تعهد و اعتماد پیروان را نسبت به اهداف و رسالتهای سازمان برمیانگیزد؛ و آنچنان آنان را ترغیب می کند که آنها برای اهداف تعیین شده از سوی رهبر تلاش فوق العاده ای را از خود بروز می دهند. رهبر الهام بخش برای ایجاد چنین انگیزه ای در مخاطبین خود برای انتقال مطلب و مفاهیم مورد نظر خود که بر اساس بصیرت وی شکل گرفته است، به گونه ای مؤثر از بیان الهام بخش استفاده می نماید و خالق زیباترین و مؤثرترین نوع روابط سازمان یافته در رسیدن به آرمانها می گردد.
البتّه این بخش نیازمند یک پژوهش وسیع و دقیق علمی است و مطمئناً ماحصل این پژوهش بیانگر نبوغ حضرت امام در ایجاد ارتباط با مخاطبین و به کارگیری همۀ فنون مؤثر در این خصوص می باشد.
بیان اصطلاحاتی چون اسلام ناب محمّدی – جنگ فقر و غنا و ... تنها اشاره ای کوچک به این اقیانوس بیکران مهارت و سخنوری می باشد.
اکنون که به اختصار با نظریه های شاخص رهبری آشنا شدیم و به عوامل و شیوه های الهام بخشی نیز پرداختیم و از آنجا که در دسته بندیهای رایج و موجود، بدون تردید رهبری حضرت امام(ره) از نوع رهبری استثنایی و پرجاذبه الهام بخش “Charismatic Leadership” می باشد، در ادامه بحث و در چهارچوب نظریۀ رهبری الهام بخش، به موضوع تقویت نیروهای مردمی و نحوۀ ارتباط حضرت امام(ره) با آنان پرداخته، و در هر مورد به نمونه هایی از پیامهای حضرت امام(ره) در مقاطع قبل و بعد از انقلاب اشاراتی خواهیم داشت.
کتابمجموعه مقالات نهمین سمینار بررسی سیره نظری و عملی حضرت امام خمینی(س)صفحه 52 1- حضرت امام(ره) بر مبنای شناخت عمیقی که نسبت به مخاطبین خود و فرهنگ آنها داشتند، در بیانات خود پیامهایی را خلق و بیان می نمودند که در بردارندۀ یک تغییری در میان مردم بود و انگیزۀ فوق العادۀ آنان را تا سر حد بذل جان خویش در راه اهداف و آرمانهای رهبری سوق می داد؛ نکتۀ قابل توجّه، اینکه حضرت امام(ره) در مقاطع مختلف و در راستای نیل به هدف اصلی و متناسب با میزان رشد و پذیرش مردم، تغییرات مرحله ای را مدنظر قرار داده، و پس از رسیدن به یک مرحله، مرحلۀ دیگری از تغییر را مطرح می کنند.
«کسانی که از حال این ملّت رنجدیده در این پنجاه سال آگاهند و به سرنوشت ایران علاقه دارند، از جمیع طبقات از کارگر تا دهقان، از دانشجویان قدیم تا دانشگاهی از لشکری تا کشوری، باید بدانند به دست آوردن آزادی در برکنار شدن شاه و دودمان اوست، که دشمن سرسخت ملّت و نقطه اصلی بدبختی است؛ و تصور آنکه بدون کنار رفتن و انتقام از او، آرامش ملّتی که همه چیزش به دست او به باد رفته است به او برگردد، خیالی است باطل».
(جستجوی راه از کلام امام؛ دفتر نهم، نشر امیرکبیر، ص57)
● رهبری الهام بخش، یک سبک رهبری مبتنی بر ارتباط شفاهی رهبر با پیروان است به گونه ای که رهبر در تبیین اهداف سازمان از ارزشها و اعتقادات مورد قبول پیروان، آنچنان استفاده کند که ضمن جلب اعتماد آنان، متضمن رضایت خاطر پیروان نیز باشد. به این نوع رهبری، رهبری اثربخش نیز می گویند.
«ملّت ایران تصمیم گرفته است که متکی به اسلام و با الهام از اصول مترقی اسلام، نهضت خود را به پیش برد و بر اساس قوانین و ضوابط اسلامی نهضت خود را به پیش برد و بر اساس قوانین و ضوابط، جامعه خود را از نو بنا کند و هیچگونه سازش و راه میانه و امثال این توهمّات را نپذیرد».
(همان منبع، صفحه169، تاریخ5 / 9 / 57)
کتابمجموعه مقالات نهمین سمینار بررسی سیره نظری و عملی حضرت امام خمینی(س)صفحه 53 «از شما می خواهم، از ملّت می خواهیم این نهضت را نگه دارند تا تأسیس حکومت عدل اسلامی؛ از آن وقت تا حالا می گفتید تا مرگ شاه نهضت ادامه دارد، حالا باید بگویید تا اقامۀ حکومت اسلامی نهضت ادامه دارد؛ آن چیزی که ملّت ما می خواهد جمهوری اسلامی است آنچه از ملّت ایران می خواهم اینست که بیدار باشید، خون عزیزان خودتان را هدر ندهید».
(همان منبع؛صفحه19، تاریخ10 / 12 / 57)
«ملّت مصمم است با استقرار یک حکومت اسلامی به مبارزه ادامه دهد و هر نوع رژیم دیگری با مخالفت ملّت روبه روست».
(همان منبع؛صفحه17، تاریخ26 / 10 / 57)
«ای ملّت عزیز، قوی باشید که پشتیبانتان خداست و با اراده و مصمم پیش بروید شماها برای خدا و جمهوری اسلامی قیام کردید».
(همان منبع؛صفحه28، تاریخ1 / 3 / 59)
اما پس از استقرار جمهوری اسلامی و حاکمیت احکام اسلام، محور تغییرات مورد نظر حضرت امام(ره) بر مقاومت و حفظ دستاوردهای انقلاب و مبارزه با استکبار دور می زند.
«ملّت می خواهد که در مقابل این قدرتهایی که همه با هم منسجم شده اند و اطراف کشور ما هستند، ملّت می خواهد جلو اینها را بگیرد».
(همان منبع؛صفحه30 تاریخ22 / 6 / 59)
«خمینی که آخرین روزهای عمرش را می گذراند تمام امیدش به شما مردم سلحشور ایران است؛ به شما مردمی که به هیچ وجه تحت تأثیر اختلافاتی جزئی و کلی واقع نشده، و ان شاءالله نمی شوید؛ شما مردمی که با تمام وجود بر سر غرب و شرق جهانخوار شوریدید، شما عزیزان من به امید خدا پیروزید».
(همان منبع؛صفحه536 تاریخ12 / 11 / 59)
2- بر اساس آنچه گذشت، رهبران الهام بخش هنرمندانه از فنون بیان الهام بخش مانند تکرار، کاربرد زبان سمبلیک، داستان و... برای انتقال مطالب و مفاهیم مورد نظر خود استفاده نموده اند؛ و کاربرد این فنون موجب تسهیل در ادراک پیروان و مخاطبین گردیده
کتابمجموعه مقالات نهمین سمینار بررسی سیره نظری و عملی حضرت امام خمینی(س)صفحه 54 است و تا آنجا که در تحقیقات مختلف در ارتباط با بیان حضرت امام با مردم مشاهده می شود، حضرت امام(ره) از فن تکرار مطالب به نحو احسن استفاده کرده، و با به کارگیری مناسب زبان سمبلیک مناسب با ادبیات و فرهنگ مردم در تفهیم مطالب دقیق و روشن، نقش کاملاً مؤثری داشته است. برای مثال می توان به استفاده حضرت امام(ره) از استعاره شیطان بزرگ برای معرفی چهرۀ امریکا به مردم اشاره کرد که مؤثرتر از دهها کتاب و مقاله و سخنرانی بود و یا تشبیه سیل به ملّت و قطره به دشمن در پیام زیر:
«شما تمام قوای خودتان را که روی هم بگذارید در مقابل این سیل خروشانی که ملّت مسلمان و ارزندۀ ایران به راه می اندازد قطره ای بیش نیستید.»
(همان منبع؛صفحه468 تاریخ 2 / 4 / 60)
امت و امام، خالق زیباترین لحظات تبادل احساسات و عاطفه در عصر حاضر بوده اند؛ پیام حضرت امام پس از بستری شدن در بیمارستان قلب شهید رجائی و اینکه فرمودند من یک طلبه بیش نیستم و اینهمه تشریفات نمی خواهد و رسیدگی به محرومین را مطرح کردند و یا صحنه های با شکوه دیدار امام در حسینیۀ جماران و یا دیدار بسیجیان با ایشان، همه بیانگر اوج رابطۀ عاطفی حضرت امام با مردم می باشد که در این مقال قابل پرداختن نمی باشد.
● حضرت امام(ره) بر مبنای شناخت عمیقی که نسبت به مخاطبین خود و فرهنگ آنها داشتند، در پیامهای خود پیامهایی را خلق و بیان می نمودند که در بردارندۀ یک جوّ تغییر در میان مردم بود و انگیزۀ فوق العادۀ آنان را تا سرحد بذل جان خویش در راه اهداف و آرمانهای رهبری سوق می داد.
«اگر به من بگویند خدمتگزار، بهتر از این است که بگویند رهبر»
«ای کاش من هم یک بسیجی بودم».
3- تحقیقات انجام شده در چهارچوب نظریه الهام بخشی، بیانگر توجّه رهبران
کتابمجموعه مقالات نهمین سمینار بررسی سیره نظری و عملی حضرت امام خمینی(س)صفحه 55 الهام بخش به احساسات و عواطف انسانهاست؛ و رهبران الهام بخش را به عنوان انسانهای دلسوز به مخاطبین خود معرفی می نماید.
حضرت امام خمینی(ره) بعنوان یک رهبر مذهبی با درک کامل احساسات دینی مردم به بهترین وجه جلب احساسات نمود و آنها را در جهت نیل به اهداف الهی سازماندهی و استفاده کرد.
«مردم فهمیده اند که ما دوستشان هستیم، مردم به دوستشان علاقه دارند از وی نوشتند ما پنج هزار نفر کفن پوش آماده ایم، از چاپلق نوشتند ما صدهزار نفر مهیّای دستور شماییم، از لرستان نوشتند طایفۀ لر با کفن آمادۀ حرکت است، ملّت ادراک کرده است که علمای اسلام صلاح مردم را می خواهند، مصلح هستند، قلوب ملّت اسلام را باید با عمل به اسلام و پیروی از قرآن جلب کرد الی الله تطمئن القلوب، مقلب القلوب خداست، به خدا متوجّه شو تا دلها به تو متوجّه شود، رگ خواب ملّت اسلام را ما بدست آوردیم؛ راه بدست آوردن قلوب آنها با تسلیم در برابر قوانین اسلامی می باشد.
روحانی می گوید که دولتها باید در خدمت ملّت باشند، به وضع مردم رسیدگی کنند تا دل مردم را به دست آورند، ای دولتها، فتح کشور که چیزی نیست، فتح قلوب مهم است».
(نهضت امام خمینی؛صفحه198 تاریخ11 / 9 / 41)
4- یکی دیگر از مهارتهای رهبری الهام بخش، ایجاد اعتماد به نفس و حمیّت و تعصب کاری در مخاطبین از طریق ارزش و مسئولیت دادن به آنها می باشد؛ به گونه ای که موجب افزایش تلاش پیروان در دستیابی به اهداف تعیین شده از سوی رهبر خواهد شد.
«ملّتی که بچه چند ساله اش با موتور سیکلت می زند به تانک و زیر تانک می رود، این به کشته شدن یک نفر یا دو نفر یا صد نفر کنار می نشیند؟ اینها باید به عدد جوان رزمنده این ملّت بمب تهیّه کنند، این همچو ملّتی است که پیروزی نهایی را بدست می آورد؛ و هر چه شهید در این راه پیروزی می دهد مصممتر می شود و خستگی ناپذیر است».
(نهضت امام خمینی؛صفحه 469]، تاریخ 9 / 4 / 46)
کتابمجموعه مقالات نهمین سمینار بررسی سیره نظری و عملی حضرت امام خمینی(س)صفحه 56 «معیار در اعمال نهادها، قانون اساسی است و تخلف از آن برای هیچ کس چه متصدیان امور کشوری و لشکری و چه اشخاص عادی جایز نیست و متخلف به مردم معرفی می شود و مورد مؤاخذه قرار می گیرد».(همان منبع)
«مقامات فعلی، ریاست جمهوری، دولت، ریاست عالی دیوان عالی، دادستانی کل کشور، مجلس شورای اسلامی، شورای نگهبان قانونی می باشند و کسی حق ندارد در مصاحبه ها و نطقها و رسانه ها به یکی از این مقامات توهین و یا آنان را تضعیف نماید، و متخلف به مردم معرفی و مورد مؤاخذه قرار می گیرد».
(ر.ک:صحیغه امام ؛جلد14، صفحه 201-202)
«هیچ وقت قدرتهای بزرگ مواجه با ملّتها نمی شوند، اگر شدند، نتوانستند کار خودشان را انجام دهند».(ر.ک:صحیغه امام ؛جلد16، صفحه 19-20)
5- در چهارچوب نظریه الهام بخش و بنابر نتایج تحقیقات انجام شده، توانایی رهبر در ترسیم آینده مطلوب و هدایت افراد در جهت دستیابی به آینده مطلوب از عوامل مهم توفیق رهبران الهام بخش می باشد؛ و آنچه که میزان الهام بخشی حضرت امام(ره) را تا عالیترین حد ممکن افزایش داده، آگاهی و شناخت امام بعنوان یک رهبر دینی نسبت به معتقدات و علایق ملّت مسلمان و بصیرت وی نسبت به تهدیدات و فرصتها و استفاده از منابع سرشار علم و عرفان می باشد. لذاست که آیندۀ مطلوب ترسیمی از سوی امام(ره) سعادت دنیا و آخرت را به مردم نوید می دهد؛ و با اعتماد به نفس بخشیدن به مردم و ایجاد اطمینان قلبی در آنان تلاش برای دستیابی به آینده مطلوب را سرعت می بخشد.
«مردم الهی هستند، مسلم هستند، قیام لله کردند، برای خاطر حق قیام کردند، بچه کوچک و بزرگ دارد می گوید که ما حکومت اسلام را می خواهیم و ما اسلام را می خواهیم یک همچنین قدرتی را نمی توانند بشکنند با مسلسل و با اینطور چیزها، بالاخره اینها خاضع خواهند شد».
کتابمجموعه مقالات نهمین سمینار بررسی سیره نظری و عملی حضرت امام خمینی(س)صفحه 57 «با شعار واحد توحیدی، دست جباران و غارتگران بین المللی را از مخازن غنی خود کوتاه کنید و با دست یافتن به مخازن بزرگ و کوتاه کردن دست زمامداران و کرسی نشینان خیانتکار، با همت ملّت بزرگ به اداره کشور بپردازید و سرمایه های عظیمی که امروز به دست دزدهای غارتگر بین المللی و دودمان پهلوی و بستگان آنها و هیأت حاکمه و دیگران تباه می شود در راه صلاح و خیر ملّت و مملکت به کار اندازید بساط هرج مرج و اسراف و هرزه گریها را به برکت حکومت اسلام درهم پیچیده، و کشور را نجات دهید و به خدای بزرگ اتکال کنید که نگهدار معین شماست».
«ما با هیچ کدام از ابر قدرتها سر سازش نداریم، نه تحت سلطه امریکا می رویم و نه زیر بار شوروی، ما مسلمانیم و می خواهیم آزاد زندگی کنیم، ما می خواهیم زندگی فقیرانه داشته باشیم؛ ولی آزاد و مستقل باشیم. ما این پیشرفت و تمدن را که دستمان پیش اجانب دراز باشد را نمی خواهیم؛ ما تمدنی را می خواهیم که بر انسانیت استوار باشد و بر این پایه صلح را حفظ نماید».
روحش شاد و راهش پر رهرو باد
والسلام علیکم و رحمة الله و برکاته
پاورقیها:
کتابمجموعه مقالات نهمین سمینار بررسی سیره نظری و عملی حضرت امام خمینی(س)صفحه 58