فهرست مطالب
تقریرات فلسفه امام خمینی (س)(ج. 3)صفحه 611
تقریرات فلسفه امام خمینی (س)(ج. 3)صفحه 612
باب ششم
تجرد نفس ناطقۀ انسانی
فصل اول: در بیان جسم نبودن نفس ناطقه··· 7
حجت اول بر تجرد نفس··· 7
نقد حجت اول··· 8
حجت سوم بر تجرد نفس ناطقه··· 9
نقد حجت سوم··· 9
جواب مرحوم آخوند از اشکال··· 11
نتیجۀ حجت سوم··· 14
حجت چهارم بر تجرد نفس ناطقه··· 15
اشکالات فخر رازی بر حجت چهارم··· 15
جواب آخوند از اشکالات فخر رازی··· 16
حجت پنجم بر تجرد نفس ناطقه··· 19
مقدمات حجت پنجم··· 21
نقد آخوند بر حجت پنجم··· 21
اشکالات فخر رازی بر این حجت و جواب آن··· 22
کلام محقق طوسی و رد آن··· 23
حجت ششم بر تجرد نفس ناطقه··· 29
تقریرات فلسفه امام خمینی (س)(ج. 3)صفحه 613 حجت هفتم بر تجرد نفس ناطقه··· 37
حجت هشتم بر تجرد نفس ناطقه··· 37
اعتراض فخر رازی به حجت هشتم··· 39
حجت نهم بر تجرد نفس ناطقه··· 40
فصل دوم: شواهد سمعیه بر تجرد نفس··· 43
آیۀ شریفۀ «ثُمَّ أنْشَأْنَاهُ خَلْقاً آخَرَ»··· 43
آیۀ شریفۀ «وَ عَلَّمَ آدَمَ الْأسْمَاءَ»··· 46
آیۀ شریفۀ «وَ کَذٰلِکَ نُرِی إبْرَاهیِمَ»··· 48
آیۀ شریفۀ: «لاَ یَمَسُّهُ إلاَّ الْمُطَهَّرُونَ»··· 56
باب هفتم
احوال نفس ناطقه و نسبت آن به عالم طبیعت
فصل اول: کیفیت تعلق نفس به بدن··· 61
بیان انحاء تعلق··· 61
نحوۀ وابستگی نفس به بدن بر مبنای حرکت جوهری··· 64
مناقشه در کلام آخوند در اختلاط قوا··· 73
مناقشه در تقسیم عقل به عقل هیولانی و غیرهیولانی··· 76
فصل دوم: حدوث نفس بشری··· 79
بیان آراء در حدوث و قدم نفس··· 79
دلیل اول بر عدم تجرد نفس قبل از بدن··· 80
دلیل دوم بر عدم تجرد نفس قبل از بدن··· 82
دلیل سوم بر عدم تجرد نفس قبل از بدن··· 84
ادلۀ مذهب افلاطون و ابطال آن··· 85
تقریرات فلسفه امام خمینی (س)(ج. 3)صفحه 614 ادلۀ قائلین به حدوث نفس··· 87
اشکال فخر رازی بر قائلین به حدوث نفس··· 88
اشکال دوم فخر رازی··· 90
اشکال سوم فخر رازی··· 92
اشکال چهارم فخر رازی··· 93
اشکال پنجم فخر رازی··· 94
اشکال ششم فخر رازی··· 95
استدلال ابوالبرکات بغدادی بر حدوث نفس··· 97
فصل سوم: تبیین قول حق در مسألۀ نفس و نقد سایر اقوال··· 99
نقل اقوال و احتمالات در حقیقت نفس··· 99
اشکالات وارده بر قائلین به حدوث روحانی نفس··· 101
عدم ورود اشکالات بنابر قول حق··· 107
چگونگی وجود نفس قبل از وجود بدن··· 109
ادلۀ شیخ اشراق بر بطلان قدم نفوس··· 110
فصل چهارم: بیان عدم فساد نفس به فساد بدن··· 135
استدلال شیخ بر مطلب··· 135
رد کلام شیخ و حل مطلب بر مبنای حرکت جوهری··· 136
فصل پنجم: استحالۀ فساد نفس··· 149
فصل ششم: بیان میعاد مشرقی··· 151
سؤال محقق طوسی از شمس الدین خسروشاهی··· 151
جواب از اشکال بنابر مبنای قوم··· 152
جواب از اشکال بنابر مبنای آخوند در حدوث نفس··· 153
فصل هفتم: علیت امر مجرد عقلی برای نفس ناطقه··· 157
تقریرات فلسفه امام خمینی (س)(ج. 3)صفحه 615
باب هشتم
ابطال تناسخ نفوس و ارواح و رد ادلۀ قائلین به تناسخ
فصل اول: برهان عرشی در ابطال تناسخ··· 163
تقریب برهان بنابر مسلک آخوند··· 163
تقریب برهان بنابر مسلک مشهور··· 167
بیان تناسخ صعودی و نزولی··· 169
فصل دوم: بیان مذاهب گوناگون در تناسخ و رد تمامی اقسامتناسخ··· 173
دلیل اول··· 175
دلیل دوم··· 177
ابطال ادلۀ قائلین به تناسخ نزولی··· 178
فصل سوم: رد سایر شبهات اصحاب تناسخ··· 189
استدلال به بعضی از مکاشفات و اخبار غیبیه··· 189
جواب آخوند از دلیل اهل تناسخ··· 189
استدلال اهل تناسخ به ظواهر آیات و کلمات بزرگان··· 191
جواب از استدلال اهل تناسخ··· 192
استدلال به حشر و رجعت در اثبات تناسخ··· 195
جواب از استدلال به حشر و رجعت··· 196
تقریب مطلب با تصویر تصرّم و تجدّد در صورت جسمیه··· 199
بیان آنچه که در بقای صورت جسمیه و معاد جسمانی لازم است··· 202
استدلال آخوند بر بقای صورت جسمیه در حشر و معاد··· 208
توضیحی پیرامون بازگشت جسم در حشر و معاد··· 212
نسبت میان عالم آخرت و دنیا··· 214
تقریرات فلسفه امام خمینی (س)(ج. 3)صفحه 616 استدلال تناسخیه بر ملازمۀ بین تعذیب و حیات دنیوی··· 216
جواب از استدلال قائلین به تناسخ··· 218
بیان اسباب شدت عذاب··· 219
عدم امکان تعذیب مجردات دلیل دیگری از قائلین به تناسخ··· 221
جواب آخوند از استدلال اهل تناسخ··· 225
ادامۀ جواب صدر المتألهین به استدلال اهل تناسخ··· 234
کلام صاحب تلویحات در تناسخ··· 242
پاسخ آخوند به صاحب تلویحات··· 243
کیفیت منشآت نفس از نظر غزالی··· 249
بیان اشکالات وارده بر کلام غزالی··· 251
کلام دیگران در کیفیت تأثر نفس از منشآت خود··· 254
فصل چهارم: نسبت نفس با بدن و فرق بین موت طبیعی واخترامی··· 257
اصالت نفس و تابعیت بدن··· 257
استحالۀ تناسخ در موت طبیعی و اخترامی··· 263
توضیحی پیرامون موت طبیعی و موت اخترامی··· 264
حقیقت شفاعت و غفران و چگونگی تأثیر عبادات··· 267
فصل پنجم: وحدت یا تعدد نفس··· 273
استدلال بر تعدد نفس به واسطۀ تعدد قوا··· 274
جواب آخوند به منکرین وحدت نفس··· 279
تحلیلی پیرامون اجناس و فصول··· 279
توصیف و رسم مراتب اجناس و فصول··· 286
تحلیل مشهور در چگونگی اخذ اجناس و فصول··· 292
استدلال قائلین به وحدت نفس بر معاونت و معاوقت قوا··· 295
جواب آخوند به استدلال قائلین به وحدت نفس··· 296
تقریرات فلسفه امام خمینی (س)(ج. 3)صفحه 617 نظریۀ آخوند پیرامون وحدت نفس··· 298
توحید نفس راهی برای شناخت توحید حق··· 303
بیان مراتب سه گانۀ نفس··· 305
فصل ششم: کلام شیخ اشراق و رد آن··· 309
اشکالات آخوند به جواب شیخ اشراق··· 310
فصل هفتم: مراتب وجود انسان··· 313
کلام ارسطو در مراتب وجود انسان··· 315
تشابه مراتب نفس با مراتب علّی و معلولی··· 319
وجدان و برهان دو راه برای اثبات مراتب نفس··· 321
فصل هشتم: متعلق اول نفس··· 325
اقوال در مرکز روح بخاری··· 329
باب نهم
شرح ملکات و منازل نفس انسانی
فصل دوم: اوصاف نفس انسانی··· 333
اسباب اختلاف در نفوس··· 333
حکمت و حریت دو اصل در کمال انسانی··· 338
عقل نظری و عقل عملی··· 341
قلب و صدر··· 347
اصول اخلاق··· 354
قوۀ علمیه··· 357
قوۀ غضبیه··· 358
تقریرات فلسفه امام خمینی (س)(ج. 3)صفحه 618 قوۀ شهویه و اقسام آن··· 359
قوۀ عدلیه··· 360
فصل سوم: مراتب و درجات انسان··· 365
فصل چهارم: کیفیت ارتقای مدرکات و مراتب تجرد··· 369
چگونگی ترقی ماهیت انسان از پایین ترین منازل به بالاترین منازل··· 369
ثبات ماهیت در تمام مراحل تنزل و ترقی··· 374
کلام شیخ الرئیس در ماهیت انسان و رد آن··· 376
اشکالات وارده بر منکرین حرکت در جواهر··· 380
بیان عوارضی که به همراه جوهر در حرکتند··· 384
توضیحی پیرامون معنای تجرد و سیر طبیعی، خیالی و عقلانی نفس··· 385
چگونگی سیر و ترقی مدرِکات··· 393
ملاک حشر انسانی و حیوانی··· 395
توهم برتری همۀ انسانها بر تمامی حیوانات و رد آن··· 396
استشهاد مرحوم آخوند به عبارات «اثولوجیا»··· 400
جایگاه این بحث در تقریب مرام آخوند··· 402
بیان فرق میان مجردات در قوس صعود و نزول··· 406
تقیه و رمز در کلمات پیشینیان··· 414
فصل پنجم: اختلاف قوای نفسانیه و هویت وحدانی انسان··· 417
مراتب سه گانۀ وجود انسان··· 417
حفظ هویت انسان در عین تبدل هویت جوهری··· 421
کیفیت ارتباط علت و معلول··· 424
بیان عجز شیخ الرئیس از حل بعضی از مسائل··· 426
غرض آخوند از بیان لغزشهای شیخ··· 443
تقریرات فلسفه امام خمینی (س)(ج. 3)صفحه 619
باب دهم
در بیان معاد روحانی و حقیقت سعادت و شقاوت
فصل اول: ماهیت سعادت حقیقی··· 449
ملاک سعادت و شقاوت··· 450
بحثی اخلاقی پیرامون سعادت و شقاوت··· 453
حکمت نقل قصص در قرآن··· 458
روشن بودن راه سعادت برای انسان··· 459
فصل دوم: کیفیت حصول سعادت··· 461
تعلیمات انبیا جامع ترین برنامۀ سعادت··· 461
لزوم تعدیل و تقویت عقل نظری و عملی··· 463
مراتب سعادتمندان··· 468
فصل سوم: بیان شقاوت··· 475
اختلاف انسانها در شقاوت··· 475
تفاوت شقاوت مستضعفین و مستکبرین··· 480
عدم لزوم سعادت یا شقاوت همۀ افراد انسان··· 484
توضیحی پیرامون سعداء، اشقیا و متوسطین··· 485
فصل پنجم: کیفیت حصول عقل فعّال در نفس··· 489
براهین منکرین اتحاد عقل فعّال با نفس··· 489
علت اختلاف در اتحاد عقل فعّال با نفس··· 490
ادلۀ آخوند بر وجود عقل فعّال··· 493
فصل هفتم: در بیان سعادت و شقاوت حسی··· 501
بیان اصناف مردم در حشر··· 504
تقریرات فلسفه امام خمینی (س)(ج. 3)صفحه 620 کلام منکرین سعادت حسی و رد آن··· 507
معاد جسمانی از دیدگاه متکلمان··· 509
جواب آخوند از کلام متکلمان··· 510
بحثی پیرامون آیات معاد··· 515
فصل هشتم: بیان گوناگونی مذاهب در مبحث معاد··· 521
اقوال طبیعیین در معاد··· 521
اقوال قائلین به تجرد روح··· 522
مختار آخوند در معاد··· 523
فصل نهم: دلایل منکرین معاد··· 527
جواب متکلمین از شبهات منکرین معاد··· 527
جواب بعضی از فضلا از شبهات منکرین معاد··· 528
کلام آخوند در رد این جواب··· 531
فصل دهم: اختلاف درجات مردم در ادراک معاد··· 533
اقوال چهارگانه در کیفیت معاد··· 533
تبیین کیفیت معاد جسمانی··· 539
عدم تنافی آیات وارده در معاد روحانی و جسمانی··· 543
ضرورت بازگشت انسان به نشئۀ مجردات··· 544
باب یازدهم
معـاد جسمـانی
فصل اول: اصول اثبات معاد جسمانی··· 553
اصل اول: اصالت وجود··· 553
اصل دوم: عینیت تشخص و وجود··· 557
تقریرات فلسفه امام خمینی (س)(ج. 3)صفحه 621 اصل سوم: مشکّک بودن وجود··· 558
اصل چهارم: حرکت جوهری··· 558
اصل پنجم: شیئیت شی ء به صورت است نه به ماده··· 562
اصل ششم: هویت انسان به نفس است نه بدن··· 568
اصل هفتم: عینیت وحدت شخصیه و نحوۀ وجودی اشیاء··· 573
اصل هشتم: تجرد خیال··· 579
اصل نهم: قیام صور تخیلی و ادراکی به نفس در تمام مراتب··· 579
اصل دهم: چگونگی خلاقیت نفس بعد از خروج از طبیعت··· 582
اصل یازدهم: انسان، جامع اکوان سه گانۀ طبیعی، مثالی و عقلی··· 585
نتیجۀ اصول یازده گانه··· 589
بیان انحاء متصوره در احیاء اموات··· 590
فصل سوم: شبهات منکرین معاد جسمانی و پاسخ آن··· 593
فصل چهارم: در بیان قبر حقیقی··· 599
فصل ششم: بیان آنچه که از انسان باقی می ماند··· 603
فصل هفتم: مادۀ آخرت و هیولای صور باقیه··· 605
تقریرات فلسفه امام خمینی (س)(ج. 3)صفحه 622