ایجاد تفرقه و اختلاف در جامعه

‏‏ایجاد تفرقه و اختلاف در جامعه ‏

‏‏ ‏

‏‏ایجاد اختلاف در توده هاى ملت به وسیله احزاب ‏

‏‏در ممالک ما، و خصوصاً در مملکت ایران، از اول که احزاب درست شده است، اینها- هر جمعیتى یک حزبى درست کردند دشمن با احزاب دیگر. یک صحنه مبارزه بین احزاب. و این از باب این بوده است که چون خارجیها مى خواستند از اختلاف ملتها، از اختلاف توده هاى مردم استفاده کنند، یکى از راههایى که موجب این مى شود که اختلاف پیدا بشود و مردم با هم در یک مسائلى مجتمع نشوند، قضیه احزاب بوده است. حزب درست مى کردند. این حزبْ حزبِ مثلًا «دموکرات»، این حزبْ حزبِ «توده»، آن حزبْ حزبِ چه «عدالت»- نمى دانم چه. در آن وقتها یک اسماى دیگر داشت، کم کم اسما هم اروپایى شد! اینها در ممالک خودشان یک چیزى درست مى کنند، صورت است، واقعیت ‏

‏‎

‎

‎ ‏ ‏

‏‎

‎

‏‏ندارد؛ به واسطه آن صورتْ ممالک دیگر را به دام مى اندازند، که آنها وقتى که احزاب درست مى کنند واقعاً با هم دشمن مى شوند. حزب کذا با حزب کذا، اینها با هم دشمن هستند و تمام عمر خودشان را صرف مى کنند در دشمنى کردن با هم. وقتى بنا شد که آن اشخاصى که مؤثر هستند، آن اشخاصى که امید این است که مملکت به واسطه آنها اصلاح بشود، اینها تمام قوایشان را صرف کنند در اینکه خودشان به جان هم بیفتند، دعوا کنند خودشان با هم، تمام نوشته هایشان بر ضد هم، هر کدام دیگرى را رد کند، هر کدام دیگرى را طرد کند و اینها، یا بعضى آنها دانسته این کارها را مى کردند، و از عمال ابتدایى خارجیها بودند، و [یا] بعضى آنها هم ملتفت قضیه نبودند که دارند آنها را مى کشند به یک راهى که مخالف با مصلحت کشور خودشان است.‏

‏‏اساساً باب احزاب، از اول که پیدا شده است و اینها با هم جنگ و نزاع کردند، به نظر مى رسد که با دست دیگران [بوده ] براى اینکه اینها با هم مجتمع نشوند. و آنها از اجتماع یک توده اى مى ترسند، از این جهت به واسطه اینکه اینها مجتمع با هم نشوند و مربوط با هم نباشند، این امر را کردند و خودشان هم یک چیزى، صورتى آنجا درست کردند که اینها ببینند که مثلًا در مجلس انگلستان حزب کارگر داریم و حزب مثلًا کذا؛ خوب ما هم خوب است داشته باشیم! اما آنها یکجور دیگر فکر مى کنند، اینهایى که از آنها اخذ مى کنند یک جور دیگرى فکر مى کنند. اینها وقتى که با هم دو حزب تشکیل دادند، دو جبهه مخالف و دو جبهه دشمن تشکیل مى دهند! این دشمن اوست، او هم دشمن اوست، و آنها استفاده اش را مى کنند! آنها بازى مى دهند اینها را که البته مملکت متمدن باید حزب داشته باشد، احزاب داشته باشد؛ خوب پس ما‏

‏‎

‎

‎ ‏ ‏

‏‎

‎

‏‏هم باید احزاب داشته باشیم! اما احزابى که ما درست مى کنیم اینطورى است که این حزب با آن حزب تمام عمرش را صرف مى کند در اینکه این او را بکوبد و او این را بکوبد.‏

‏‏از اول اینطورى زاییده شد احزاب در ایران- به حَسَب نظر من. حالا هم که به صورتهاى دیگرى درآمده است؛ حالا هم انسان مى بیند که اینها باز با هم همین طور دشمنى مى کنند و مخالفت مى کنند. و این را هم من احتمال مى دهم که یک دستى از خارج در کار باشد.‏‏ 8‏

‏‏3/ 10/ 1357‏

‏‏ ‏

‏‏***‏

‏‏ ‏

‏‎ ‎

‏‎

‎