القول فی الخیار
الاستدلال بالتبادر علی اعتبار الاختیار
إبطال التبادر بمعنی الانصراف
نسخه چاپی | ارسال به دوستان
برو به صفحه: برو

پدیدآورنده : خمینی، روح الله، رهبر انقلاب و بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران، 1279-1368

محل نشر : تهران

زمان (شمسی) : 1388

زبان اثر : عربی

إبطال التبادر بمعنی الانصراف

‏وأ مّا ا لتبادر بمعنی ا لانصراف ، فهو غیر ثابت فی ا لأفعال ا لتی لها مبدأ‏‎ ‎‏صدوری کـ «ضرب» و«قام» حتّیٰ إ لی ا لاختیاری فی مقابل ا لاضطراری ا لقهری ،‏‎ ‎‏فکیف بما لیس لـه مبدأ صدوری ؟ !‏


‏ولو سلّم ذلک ، فلا یسلّم ا لانصراف إ لی ا لاختیار مقابل ا لإکراه ، ولو سلّم فلا‏‎ ‎‏یسلّم فی مثل باب «ا لافتعال» ا لدالّ علی ا لمطاوعـة ، من دون ا لدلالـة علی‏‎ ‎‏ا لصدور بوجـه ، فضلاً عن ا لصدور ا لاختیاری ، وفضلاً عن ا لاختیار ا لمقابل‏‎ ‎‏للإکراه .‏

‏وا لقائل با لانصراف ، لابدّ وأن یقول : إنّ ا لافتراق ا لذی هو من باب‏‎ ‎‏«ا لافتعال» ا لدالّ علی ا لمطاوعـة ، مستعمل فی غیره ؛ أی فی ا لمبدأ ا لصدوری نحو‏‎ ‎‏«فارق» ، وهو منصرف إ لی ا لاختیاری .‏

‏لکن لا إ لیٰ مطلق ا لاختیاری ؛ فإنّ فعل ا لمکره أیضاً صادر منـه اختیاراً ، بل‏‎ ‎‏إ لیٰ خصوص ا لاختیاری ا لمقابل للإکراهی ؛ أی ا لفراق ا لذی یختاره بحسب طبعـه‏‎ ‎‏ونفسـه ، بلا تحمیل ا لغیر علیـه ، وهذا ـ کما تریٰ ـ فرض فی فرض .‏

ثمّ إنّ ما أجاب بـه بعض أهل ا لتحقیق ‏قدس سره‏‏ عن ا لإشکال : من أنّ مجرّد‏‎ ‎‏الاستناد إ لی ا لفاعل ا لمختار ، لا یقتضی ذلک ، معلّلاً بأنّ بعض أفعا لـه طبیعی ،‏‎ ‎‏وبعضها اختیاری ، وبعضها قابل للأمرین‏‎[2]‎‏ کأ نّـه أجنبی عن ادّعائـه ، وإلاّ فدعوی‏‎ ‎‏ا لانصراف لا تردّ بمثلـه .‏

‎ ‎

  • )) حاشیـة ا لمکاسب ، ا لمحقّق ا لأصفهانی 2 : 28 / ا لسطر11 .