القول فی الخیار
شروط خیار التأخیر
أحدها: عدم قبض المبیع
نسخه چاپی | ارسال به دوستان
برو به صفحه: برو

پدیدآورنده : خمینی، روح الله، رهبر انقلاب و بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران، 1279-1368

محل نشر : تهران

زمان (شمسی) : 1388

زبان اثر : عربی

أحدها: عدم قبض المبیع

‏وقد حکی ا لإجماع علیـه‏‎[2]‎‏ .‏

‏ویمکن ا لاستدلال علیـه بقولـه تعا لیٰ : ‏‏«‏أوْفُوا بِالْعُقُودِ‏»‏‎[3]‎‏ بعد ا لخدشـة‏‎ ‎‏فی إطلاق ما هو قابل للاعتماد علیـه من ا لأخبار .‏

‏ولو قلنا : بإجمال صحیحـة ابن یقطین‏‎[4]‎‏ فیؤخذ با لقدر ا لمتیقّن فی ا لخروج‏‎ ‎‏عن إطلاق الآیـة ، فضلاً عمّا إذا قلنا : بظهور ا لصحیحـة فی الاشتراط .‏

‏بدعویٰ : أنّ ‏«بیعـه»‏ فی قولـه ‏‏علیه السلام‏‏ : ‏«فإن قبض بیعـه ، وإلاّ فلا بیع بینهما»‎ ‎‏ظاهر فی ا لمبیع ، ولو بقرینـة قولـه فی صدرها : «ا لرجل یبیع ا لبیع» ا لمراد منـه‏‎ ‎‏ا لمبیع ، فیکون ا لذیل تابعاً لـه ، وظاهراً فی ا لاشتراط ، من غیر فرق بین تخفیف‏

«قبض»‏ لیکون ا لمراد إن قبض صاحبـه ، أو تشدیده لیکون ا لمراد إقباض ا لبائع ،‏‎ ‎‏وإن کان ا لتشدید أقرب ؛ فإنّ ا لسؤال وا لجواب مسوقان لحال ا لبائع ، وذکر‏‎ ‎‏ا لصاحب تطفّل .‏

‏بل ذلک أیضاً قرینـة اُخریٰ علیٰ أنّ ‏«بیعـه»‏ بمعنی ا لمبیع .‏

‏کما أنّ ا لحکم کذلک إن قرئ ‏«بیّعـه»‏ با لتشدید ، وکذا ‏«قبّض»‏ فیکون‏‎ ‎‏ا لمراد : «إن أقبض ا لبائع ا لمشتری ، وإلاّ فلا بیع» أو قرئ «قبض» با لتخفیف‏‎ ‎‏و«بیّعـه» با لتشدید ، ویکون ا لمراد بـه ا لمشتری ، فإنّـه أحد ا لبیّعین .‏

‏نعم ، لو قرئ ‏«قبض»‏ با لتخفیف و‏«بیّعـه»‏ با لتشدید ، وکان ا لمراد منـه‏‎ ‎‏ا لبائع ، خرج عن ا لاستدلال ، لکن غیرا لاحتمال ا لأوّل ا لمؤیّد با لقرینتین ، بعید‏‎ ‎‏عن ا لذهن .‏

‏إلاّ أن یقال : إنّ ا لقرینـة قد توجب ظهور ا للفظ ، فیکون متّبعاً ، وقد توجب‏‎ ‎‏ا لظنّ با لمراد ، لا من باب ظهور ا للفظ ، فلا یکون حجّـة .‏

‏وا لمقام من قبیل ا لثانی ؛ فإنّ فی لفظی ‏«قبض»‏ و‏«بیعـه»‏ احتما لاتٍ ، لا‏‎ ‎‏ترجیح لبعضها ترجیحاً مربوطاً بظهورهما ، بل یکون ا لترجیح با لحدس وا لتخمین ،‏‎ ‎‏ومثلـه لا یتّبع ، فکثرة ا لاحتمال توجب إجما لها .‏

‎ ‎

  • )) جواهر ا لکلام 23 : 53 ، ا لمکاسب : 245 / ا لسطر7 .
  • )) ا لمائدة (5) : 1 .
  • )) تقدّم فی ا لصفحـة 577 .