اشکالات وارده بر قائلین به اتحاد مصداقی و اختلاف مفهومی‌

‏‏اشکالات وارده بر قائلین به اتحاد مصداقی و اختلاف مفهومی‏

‏‏به کسانی که می گویند مفاهیم در عالم خویش متکثر و در وجود خارجی با ذات‏‎ ‎‏متحد و عین ذات هستند، دو اشکال متوجه است:‏

‏‏یکی اینکه می گویند: مصداق یک چیز است، و متحقق یک هویت بسیطۀ من‏‎ ‎‏جمیع الجهات است. پس در حقیقت هر یک از اسماء، اسم آن حقیقت واحدۀ متحققه‏‎ ‎‏خواهد بود؛ زیرا فرضاً عالمیت او در خارج غیر از قادریت او نیست، یک چیز است که‏‎ ‎‏اسماء کثیره بر آن گذارده اند، اسماء متکثره ای که در حقیقت معرفات یک چیز است. و‏‎ ‎‏اسمایی که دارای یک معنی می باشند از قبیل مترادفات خواهند بود.‏

‏
‏‎

‎‏اشکال دیگر اینکه: اگر تعارف نکنیم، مقداری ترقی کرده و می گوییم: تو که قائل‏‎ ‎‏هستی که خارج همان وجود است لاغیر و مصداق بیش از صرف الوجود نیست، پس‏‎ ‎‏او فقط موجود است و اگر به او عالم می گویی دروغ است و همچنین اگر به او قادر‏‎ ‎‏می گویی دروغ است؛ زیرا تو به بیش از صرف الوجود قائل نیستی و در حقیقت تو به‏‎ ‎‏خاطر ادب می گویی: هو عالم و قادر، و تو مانند کسانی هستی که بالصراحه می گویند:‏‎ ‎‏او از معلومات خویش بی خبر است، بلکه برای او اوصاف قائل نیستند. منتها با‏‎ ‎‏جماعت به این لسان تقیه کرده که می گویی: هو عالم، هو قادر، هو حی، هو مرید،‏‎ ‎‏ولیکن بیش از یک وجود صرف قائل نیستی و با استمداد از اخبار و دست آویز قرار‏‎ ‎‏دادن بعضی از روایات مانند قول حضرت: ‏‏«وکمال التوحید نفی الصفات عنه»‏‎[1]‎‏ به‏‎ ‎‏اوصاف قائل نبوده، بلکه به اوصاف الله ملحد هستی و قرآن فرمود: ‏‏«‏‏وَ ذَرُوا الَّذِینَ‏‎ ‎‏یُلْحِدُونَ فِی أسْمَائِهِ‏‏»‏‎[2]‎‏ و تو، به اسماء الله الحاد داری.‏

‏‎ ‎

‏‎

‎