قائلین به اتصال: حکمای مشاء، اشراق و شهرستانی

‏‏قائلین به اتصال: حکمای مشاء، اشراق و شهرستانی‏

‏‏و اما به شعب قول به اتصال با این سخن اشاره می کنیم که:‏

‏‏ ‏

‏‏و بین قائلی اتّصال اختلف‏  ‎ ‎‏فقائل قال انقسامه یقف‏

‏‏ ‏

‏‏یعنی بین قائلین به اتصال اختلاف شده است. شهرستانی گفته است: انقسام جسم‏‎ ‎‏حدّ یقف دارد. و این قول نیز بالاخره به قول به جزء لایتجزی منجر می شود؛ زیرا بنا به‏‎ ‎‏گفتۀ او قسمت به جایی می رسد که دیگر ممکن نیست و آنجا قسمت ختم می شود پس‏‎ ‎‏اگر تقسیم به جایی برسد که دیگر ممکن نباشد، همان قول به جزء لایتجزی است.‏

‏‏حکما گفته اند: انقسام جسم بالقوه بوده و در حدی وقوف ندارد و زمانی که فک به‏‎ ‎‏خاطر عجز آلت قطّاعه ممکن نباشد نوبت به وهم می رسد و وقتی وهم هم به خاطر‏‎ ‎‏غایت و نهایت صغر چیزی که می خواهد آن را قسمت کند از استحضار صورت آن‏‎ ‎‏چیز عاجز شود، نوبت به عقل می رسد، یعنی عقل در آن چیز شیئی را غیر از شی ء‏‎ ‎‏دیگری فرض می کند؛ زیرا آن چیز طرف راست و چپ دارد و عقل به کلی مشتمل بر‏‎ ‎‏صغیر و کبیر و متناهی و غیر متناهی احاطه دارد، پس عقل حکم می کند به اینکه هر‏‎ ‎‏جزئی از آن الی غیر النهایه، تجزیه را قبول می کند.‏

‏‏و معنای عدم وقوف این است که: انقسام جسم به حدی منتهی نمی شود مگر اینکه‏‎ ‎‏از آن حد تجاوز می کند و این گونه نیست که خروج این انقسامات غیر متناهیه از قوه به‏‎ ‎‏فعل ممکن باشد.‏

‏‎ ‎

‏‎

‎