جهات حقیقی و اعتباری

‏‏جهات حقیقی و اعتباری‏

‏‏لذا مرحوم حاجی می گوید: فوق و تحت، جهت بالطبع است و اعتباری نیست و‏‎ ‎‏تغییر و تبدیل نمی پذیرد به خلاف سایر جهات که اعتباری می باشد.‏

‏‏دلیل عدم قبول تغییر فوق و تحت این است که اگر شخصی منکوس گردد یعنی‏‎ ‎‏پاهای خود را به طرف بالا و سر خود را بر زمین گذارد طرف سر او به اعتبار، فوق‏‎ ‎‏نمی شود و طرف پاهای وی به اعتبار پا، تحت نمی شود، بلکه همان جهت فوق و‏‎ ‎‏تحت محفوظ بوده و طرف پاهایش فوق و طرف سر او تحت خواهد بود.‏

‏‏پس جهت فوق و تحت به خلاف سایر جهات حقیقی و بالطبع است؛ چون محدّد‏‎ ‎‏بقیۀ جهات انسان است؛ زیرا در بدن انسان آن طرفی که اقوی است «یمین» نامیده‏‎ ‎‏می شود و طرف ضعیف «یسار» خوانده می شود و به آن طرفی که با وجه انسان محاذی‏
‏‎

‎‏است و حرکات انسان و حس بصر و سایر حواس به آن طرف است «قدّام» و به مقابل‏‎ ‎‏آن «خلف» گفته می شود؛ چون انسان موجودی یک طرفی است و همۀ قوای عملی او‏‎ ‎‏به طرف جلو است و در پشت سر چیزی ندارد.‏

‏‏این چهار جهت به اعتبار جهات چهارگانه انسان تغییر و تبدیل می یابد؛ مثلاً اگر‏‎ ‎‏اعضای قویه را به طرفی که به مناسبت محاذات با دست چپ، طرف چپ گفته می شد‏‎ ‎‏برگردانید قضیه برعکس می شود یعنی یسار، یمین و قدام، خلف می گردد پس این‏‎ ‎‏جهات چهارگانه تابع اعضای بدن است، اما فوق و تحت تابع آنها نیست، چنانکه در‏‎ ‎‏مورد انسان منکوس گذشت.‏

‏‏و بالجمله: این چهار جهت، عند التحقیق جهت فوق و تحت است با اضافه ای که با‏‎ ‎‏آن اعتبار می شود؛ مثلاً  اگر جهت فوق با اضافه به قدّام اعتبار شود طرف قدّام حاصل‏‎ ‎‏می شود و اگر با اضافه به طرف اعضای قویۀ انسان اعتبار شود طرف یمین حاصل‏‎ ‎‏می گردد و هکذا.‏

‏‎

‎