استدلال به حشر و رجعت در اثبات تناسخ
از طرف اهل تناسخ ایرادی شده و آنها خواسته اند به وسیلۀ حشر ما را به قبول تناسخ ملزم کنند، در تقریب کلام ایشان می گوییم: دلیل مشهور بر ابطال تناسخ این است که بر مادۀ قابل از ناحیۀ مبادی عالیه افاضۀ فیض می شود، پس در حشر اگر ابدانی را که از خاکِ اجساد جمع می کنند ماده ای قابل برای افاضۀ نفس باشد، لازم است یک نفس جدیدی به آن افاضه شود، نه اینکه نفس سابق بر آن افاضه شود، و اگر چنین شد لازم می آید که دو نفس مستقل در یک بدن باشند و این هم محال است، و تمام ادیان حقه به حشر و معاد قائل بوده و از ضروریات ادیان است.
گفته اند: برای تناسخ در ادیان قدمی راسخ و محکم است و نمی شود با شبهاتی که در ظاهر به صورت برهان است قدم راسخ تناسخ را لغزش داد.
این اشکال بنابر عقیدۀ مشهور در ابطال تناسخ بود. و اما اشکال بنابر عقیدۀ آخوند رحمه الله آن است که: نفس بعد از آنکه مستقل شد و بدن را رها کرد و بعد از آنکه برای بدن صورت بود و مستقل گردید و موجودی مستقل شد و از بدن کناره گرفت، دیگر چگونه ممکن است دوباره آن را آورد و از نو صورت یک بدن نمود و بعد از استقلال از استقلال خارج کرد؟ پس روی این بیان هم باز مسألۀ حشر دچار اشکال بوده و محال می گردد؛ چون حشر و معاد در جمیع شرایع حقه و تمامی ادیان صادقه ضروری و از ارکان ادیان محسوب می شود و آن چنین است که نفس و روح را در روز حشر آورده و داخل ابدانی که از جمع آوری اجزاء بدنیه تشکیل می شود می کنند، و اگر
تقریرات فلسفه امام خمینی (س)(ج. 3)صفحه 195 آنچه که آخوند در ابطال تناسخ گفت درست باشد انکار معادی که ضروری ادیان است لازم می آید و همچنین بنابر قول بعضی که می گویند: ارواح بعد از مفارقت از این ابدان داخل ابدان مثالیه می شوند اشکال لازم می آید.
والحاصل: انکار تناسخ، انکار قول این بعض و انکار ضروری تمام ادیان است، بلکه انکار قرآن است؛ چون در قرآن قضیۀ عزیر و طیور و غیره هست و همچنین انکار رجعت که ضروری مذهب حقۀ شیعه است لازم می آید؛ چون در رجعت هم ارواح مطهّره یا در آن ابدانی که داشتند و آنها سالم و صحیح مانده داخل خواهند شد، و اگر به آن نحو باقی نمانده باشد اجزاء خاک و تربت شریف ایشان به قدرت الهیه جمع آوری شده و بدنهایی خلق گردیده و ارواح مطهّره به آن ابدان رجوع خواهند فرمود. علی ایّ حال اشکال تناسخ در اینها جاری است و چون اینها را نمی توان منکر شد، لذا باید گفت: تناسخ واقع و درست و قدمی راسخ در ادیان دارد و براهین شما شبهاتی در مقابل ضروریات تمامی ادیان است.
ما از طرف آنها اشکال و ایرادشان را کاملاً بیان نمودیم و اینک ان شاء الله یکی یکی به جوابهای آنها می پردازیم.
تقریرات فلسفه امام خمینی (س)(ج. 3)صفحه 196