جواب متکلمین از شبهات منکرین معاد

‏‏جواب متکلمین از شبهات منکرین معاد‏

‏‏متکلمین طبق مبانی خودشان در جواب شبهات به حیص و بیص افتاده اند و لذا‏‎ ‎‏بعضی از متکلمین در شبهۀ اول، منکر استحالۀ اعادۀ معدوم شده اند،‏‎[2]‎‏ و بعضی گفته اند:‏‎ ‎
‏‎

‎‏معدوم نمی شود،‏‎[3]‎‏ و یا اینکه اگرچه مثل بدن سابق باشد، برای معاد کفایت می کند؛‏‎ ‎‏همین قدر که از مادۀ بدن اول و اجزاء آن باشد، کافی است.‏

‏‏در جواب شبهه ثانی نیز به حیص و بیص افتاده اند.‏

‏‏بعضی گفته اند: آن خدایی که معاد را به اذن خود قائم خواهد ساخت، نمی گذارد‏‎ ‎‏اجزاء مأکول، از اجزاء بدن آکل بشود.‏‎[4]‎

‏‏بعضی گفته اند: اصلاً اجزاء رئیسه باقی می ماند و جزء هیچ موجود دیگری‏‎ ‎‏نمی شود،‏‎[5]‎‏ و روایتی هم از طریق عامه ذکر می کنند که «یبلی کلّ شیء من بنیآدم الاّ‏‎ ‎‏عجب الذنب»؛‏‎[6]‎‏ یعنی اجزاء بنی آدم پوسیده می شوند مگر آن استخوان آخر ستون‏‎ ‎‏فقرات ـ از آنجایی که حیوانات دُم در می آورند ـ و از آنجا مقداری باقی می ماند،‏‎ ‎‏اگرچه خیلی ریز باشد، و در قیامت، همانها رو به سبز شدن می گذارند و یا اجزاء دیگر‏‎ ‎‏به آن وصل می شود. بالجمله: این از آن حرفهایی است که معلوم نیست از کجا دربین‏‎ ‎‏مسلمین پیدا شده است و بدبختی این است که این حرفها برای بعضیها در عصر ما و یا‏‎ ‎‏در اعصار گذشته به حد ضرورت رسیده است.‏

‏‏علی ایّ حال: این گونه حرفها جواب اشکالی را نمی دهد و خود این سخن اگرچه‏‎ ‎‏بدون اشکال هم باشد صحیح نیست، بلکه واضح البطلان و سخیف است.‏

‏‎

‎