تخییر استمراری
مباحث کاربردی تخییر استمراری در فقه از دیدگاه امام خمینی (س)
باب اجتهاد و تقلید
به نظر امام خمینی (س) تبعیض در تقلید «اگر اعلمیت ثابت یا محتمل نباشد، جایز است». (۱) در همین رابطه در تحریرالوسیله می نویسند: «إذا کان المجتهدان متساویین فی العلم، یتخیّر العامّی فی الرجوع إلی أیّهما. کما یجوز له التبعیض فی المسائل بأخذ بعضها من أحدهما و بعضها من الآخر». (۲) یعنی: اگر دو مجتهد از نظر علمی مساوی باشند شخص عامی در رجوع به هر یک از آن دو مخیّر است. چنان که جایز است در بعضی مسائل از یکی و در برخی، از آن دیگری تقلید نماید.
اما این که این اختیار منحصر به ابتدای تقلید و قبل از تحقق تقلید است یا این که بعد از تحقق تقلید هم با عدول در بعض مسائل به حی مساوی می توان در یک زمان مرجع تقلید متعدد داشت؟ موضوعی است که از حضرت امام (س) استفتاء شده است. متن استفتاء و پاسخ امام (س) چنین است:
«در مسأله ۸ تحریر که تبعیض در تقلید را جایز دانسته اید، او را هم نمی فهمیم؛ آیا مراد در ابتدای تقلید است که بدواً بگوید الآن در صلاة به این مقلد می شوم و در زکات به آن یا این است که بعد از تحقّق تقلید (یعنی عمل) در بعض مسائل، باز مسائل دیگر را که عمل نکرده است می تواند به فتوای دیگری عمل نماید؟ با این که اگر مراد، این هم باشد، عدول خواهد بود نه تبعیض ؛ برای این که به محض عمل کردن به یک مسأله، یتحقّق التقلید؛ پس این عدول خواهد بود نه تبعیض ؛ إلّاأن یقال: در هر فرعی که عمل کرده است، یتحقّق فیه التقلید، و در مسأله دیگر که عمل نکرده است فعلاً مقلد نیست؛ این هم بنظرم بعید می رسد. مستدعی است مقصود را بیان فرمایید. أدام اللَّه ظلّکم علی رؤوس المستضعفین و العلماء و المتعلّمین، بیّن لنا اقبِّل أناملکم الشریفه.
بسمه تعالی، مقصود، ابتدای تقلید است؛ و اگر به مجتهدی که جامع شرایط است عدول کرده، مورد تبعیض نیست ». (۳)
باب صلات
امام خمینی (س) در تحریرالوسیله می نویسند: «در چهار موردی که گفته شد، تخییر در شکسته یا تمام خواندن نماز، استمراری است، بنا بر این کسی که به نیّت قصر شروع به نماز کرده، می تواند به تمام عدول کند و همچنین کسی که به نیّت تمام شروع نموده می تواند به قصر- مادامی که از محل عدول نگذشته- عدول نماید، بلکه اگر بدون آن که قصر و یا تمام را از اول نماز در نیّت معیّن کند، می تواند در اثنای آن، یکی از آن دو را اختیار کند». (۴)
(۱) خمینی، روح الله، موسوعة الإمام الخمینی ۳۲، استفتائات امام خمینی ج ۱ ؛ ص۳۵، سوال ۶۸. اعلمیت
(۲) خمینی، روح الله، موسوعة الإمام الخمینی ۲۲، تحریرالوسیله ج ۱ ؛ ص۴، المقدمة، مسألة ۸، التبعیض
(۳) خمینی، روح الله، موسوعة الإمام الخمینی ۳۲، استفتائات امام خمینی ج ۱ ؛ ص۲۶ و ۲۷، سوال ۵۰. مقصود ابتدای
(۴) خمینی، روح الله، موسوعة الإمام الخمینی ۲۲، تحریرالوسیله ج ۱ ؛ ص۲۷۷، کتاب الصلاة، فصل فی صلاة المسافر، القول فی احکام المسافر مسألة ۹، استمراری
.
انتهای پیام /*