نگاه بلند و انتظار متعالی امام خمینی(ره) از جوانان

اباذر براری

بی گمان جوانان یکی از عناصر کلیدی و مولفه های اساسی در شکل گیری و پیروزی انقلاب اسلامی و استمرار و بقای آن بودند و رابطه ای که میان امام و نسل جوان بوجود آمده بود فراتر از رابطه رهبری بوده و شکلی روحانی و معنوی داشت. امام خمینی با تمام وجود به جوانان عشق می ورزیدند و آنان را «سرمایه ها و ذخیره های عظیم الهی و گلهای معطر و نوشکفته جهان اسلام» (ن.ک. صحیفه امام، ج21، ص96) می دانستند. همین علاقه بود که محبتی دو چندان را در عمق وجود جوانانِ نه تنها ایران، بلکه سراسر خاورمیانه نسبت به امام به وجود آورد تا جایی که همین جوانان در جریان انقلاب اسلامی و پس از آن در سالهای دفاع مقدس به عشق امام، صحنه هایی را خلق کردند و حماسه هایی آفریدند، که عقل محاسبه گر بشری از درک آن عاجز می ماند.

امام خمینی(ره) از عمق جان به جوانان عشق می ورزیدند و این علاقه به دلیل ویژگی هایی است که جوانان دارند:  «شما جوان ها بهتر می توانید تهذیب نفس کنید، شما به ملکوت نزدیک تر هستید از پیرمردها، در شما آن ریشه های فساد کمتر است.... یک پیر بخواهد اصلاح بشود، بسیار مشکل است؛ جوان زودتر اصلاح می شود.... نگذارید برای ایام پیری، حالا که جوان هستید... شروع کنید» (تفسیر سوره حمد، ص126) و به همین جهت نگاه امام به جوانان عمیق و متعالی بوده و لذا لحن امام و توصیه های ایشان به جوانان حالتی پدرگونه دارد. پدری که آمالی بلند برای فرزاندان خویش دارد. اما ایشان پیش زمینه هرگونه حرکت از سوی جوانان را خودسازی و تهذیب نفس می دانستند و لذا می فرمایند: «شما جوانان محترم کوشش کنید روح ایمان به خداى تعالى را در خود و دیگران تقویت نمایید که در سایه آن، از ممالک اسلامى بتوانید دفاع کنید و از این وضع رقتبار، خود و برادران خود را نجات دهید.» (صحیفه امام، جلد2،ص 44) بر این اساس جوانان علاوه بر تهذیب باید تحصیل را نیز قرین فعالیت خود کنند تا بتوانند وظیفه خطیر خود را انجام دهند: «بر شما جوانان روشنفکر است که از پاى ننشینید تا خواب رفته‏ها را از این خواب مرگبار برانگیزانید؛ و با فاش کردن خیانتها و جنایتهاى استعمارگران و پیروان بى‏فرهنگ آنها غفلت زده‏ها را آگاه نمایید، و از اختلاف کلمه و تفرقه و هواهاى نفسانى که رأس همه فسادهاست احتراز کنید، و به خداوند تبارک و تعالى روى نیاز آورید.» (همان، ص 142) چرا که: «شما جوانان تحصیلکرده، مردان آتیه و فردا و رجال و شخصیتهاى آینده اجتماعید؛ باید بهوش و بیدار باشید و با تمامى عوامل عقب افتادگى و تفرق و ذلت ملتهاى خود مبارزه کنید.» (همان، ص177) امام در جای دیگر به تفصیل در خصوص نقش بسیار اثر گذار جوانان به ایراد سخن می پردازند: «شما جوانان تحصیلکرده در هر جا هستید وظایف خطیرى دارید: وظیفه دفاع از اسلام که به عهده هر فرد مُسْلم است؛ وظیفه دفاع از میهن و استقلال آن که از وظایف حتمیه اسلامى است؛ وظیفه شناساندن اسلام بزرگ به جوامع بشرى، چه از ناحیه طرز حکومت و بسط عدالت آن و چه از ناحیه رفتار والى مسلمین با ملت، و چه از کیفیت معامله والى با بیت المال مسلمین. شماها باید معرفى کنید اسلام را تا رژیمها و حکومتها بفهمند معنى حکومت و پاسدارى از ملت را؛ تا جوامع بشرى بدانند اسلام چه نحو حکومتى مى‏خواهد؛ تا افکار غلطى که به واسطه عمال استعمار به جوانهاى ما تحمیل شده است تغییر کند. بکوشید و خود به احکام اسلام عمل کنید و دیگران را وادار به عمل کنید، و پرده‏هاى ضخیمى که کجروان بر چهره نورانى اسلام افکنده‏اند برطرف کنید.» (همان، ص288) «بر شما جوانان ارزنده اسلام- که مایه امید مسلمین هستید- لازم مى‏باشد که ملتها را آگاه سازید و نقشه‏هاى شوم و خانمانسوز استعمارگران را برملا نمایید، در شناسایى اسلام بیشتر جدیت کنید، تعالیم مقدسه قرآن را بیاموزید و به کار بندید، با کمال اخلاص در نشر و تبلیغ و معرفى اسلام به ملل دیگر و پیشبرد آرمانهاى بزرگ اسلام بکوشید. براى پیاده کردن طرح حکومت اسلامى و بررسى مسائل آن اهتمام بیشترى به خرج دهید. مهذب و مجهز شوید؛ متحد و متشکل شده و صفوف خود را فشرده تر سازید؛ هرچه بیشتر همفکر و انسان فداکار بسازید. از برملا کردن نقشه‏هاى دستگاه جبار ایران علیه اسلام و مسلمین غفلت نورزید. صداى برادران رنجدیده و مسلمان ایران را به دنیا برسانید و با آنان همدردى کنید. ..باشد که به یارى خداوند، موجبات استقلال و آزادى ملت اسلام و دفع ظلم دستگاههاى جبار و نوکران استعمار فراهم آید، و خطراتى که امروز متوجه اسلام و مسلمین مى‏باشد برطرف گردد.» (همان، ص439) گفتمان امام در خصوص جوانان تنها به توصیه به آنان محدود نمی شود بلکه از سوی دیگر امام توجه مسئولین کشور را به توجه به جوانان انقلابی و دیندار جلب می کنند: «اینک به تمام متصدیان امور و دست اندرکاران کشور هشدار می دهم که قدر این جوانان حزب اللهی را بدانید و از آنان قدردانی کنید و آنان را تشویق نمایید و در آغوش محبت خود حفظ کنید. اینان بودند که ایران را نجات دادند و از این پس همین ها هستند که انقلاب را پاسداری می کنند و همین ها هستند که با صرف هزینه ای کم، در ظرف مدت کوتاهی با روشن بینی خاص خویش، کارهای تعجب آوری نمودند که گمان نمی شد در ایران بتوان انجام داد. این مغزهای متعهد باید تشویق شوند تا شکوفا گردند.» (همان، ج19، ص150 و 151)

دو مسئله اساسی در نگاه امام به جوانان حائز اهمیت بسیار است امامی که نگاه پدرانه او به امت و به ویژه جوانان کاملا محسوس و قابل درک بود. پدر فرزانه ای که تمام امید او برای استمرار حرکت الهی انقلاب به جوانان بود چرا که «آینده مملکت به دست جوانان سپرده مى‏شود و در حفظ و حراست آن نباید غفلت کنند.» (همان، جلد2، ص 87) و اما ضمن این امیدواری برای تحقق اسلام ناب محمدی انتظاراتی نیز از این قشر دارند «[این] که با تهذیب نفس و اخلاص، مطالعات و تحقیقات وسیع و دامنه دارى را در زمینه شناخت احکام اسلام و مبانى نورانى قرآن آغاز نمایند؛ اسلام واقعى را بشناسند و بشناسانند. ملت اسلام را بیدار و آگاه سازند.» (همان، ص487) و به نظر می رسد امروز هم پیام امام راحل در پیش روی جوانان ایرانی قرار دارد که فرمودند: «من در این جا به جوانان عزیز کشورمان... سفارش می کنم که قدر و قیمت لحظات شیرین زندگی خود را بدانید و خودتان را برای یک مبارزه علمی و عملی بزرگ، تا رسیدن به اهداف عالی انقلاب اسلامی آماده کنید.» (همان، ج21، ص96)