مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات جمهوری اسلامی ایران که با هدف انتشار و قراردادن اسناد ساواک در اختیار تاریخ پژوهان و علاقمندان تاسیس شده است از نهادهای مهم در زمینه پژوهش نهضت مبارزاتی حضرت امام خمینی(س) است که از زمان تاسیس خود مجموعه های اسنادی مهمی را منتشر نموده و در اختیار علاقمندان قرار داده است. مجموعه هایی نظیر یاران امام(س)، رجال انقلابی و مراجع عظام تقلید، روزشمار انقلاب اسلامی، پایگاه های انقلاب اسلامی، قیام پانزده خرداد، چپ در ایران، رجال، زنان و مطبوعات و احزاب عصر پهلوی که برای بررسی و نگاه دقیق تری بر گوشه هایی از تاریخ انقلاب اسلامی از اهمیت فوق العاده ای برخوردارند.

پایگاه اطلاع رسانی خبری جماران برای آشنایی با فعالیت های مرکز بررسی اسناد تاریخی با مرادی رئیس این مرکز گفتگویی را ترتیب داده است که در ادامه می خوانید:


مرکز بررسی اسناد تاریخی از چه زمانی تاسیس شده است و در جهت معرفی نهضت مبارزاتی حضرت امام خمینی (س) و انقلاب اسلامی چه فعالیت های را انجام داده است؟

در پی ورود مقام معظم رهبری به وزارت اطلاعات و بازدید از برخی اسناد بررسی شده توسط  دوستان خوش ذوق و مطلع تاریخی در سال 72 ایشان به وزیر وقت اطلاعات دستور دادند که این اسناد از حبس بایگانی ها و آرشیوها بیرون بیاید و به صورت کتاب با هدف جلوگیری از تحریف تاریخ خاصه تاریخ انقلاب اسلامی و نهضت امام خمینی در اختیار جامعه تاریخ پژوه و سند پژوه قرار گیرد.

از همان زمان کار شروع شد و به دستور وزیر وقت  مرکز بررسی اسناد تاریخی کار خود را شروع کرد و اولین کتابی نیز که آماده و به بازار نشر عرضه شد از مجموعه یاران امام به روایت اسناد ساواک کتاب "شهید آیت الله سید محمدرضا سعیدی" بود که از یاران باوفا و مرید و شیفته و فدایی حضرت امام(س) بودند و این مرد بزرگ در تمامی مبارزات، سخنرانی ها و حتی بازجویی ها رشادت و شهامت به خرج دادند. دومین کتاب اولین جلد از مجموعه 25 جلدی انقلاب اسلامی به روایت اسناد ساواک بود که در واقع روزشمار سندی انقلاب بود. سومین اثر نیز جلد دوم مجموعه یاران امام بود که مرحوم آیت الله صدوقی منتشر شد و این مجموعه به بیش از بیست عنوان کتاب رسیده است که از جمله آنها مرحوم شهید آیت الله حاج آقا مصطفی خمینی بود که با "امید اسلام" چاپ شد که مجموعه اسناد مبارزاتی و فعالیت های ایشان  را شامل می شد و با توجه به رصد خیلی دقیقی که ساواک روی ایشان داشته اسناد مهمی را در خود جای داده است و مجموعه اسناد مرحوم حجت الاسلام و المسلمین حاج احمدآقای خمینی نیز با عنوان "یادگار امام" در سال 87 منتشر شده است.

یک سری از آثار دیگر مرکز، رجال منفی عصر پهلوی نظیر هویدا و زنان دربار مثل اشرف پهلوی و فریده دیبا را شامل می شود؛ مجموعه دیگری مطبوعات عصر پهلوی را بررسی کرده است. مجموعه تازه ای نیز در حال تدوین بررسی است که تحت عنوان یاران انقلاب اسلامی منتشر خواهد شد و مربوط به چهره ها و افرادی از مبارزان نهضت مبارزاتی حضرت امام(س) می شود که به هر دلیلی مثل دیر شناسایی شدن آنها اسناد کمی از این بزرگواران توسط ساواک گردآوری شده و در قالب کتابهای کم حجم منتشر خواهد شد.

مجموعه اسناد مربوط به شهید آیت الله حاج آقا مصطفی خمینی و مرحوم حجت الاسلام و المسلمین حاج احمدآقای خمینی دارای چه ویژگی های خاصی است و ساواک تا چه اندازه ای روی این بزرگواران حساسیت داشته است؟

چون این دو بزرگوار فرزندان حضرت امام(س) بودند ساواک حساسیت زیادی روی این عزیزان داشته و ساواک تلاش کرده از طرق مختلف از این بزرگواران اطلاعاتی را کسب کند چه از طریق منابعی که سعی کرده اند در کنار این بزرگواران قرار بگیرند و گزارش هایی را ارائه دهند و در مواردی که نتوانسته خانواده هایی را که احتمال قوی می داده این دو بزرگوار تماس تلفنی با آنها داشته باشند مورد کنترل شنود بوده اند. زمانی که در ایران بودند تلفن های خودشان و آشنایان تحت شنود بوده اند و بعد از انتقال به نجف اشرف نیز تلفن اطرافیانی که احتمال می رفته این بزرگواران تماس تلفنی داشته باشند زیر شنود بوده که حتی یک جمله از این بزرگواران از دست ساواک خارج نشود و دقیقاً رصد می کردند و احیاناً اگر آدرسی داده می شده آنها نیز بررسی می شدند که ارتباط آنها نیز با انقلاب برای ساواک روشن شود. نامه های پستی این بزرگواران نیز به دقت بررسی می شده و اساساً بسیاری از آنها به مقصد نرسیده است و یا اگر رسیده ساواک ابتدا رونوشتی از آن را برای خود گرفته است و کلاً تمامی افرادی که با این دو بزرگوار در ارتباط بودند تا مدتها تحت نظر بودند ک بعضاً این افراد انقلابی هم نبودند و تنها ارتباط خانوادگی یا آشنایی داشتند. در پاورقی ها نیز تلاش شده این حساسیت ها و موارد نیز برای خواننده توضیح داده شود و برجسته شود تا اهمیت موضوع بیشتر برای خواننده و محقق مشخص شود.

تمامی فعالیت هایی که مرکز بررسی اسناد تاریخی در حال انجام آن است در جهت معرفی نهضت مبارزاتی حضرت امام(س) و انقلاب اسلامی است چه وجهی که درباره رجال و مطبوعات منفی عصر پهلوی و چه کارهایی که در راستای معرفی رجال انقلابی و مثبت صورت گرفته است برخی کارها نیز نظیر روابط ایران و اسرائیل در جهت آرمان ها و نکته هایی است که مدنظر حضرت امام بوده و در نهضت مبارزاتی ایشان دارای اهمیت بوده است. همچنین برخی از اسناد را نیز در اختیار مراکز دیگر قرار می دهیم که از جمله اسنادی که در اختیار دفتر پژوهش های سیاسی قرار گرفت و به صورت دوجلد فراماسونری در ایران منتشر شد. بقیه آثار نیز که کاملاً بیّن و آشکار در جهت تبیین و معرفی نهضت حضرت امام هستند. 

دیگر فعالیت های مرکز بررسی اسناد تاریخی شامل چه کارهایی می شود آیا به غیر از کار چاپ و نشر فعالیت دیگری نیز صورت می گیرد؟

در کنار کار چاپ نشر ما یک شورای خدمات اسنادی داریم که از زمان آقای یونسی تاسیس شده است و آن هم به مراکز و افراد حقیقی و حقوقی تاریخ پژوه در صورتی که در خواست آنها با قوانین و ضوابط وزارت اطلاعات همخوانی داشته باشد یا حفاظت اطلاعات منعی ایجاد نکند آن بخش از اسناد ساواک را که مطالبه می کنند پس از بررسی و خروج از طبقه بندی و پالایش موارد لازم در اختیار آنها قرار می گیرد. پالایش اسناد نیز از این جنبه است که در بسیاری از این اسناد ممکن است نام فردی برده شده باشد و یا روند کار یک فرد فریب خورده ای که الان انسان آبرومندی است یا فرزندان و خانوده اش افراد آبرومندی هستند و حتی ممکن است خود یا فرزندانش از عناصر و کادر نظام تلقی شوند یا احیاناً از عناصر منفی افرادی آن زمان به مفسده هایی تن داده باشند اما هم اکنون خانواده یا فرزندان آنها افراد آبرومندی هستند و بایستی آبروی آنها حفظ شود بنا بر دستور شرع و براساس آئین نامه وزارت این موارد حذف می شوند و احیاناً به صورت نادر نیز برخی اسناد هستند که همچنان می توان جزو اسناد محرمانه تلقی کرد و هنوز می توان بهره برداری اطلاعاتی از آنها کرد. درباره افراد نیز اگر موسسه یا نهادی درخواست سندی بکند یا یک فردی درخواست سندی را بکند این درخواست بایستی حتماً از طریق خود آن فرد به ما برسد و شخصیت موردنظر اجازه دهد که اسنادش در اختیار این فرد حقیقی یا حقوقی درخواست کننده قرار گیرد.

سایت مرکز بررسی اسناد تاریخی نیز برخی از خدمات مرکز را به مخاطبان و علاقمندان ارائه می دهد که از دهه فجر سال 90 نیز روزشمار سندی نهضت مبارزاتی حضرت امام(س) در این پایگاه در معرض دید علاقمندان قرار گرفته است و فراز و فرودهای نهضت حضرت امام را به صورت روزشمار و براساس اسناد ساواک ارائه می دهد.

. انتهای پیام /*