دو قیام مهم مردم قهرمان پرور تبریز در کمتر از یک قرن، یکی در دوره استبداد صغیر و شکست محمدعلی شاه و دیگری قیام 29 بهمن سال 1356 بر ضد محمدرضا شاه پهلوی، تأثیر فراوانی در روند تاریخ معاصر ایران و پیروزی انقلاب اسلامی بر جای گذاشت. در این میان، قیام 29 بهمن، تأثیر شگرفی داشت؛ چه آنکه این قیام، نخستین حلقه زنجیره ای بود که قیام خونین نوزده دی مردم قم را به قیام های پی در پی ایرانیان بر ضد دستگاه پهلوی پیوند می داد.
جرقه سلسله قیام های مردمی سال 1356، از قیام مردم دلاورمرد قم در نوزده دی زده شد. پس از آن، اربعین های شهیدان انقلاب پشت سر هم تاریخ ساز می شد. در روز 29 بهمن 1356 که با چهلم فاجعه قم در نوزده دی هم زمان بود، در بسیاری از شهرهای کشور، مجالس ختم و سوگواری برای یادبود شهیدان آن فاجعه برگزار شد. در شهر تبریز نیز قرار بود ساعت ده صبح مردم در مسجد میرزا آقا یوسف مجتهد گرد آیند. دعوت برای این تجمع، از سوی آیت الله قاضی و ده تن دیگر از علمای تبریز صورت گرفته بود.
با آغاز قیام 29 بهمن تبریز، جوانان پرشور و انقلابی به سینماها و شراب فروشی ها حمله می کنند و همه مراکز فساد و فحشا را به آتش می کشند. بزرگ ترین تخریب در پاساژ پهلوی اتفاق افتاد که از مراکز فساد و فحشا بود و در آن، شراب فروشی ها، قمارخانه ها و رستوران های این محل به آتش کشیده شدند.
نخستین واکنش رژیم پهلوی پس از قیام 29 بهمن و برقراری حکومت نظامی، دستگیری افراد مظنون بود. با آغاز موج دستگیری ها، تنها پس از 48 ساعت از پایان روز بیست و نهم بهمن، 621 دانشجو دستگیر و روانه زندان شدند.
امام خمینی رحمه الله که در نجف اشرف و در تبعید بود، در تاریخ هشتم اسفند 1356، در پیامی به مردم تبریز، به آنان نوید پیروزی نهایی داد. ایشان همچنین به مناسبت چهلم شهدای تبریز، پیامی صادر کرد که در بخشی از آن آمده است: «کشتار بی رحمانه قم، ایران را به هیجان درآورد و تبریز عزیز را به قیام همگانی مردانه در قبال ظلم و بیدادگری کشاند و کشتار دسته جمعی تبریز ملت غیور ایران را چنان تکان داد که در آستانه انفجار است؛ انفجاری که دست اجانب را به خواست خدای متعال برای همیشه قطع کند. انفجاری که انتقام مظلومان را از شاه بگیرد و دودمان سیاه پهلوی را برای همیشه از تاریخ ایران محو کند و این ننگ را از صفحه آن بزداید».
متن کامل پیام حضرت امام به شرح زیر است:
بسم اللَّه الرحمن الرحیم
21 ج 1 98
سلام و تحیت بر مؤمنین محترم یزد و سایر شهرهایی که با خون خود بزرگداشت اربعین خونین تبریز را گرامی داشتند. مع الأسف ما باید در اربعینی بعد از اربعین بلکه در اربعینات پنجاه ساله دوره سیاه و عزای این ملت بزرگ، در حوادثی که در این پنجاه سال از اختناق و قتل و حبس و تبعید و بالاتر از آن از ورشکستگی اخلاقی و فرهنگی به دست این دودمان نشاندار، که در عقب نگه داشتن و به فسادگرایاندن و به فحشا کشاندن نسل جوان ما نقش بزرگی داشتند و الحق مأموریت را خوب انجام دادند، در سوگ بنشینیم و در هدر دادن مخازن زیرزمینی و از آن مهمتر مخازن روی زمینی که نسل جوان است در عزا باشیم. در کودتای انگلیس به دست رضا خان و امریکا به دست محمد رضا خان، در سوگ باشیم.
در منطق شاه و مزدوران وابسته اش، اهالی محترم تبریز که یکپارچه بپاخاستند و با فریاد «مرگ بر شاه» زمین را لرزاندند، تعدادی از بیگانگان بودند که از خارج مرز به طور قاچاق وارد شده بودند! و شما اهالی محترم یزد که دلاورانه قیام نمودید و با تعطیل عمومی و شعار متدوال «مرگ بر شاه»، عامل امریکا را دیوانه تر کردید، معدودی هستید که از آن طرف مرز به صورت غیر قانونی وارد یزد شدید! اهالی ایران از شرق تا غرب و از شمال تا جنوب که یکپارچه از شاه متنفرند ایرانی نیستند! اینان همگی به صورت قاچاق وارد ایران شده اند!! در این منطق، ایرانی خلاصه می شود در شاه و دار و دستهاش و از مستشاران و کارمندان امریکایی و انگلیسی و روسی و صهیونیستی؛ غارتگران بین المللی که اقتصاد ایران را قبضه کرده اند.
ما که با این منطقها روبه هستیم به خواست خداوند تعالی تا برچیده شدن بساط ارتجاعی شاهنشاهی و برپا کردن حکومت عدالت گستر اسلامی دست از مبارزه برنمی داریم تا حکومت دموکراسی به معنی واقعی جایگزین دیکتاتوری ها و خونریزی ها شود. اکنون برای نیل به این مقصد عالی انسانی و اسلامی بر همه طبقات است که یکدل و یک جهت بپاخیزند و با درک شرایط زمانی و مکانی شعار دهند، و از خواست هایی که در نهایت اثبات نظام شاهنشاهی و زیر پا گذاشتن خون های به ناحق ریخته شده مردم این مرز و بوم است احتراز کنند، و نقطه اصلی همه جنایات را که شخص شاه است نشان دهند، و گرفتاری های ملت را در این حکومت ارتجاعی گوشزد جهانیان کنند. سران قوم باید ملت را در مسیری که یافته است و دشمن را شناخته به قیام دست زده است، هدایت و پشتیبانی کنند، و در این موقع بسیار حساس ملت را از مسیر انتخابی اش با کجروی ها منحرف نکنند.
امروز ملت شجاع با یافتن راه خود بپاخاسته، و به بهانه بهانه جویان خاتمه داده، راه عذرها منقطع شده و در پیشگاه ملت پذیرفته نیست، و در پیشگاه مقدس حق تعالی هیچ گاه پذیرفته نبوده است. آیا کسانی که عذرتراشی می کنند و مُهر سکوت را نمیشکنند و گاهی به سکوت توصیه می کنند، می دانند چه تحولاتی در شرف تکوین است؟ روزنامه اطلاعات شماره 15575 را دیده اند که نوشته است در عریضه سپاس زرتشتیان در جواب شاه آمده است که: «جامعه زرتشتی سراسر جهان نسبت به شاهنشاه آریامهر سپاسگزاری و حقشناسی عمیق در خود احساس می کنند، زیرا از زمانی که پارسیان از ایران مهاجرت کردند، هیچ کس دیگر تا این حد در احیا و حفظ تاریخ، مذهب و فرهنگ زرتشتیان از آنان حمایت نکرده است». توجه کرده اند که تغییر تاریخ اسلام به تاریخ گبرها برای احیای زرتشتی گری و احیای مذهب و آتشکده آنها به رغم اسلام و برای سرکوبی آن است؟ آیا مطلع هستند که در یک مصاحبه ای در خارج گفته است: «مذهب در حکومت من نقشی ندارد». اکنون با اختناق همه جانبه و سلب آزادی به تمام ابعاد و فشارهای توانفرسا، ایران بیدار در آستانه یک انفجار عظیم است و به سرعت جلو میرود.
دستگاه جبار با اعصاب خرد شده و با ادامه قتل و چپاول در بلاد مختلف، مثل جهرم و اهواز، و با دست زدن به خرابکاری و انفجار منازل آزادی خواهان و دزدی و ضرب و جرح علنی افراد مبارز، و حمله سبعانه به جوانان مسلمان در کوهها توسط «گروه انتقام» ساخته شاه و بستن مالیاتهای کمرشکن به کسبه متعهد به انتقام شرکت در اعتصاب همگانی، اجازه تنفس را هم از ایرانیان سلب کرده است.
کسانی که از حال این ملت رنجدیده در این پنجاه سال آگاهند و به سرنوشت ایران علاقه دارند، از جمیع طبقات، از کارگر تا دهقان، از دانشجویان قدیم تا دانشگاهی ها، از لشکری تا کشوری باید بدانند به دست آوردن آزادی در برکنار شدن شاه و دودمان او است که دشمن سرسخت ملت و نقطه اصلی بدبختی است؛ و تصور آنکه بدون کنار رفتن و انتقام از او آرامش ملتی که همه چیزش به دست او به باد رفته است به او برگردد، خیالی است باطل.
از خداوند متعال وحدت کلمه مسلمین و خصوص ملت سربلند ایران را خواستار و قطع ایادی اجانب و عمال آنها را امیدوارم. و السلام علی من اتبع الهدی.
روح اللَّه الموسوی الخمینی
(صحیفه امام، ج3، ص: 378-380)
.
انتهای پیام /*