مسئولان نهضت سوادآموزى سراسر کشور و شرکت کنندگان در سمینار نهضت سوادآموزى در روز ششم دیماه سال 1359 در محل جماران با حضرت امام دیدار کردند. امام در این دیدار بر اهمیت علم و دانش در اسلام و لزوم همراهى آموزش با تربیت تاکید کردند. ایشان در ابتدای سخنانشان فرمودند:
«از اینکه در این سال آن طورى که باید مردم اقبال کنند و وسایل فراهم باشد براى نهضت سوادآموزى نشده است، ولى امیدوارم که بعد بشود. البته هر کارى که انسان شروع مى کند ابتداى شروع یک امورى پیش مى آید که پیشبینى نشده است، و یک احتیاجاتى است که در وقتى که مشغول به خدمت هستند احساس مى شود. و من امیدوارم که از این به بعد هم ملت ما و هم دولت اهتمام داشته باشند که این امر حیاتى انجام بگیرد. در این تابلویى که آقایان آوردند نوشته اند که اگر چه بشود قلم هایمان را به مسلسل تبدیل مى کنیم. ما امیدواریم که بشر به رشدى برسد که مسلسلها را به قلم تبدیل کند. آن قدرى که قلم و بیان به خدمت بشر بوده است مسلسل ها نبوده اند. مسلسل ها غالباً در خدمت ابرقدرت ها بوده اند و براى تباهى بشر بوده اند. و اسلام هم که امر فرموده است به اینکه جهاد بکنند و دفاع بکنند و البته محتاج به همه ابزار جنگى است. اساس بر این است که دفاع از حق بکنند و حق را و علم را جانشین مسلسل بکنند. قلم و علم و بیان است که مى تواند بشر را بسازد، نه مسلسل و نه سایر قواى تخریب کننده. مسلسل ها هم و همه آلات حربى هم در سایه علم تحقق پیدا کردند. منتها گاهى مسلسل ها و سایر ابزار باصطلاح تمدن را اشخاصى ایجاد کرده اند که موجب تخریب بلاد و عباد شده است. و گاهى اشخاصى ایجاد کرده اند که موجب تأیید انسان و ساختن انسان و آرامش در بین انسانها بوده است و در این خدمت بوده است.
شما کوشش کنید که با بیان و قلم مسلسل ها را کنار بگذارید و میدان را به قلمها و به علمها و به دانشها واگذار کنید. بشر تا در سایه مسلسل و توپ و تانک مى خواهد ادامه حیات بدهد، نمى تواند انسان باشد، نمى تواند به مقاصد انسانى برسد. آن وقتى مردم به مقاصد اسلامى و انسانى مىرسند و به کمال دانش و علم مى رسند که قلمها بر مسلسل ها غلبه کند، و دانشها در بین بشر به آنجا برسد که مسلسل ها را کنار بگذارد، و میدان، میدان قلم باشد، میدان علم باشد.»
رهبر کبیر انقلاب اسلامی ملاک ارزش افعال را غایات آنها دانسته و لزوم الهى بودن غایات افعال را یادآور شدند:
«در قرآن کریم وقتى که ظاهراً اوّل آیهاى که بر پیغمبر اکرم وارد شده است، هم قرائت را توصیه کرده است، هم آن جهتى را که باید قرائت در خدمت او باشد و علم در خدمت او باشد بیان فرموده است؛ فرموده است: اقْرَأْ بِاسْمِ رَبِّکَ قرائت مطلقاً، علم مطلقاً، دانش مطلقاً مطلوب نیست. چه بسا دانشى که بر ضد انسانیت انسان و بر ضد کرامت انسان است، لکن دانشى که جهت داشته باشد، براى خدمت بشر باشد، به اسم ربّ باشد، توجه به ربوبیّت الهى داشته باشد، توجه به اسم خدا داشته باشد، آن قرائت و آن علم و آن مسلسل همه شان در خدمت انسان اند. عمده آن جهت و غایاتى است که در افعال انسان و در آلاتى که انسان درست مى کند، و در علم و دانش و سایر چیزهایى که افعال انسان است، آن چیزى را که جهت مى دهد آن غایات است. آن چیزهایى است که براى آن چیزها قلم ها وجود پیدا کرده است، مسلسل ها وجود پیدا کرده است، علم و دانش وجود پیدا کرده است. اگر غایات و مقاصد و آن چیزهایى که براى او اینها وجود پیدا کرده است، الهى باشد، هم قلم و هم مسلسل و هم علم و دانش و هم هر عملى ارزش پیدا مى کنند؛ ارزش الهى. ارزش قلم به غایتى است که براى او قلم زده مى شود. ارزش مسلسل هم به غایتى است که براى او مسلسل کشیده مى شود. اگر این ارزش غایى نباشد و اگر آن مقصد، مقصد انسانى و الهى نباشد، نه مسلسل آلتى است که به درد بخورد و نه قلم. و خطر قلم بیشتر از مسلسل است. و خطر بیان بیشتر از توپ و تانک است. و خطر علم بیشتر از همه اینهاست. لکن اگر به خدمت خلق باشد و به دستور انسان باشد و در خدمت انسان باشد و در خدمت خداى تبارک و تعالى باشد، تمام اینها ارزش پیدا مى کند. مسلسل هم همچون قلم مى شود، قلم هم همچون مسلسل.
باید بشر به فکر این باشد که آن چیزهایى که مقصد است و براى تربیت انسان است، براى آموزش انسان است، براى تعلیم انسان است، جهت به آن بدهد. چنانچه دانشگاه ها جهت به آن داده نشود، همان دانشگاه هایى مى شود که در بین بشر هست، و از همان دانشگاه ها قواى مخرّبه بیرون مى آید. و اگر جهت به آن داده بشود، دانشگاه ها کارى مى کنند که مسلسل ها نمى تواند بکند. خدمتى مى توانند به بشر بکنند که هیچ کس دیگر نمى تواند این قدر خدمت بکند. عمده آن جهتى که طرف آن جهت رفته مى شود. و قرآن این را فرموده است: اقْرَأْ بِاسْمِ رَبِّکَ الَّذى خَلَقَ قرائت کن نه قرائت مطلق. بیاموز، نه آموزش مطلق. علم تحصیل کن، نه علم مطلق و تحصیل مطلق؛ علم جهت دار، آموزش جهت دار. جهت، اسم ربّ است، توجه به خداست، براى خدا و براى خلق خدا. قلمها اگر در دنیا براى خدا و براى خلق خدا به کار بیفتند مسلسل ها کنار مى رود. و اگر براى خدا و براى خلق خدا نباشد، مسلسل ساز مى شود. ابزار کوبنده انسان با دست قلمدارها و دست علمایى که در همه دانشگاه ها هستند، با دست آنها وجود پیدا کرده است. و همه ترقیات بشر هم با دست علما و بیان و قلم علما وجود پیدا کرده است. کوشش کنید که در این آموزشى که به مردم مى دهید جهت دار باشد. در کلاس هایى که جوانها یا سالخوردگان براى آموزش مى آیند، همان طورى که سواد را به آنها یاد مى دهید، و همان طورى که نوشتن و خواندن را بر آنها یاد مى دهید، جهت هم به آن بدهید که براى خدا بخوانند و براى خدا بنویسند. براى خدمت به خلق و براى خدمت به خدا و براى خدمت به اسلام.»
امام راحل در ادامه سخنانشان ضرورت توأم بودن آموزش با پرورش را خواستار شدند و فرمودند:
«باید آموزش و پرورش مردم توأم باشد. پرورش، پرورش انسانى، پرورشى که به درد انسان برسد، آموزشى که براى انسان باشد، جهت دار باشد، اسم ربّ در آن باشد، توجه به خدا باشد. باید تمام کلاس هایى که در سرتاسر کشور- ان شاء اللَّه- وجود پیدا مى کند، و شما آقایان و کسان دیگرى که در خدمت یک همچو امر بزرگى هستید و متکفّل یک همچو عبادت بزرگى هستید، توجه داشته باشید که آموزگاران را جهت به آنها بدهید، توجه به خدا بدهید، علمشان براى خدا باشد، براى اطاعت خدا. خداى تبارک و تعالى علم را یکى از عبادات بزرگ قرار داده است چنانچه جهت داشته باشد. جهت هم همان است که اقْرَأْ بِاسْمِ رَبِّکَ. در هیچ ملتى مثل ملت اسلام از علم توصیف نکرده است. قرآن کریم در جاهاى زیاد از علم و از عالِم و توجه به علم توصیف فرموده است. و در کم جایى از آهن صحبت کرده است. آنجا هم که از آهن صحبت مى کند منافع ناس در نظر گرفته شده است: وَ انْزَلْنَا الْحَدیدَ فیهِ بَأسٌ شَدیدٌ بأس شدید دارد و منافع براى ناس. اگر منافع براى ناس نداشته باشد و در خدمت ابرقدرت هایى که مى بینید [بوده] باشد، آهن هیچ ارزش ندارد. و اگر آهن در خدمت نفع مردم باشد، منافع مردم باشد، ارزشش بسیار زیاد است. همان طورى که قلم ارزش دارد، آهن هم ارزش دارد و همه چیز ارزش دارد.
ارزش همه چیز به آن چیزى است که براى او، انسان [عمل] مى کند. نماز هم که انسان مى خواند ارزشش به آن نیتى است که به آن نیت وارد نماز مى شود. اى چه بسا نمازگزارانى که نمازشان در جهنم وارد مى شود؛ و آن وقتى است که ارائه بخواهند بدهند به مردم. و چه بسا ارتشی هایى که براى خدا عمل مى کنند، سربازهایى که براى خدا عمل مى کنند، پاسدارانى که براى خدا خدمت مى کنند، ارزش آنها از نماز هم بیشتر است. ارزش مسلسل آنها از قلم هم در آن وقت بیشتر خواهد شد. توجه کنید که آموزش بدهید و در ضمن آموزش تربیت کنید.
بِاسْمِ رَبِّکَ اختصاص این اسم که ربّ است براى اینکه توجه به تربیت را بدهد به مردم که باید قرائت کنید. و با اسم ربّ براى تربیت بشر قرائت کنید. قلم به دست بگیرند براى تربیت بشر. آن قدرى که بشر از قلم هاى صحیح نفع برده است از چیزى دیگر نبرده است. و آن قدر که ضرر کشیده است، از چیزهاى دیگر ضرر نبرده است. قلمها و بیانها با مغزهاى مردم رابطه دارند. اگر قلمها و بیانها و علمها و تعلیم ها و آموزش ها براى خدا باشد، مغزها را الهى تربیت مى کنند. و اگر بر خلاف این باشد، مغزها، مغزهاى غرورمند، مغزهاى طاغوتى از آن پیدا م ىشود.»
حضرت امام در پایان سخنانشان در این دیدار جهالت مردم را گرفتارى بزرگ ما در طول تاریخ دانستند و خاطرنشان ساختند:
«تمام گرفتاری هایى که ما در این طول مدت تاریخ داشتیم بهره بردارى از جهالت مردم بوده است. جهالت مردم را آلت دست قرار دادند و بر خلاف مصالح خودشان تجهیز کردند. اگر علم داشتند؛ علم جهتدار داشتند، ممکن نبود که مخرّبین بتوانند آنها را به یک جهتى که بر خلاف آن مسیرى است که مسیر خود ملت است تجهیز کنند. علم و سواد است با آن جهتى که باید به او توجه کرد، که مى تواند ملت را از همه گرفتاریها نجات بدهد. و نمى توانند کسانى که مى خواهند این نهضت را، این نهضت اسلامى را به خلل برسانند، و نمى توانند ببینند که اسلام در این مملکت پیاده دارد مىشود. این علم است که مى تواند جلوى این فسادها را بگیرد. اگر ملت ما علم را، آن علم جهتدار را یاد بگیرند، تربیت بشوند، در مقابل علم، در پهلوىِ علم هم تربیت باشد؛ تربیت دینى، تربیت الهى، تربیت انسانى و هم علم، اگر این دو حربه در دست شما باشد، کسى نمى تواند به شما تعدّى کند، کسى نمى تواند استبداد را برگرداند. و اگر این علم نباشد مردم را توجیه مىکنند به جایى که باز هم آن مسائل سابق برگردد، و آن استبداد سابق و آن وابستگی هاى سابق.»
(صحیفه امام، ج13، ص: 447 -453)
.
انتهای پیام /*