پرتال امام خمینی(س)/یادداشت ۵۷۳: محمود لطیفی*
برای آگاهی از مقام و منزلت زن در دیدگاه حضرت امام اشاره به چند نکته ضروری است: ۱- اصولاً در فرهنگ اسلامی چه در بعد عقل نظری و معارف اعتقادی و چه در بعد عقل عملی و تکالیف شرعی و چه در قوا و ملکات اخلاقی، تقابل و دوگانگی بین زن و مرد وجود ندارد و نگاه دوگانه به این دو نیمه نوع بشر یک نگاه جاهلانه و تحمیلی است. نه در علم و دانش بین این دو مرزی گذاشته شده و نه در سیر و سلوک و تربیت روحی دوگانگی در کار است و نه در عمل به تکالیف حقوقی برای آن دو مرزی نهاده شده است. هیچ خردمندی توزیع وظایف بین معلمان یک مدرسه یا کشاورزان یک مزرعه را دلیل تفاوت ارزشی آنان نمی‌داند.
۲ - در بررسی موضوعات مرتبط باید نخست قواعد اصولی را از تبصره ها باز شناخت و رخصت ها را از عزیمت ها جدا نمود. خلط بین اصل و فرع و قاعده و استثناء، منشاء بسیاری از قضاوت‌های سطحی و غیر عادلانه میگردد.
۳ - اساساً وضع قوانین محدود کننده یا توسعه دهنده در فرهنگ اسلام با دیگر مکاتب فرق دارد. در اسلام وضع قانون برای کمال شیء و هدایت و رشد او و حفظ حریم و حق او و برای پاسخ به نیاز‌های فطری او است. در صورتی که قوانین محدودکننده در مکاتب بشری سلب حق است نه اعطای حق. دخالت در حریم است نه حفظ حریم. چه اینکه قوانین توسعه دهنده نیز در اسلام تنها به معنای قبول حق و پذیرش آن نیست بلکه میدانی برای شکوفایی و رشد و امتحان و ابتلاء است.
۴ - از احمقانهترین و اسف‌بارترین موضوعات، ارزیابی توانایی های زن با معیارهای مشخص شده در حیطة مردان است. گویا زن همواره طفیلی است و باید با معیارهای مردانه سنجیده شود و تنها هنگامی ارزشمند است که شبیه مرد و منطبق با شاخصهای او باشد. در صورتی که زن نیز انسانی است مستقل و شاخصها و توانایی های ویژه خود را دارد.
۵ - و اینکه حضرت امام به تبع شریعت اسلام زن را چونان مرد، فردی مسئول و مکلف به همه احکام می‌داند که در اسلام برای انسان مقرر شده است و چنانچه استثنایی بدلیل جنسیت یا امتنان و یا رخصت ادعا شود نیاز به دلیل دارد. و در هر حال شارع مقدس جانب زن را بیشتر رعایت کرده است زیرا زن را آفریننده و مربی موجودی می‌داند که مشمول کرامت الهی است.
اکنون با توجه به این نکات به بخشی از دیدگاههای حضرت امام در مورد مقام و شخصیت و حقوق زن اشاره می نمایم.
مقام زن در اسلام
آنقدری که اسلام به زن خدمت کرده، خدا می داند به مرد خدمت نکرده؛... اسلام به زن خدمتی کرده است که در تاریخ همچو سابقه ای ندارد. (صحیفه امام، ج۴، ص۴۲۷-۴۲۸)
اسلام به شما[زنان] آنقدر احترام قائل است که برای مردها نیست. اسلام شما را می خواهد نجات بدهد؛ اسلام شما را می خواهد از این مَلْعَبه ای که اینها می خواهند شما را ملعبه قرار بدهند نجات بدهد؛ اسلام می خواهد شما را یک انسان کامل تربیت کند.( صحیفه امام، ج ۶، ص ۳۵۸)
زن مظهر تحقق آمال بشر است. زن پرورش دِه زنان و مردان ارجمند است. از دامن زن مرد به معراج می رود. دامن زن محل تربیت بزرگ زنان و بزرگ مردان است. (صحیفه امام، ج ۶، ص ۳۴۱)
قرآن کریم انسان ساز است، و زنها نیز انسان ساز. وظیفۀ زنها انسان سازی است. اگر زنهای انسان ساز از ملتها گرفته بشود، ملتها به شکست و انحطاط مبدل خواهند شد، (صحیفه امام، ج ۶، ص ۳۰۰)
فعالیتهای علمی، سیاسی، اجتماعی زنان
بحمدالله امروز آن بندهایی که به عقاید ما بسته شده بود رها شد. امروز تمام قشرهای ملت مشغول تربیت و تعلیم هستند. بانوان مشغول هستند. الآن بانوان جزو طلاب علوم دینیه در قم و در جای دیگر هستند، و خودشان در هر جا هستند مشغول تربیت و تعلیم هستند، و این یک امری است که در این انقلاب تحقق پیدا کرد. آن وقت همچو محصور کرده بودند که برای بانوان هیچ حق قائل نبودند که حتی در یک مجمع ده نفری وارد بشوند و مسئله علمی بگویند یا مسئله عقیدتی بگویند. امروز اینها می توانند با همۀ حفظ جهات اسلام در همه جای کشور تبلیغات بکنند، بلکه در خارج از کشور هم. (صحیفه امام، ج ۱۸، ص ۱۰۴)
حضرت امام در حکم هیئت مؤسس جامعة الزهراء فرمودند: علوم مطلقاً خصوصاً علوم اسلامی اختصاصی به قشری دون قشری ندارد و بانوان در طول انقلاب ثابت نمودند که همدوش مردان میتوانند خدمتهای ارزشمندی به اسلام و مردم نمایند و در تعلیم وتربیت جامعه پیشتاز باشند. (صحیفه امام، ج ۱۹، ص ۱۷)
و همچنین در پیام به زائران بیت الله الحرام فرمودند: «خواهران و برادران عزیز در هر کشوری که هستید از حیثیت اسلامی و ملی خود دفاع کنید و بی پروا در مقابل دشمنان خود یعنی امریکا و صهیونیسم بین المللی و ابرقدرتهای شرق و غرب بدون هیچ ملاحظهای، از ملتها و کشورهای اسلامی دفاع کنید و مظالم دشمنان اسلام را برملا کنید.»(صحیفه امام، ج ۱۰، ص ۱۵۹)
خانواده
حضرت امام تقریبا بدون استثناء در همه مواردی که مخاطبانش بانوان بوده‌اند به جایگاه خانواده و مادری و مقام ویژه آن و اینکه این نقش بالاترین و مهمترین مسئولیت آنان است تذکر دادهاند. چه به صراحت و چه در ضمن سخنان بر این نکته تأکید نموده اند که:« این مادر که بچه در دامن او بزرگ می شود بزرگترین مسئولیت را دارد؛ و شریفترین شغل را دارد: شغل بچه داری. شریفترین شغل در عالم بزرگ کردن یک بچه است، و تحویل دادن یک انسان است به جامعه.( صحیفه امام، ج ۷، ص ۴۶۴)
حضرت امام حتی آنجا که بر نقش اجتماعی بانوان تأکید میورزد آن نقش را در عرض جایگاه مادری و خانوادگی قرار نمیدهد تا در مقام رقابت با کاستن از نقش مادری به جایگاه اجتماعی آنان توجه نموده باشد. اساساً حضرت امام به تبع دین مقدس اسلام نقش مادری و زنانه را بخش مهمی از نقش اجتماعی آنان و بلکه جایگاه واقعی آنان در اجتماع می‌داند و دوگانگی و تقابل این دو نقش را یک انحراف میشمرد. از این رو هدف رژیم پهلوی از دعوت زنان برای بیرون آمدن از خانه و سبک شماری نقش مادری را - که از سوی استعمارگران دیکته شده بود - اقدامی در جهت حضور بانوان در صحنه اجتماع و یافتن نقش اجتماعی نمیشمرد بلکه آن را حرکتی برای:۱ - آلوده نمودن جامعه برای فساد اخلاقی. ۲ - محروم نمودن کودکان و نسل آینده مملکت از تربیت صحیح انسانی می‌داند وگرنه آن مادری که دست فرزندش را میگیرد و به عنوان یک حق اجتماعی و یک وظیفه دینی همدوش مردان در صحنههای دفاع از حق خود و جامعه و اینده فرزندانش حاضر میشود، او نقشی برتر از مردها دارد زیرا هم خودش به فعالیت اجتماعی روی آورده و هم به دلیل اینکه زن در فرهنگ اسلام کانون مهر ومودت و جاذبه است باعث ترغیب و تشویق مردان نیز میگردد و حضرت امام در بسیاری از موارد بر این نکته تأکید مینماید که »در این انقلاب اسلامی نقش شما بانوان ازنقش مردها بالاتر بوده است.پیشنهادها و خواسته ها
برخی از خواسته های حضرت امام از جامعه زنان در فرازهای ذیل برجسته است:
« از جوانان، دختران و پسران میخواهم که استقلال و آزادی و ارزشهای انسانی را ولو با تحمل زحمت و رنج، فدای تجملات و عشرتها و بی بندوباری ها و حضور در مراکز فحشاء که از طرف غرب و عمّال بیوطن به شما عرضه میشود نکنند.» (صحیفه امام، ج ۲۱ ص ۴۱۷)
«بانوان محترم ایران ثابت کردند که دستخوش این طور توطئه ها نشده اند و نمی شوند و ثابت کردند که در دژ محکم عفت و عصمت هستند و جوانان صحیح و نیرومند و دختران عفیف و متعهد به این کشور تسلیم خواهند کرد و هیچ گاه در آن راههایی که قدرتهای بزرگ برای تباه کردن این کشور پیش پای آنها گذاشته بود، نخواهند رفت. » (صحیفه امام، ج ۱۴ ص ۳۵۶)
این است که باید با نگاهی تازه و از منظر انقلاب اسلامی و اسلام ناب محمدی(صل الله علیه وآله) به تمامی معارف اسلامی واز جمله مباحث زنان نظر افکند.
*حجت الاسلام والمسلمین آقای محمود لطیفی معاونت اسبق پژوهش جامعه الزهرا و از اساتید دوره های تخصصی و کوتاه مدت اندیشه های امام خمینی.
.
انتهای پیام /*