* سید حسین یوسفی

قطع و پیوند اعضا از دیدگاه امام خمینی(س)، نگارش سید سجاد ایزدهی، ناشر: چاپ و نشر عروج (وابسته به مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (س))، چاپ اول، 1392.

این کتاب دارای دو مقدمه و سه بخش می­ باشد، مقدمه اول از ناشر و مقدمه دوم از نویسنده می­ باشد. بخش اول با عنوان قواعد کلی، به بحث از ملکیت اعضای بدن، قاعده «لاضرر»، قاعده حرمت مسلم می­ پردازد و در ذیل قاعده حرمت مسلم به بحث از احترام در عبارات فقیهان و از جمله امام خمینی اشاره می­ کند و در ادامه به ادله قاعده احترام و اقسام کافر و حرمت جنازه مشکوک بحث می­ کند و در ذیل فرد مشکوک الحال به اماره مکانی در شناخت فرد مشکوک به مسلمان بودن و اماره فردی و اصل عملی می­ پردازد و در تکمیل بحث به دیدگاه فقیهان از جمله دیدگاه امام خمینی و آیات عظام خوئی، سیستانی، خرازی و مؤمن می­ پردازد. نویسنده در ادامه با تأکید بر اهمیّت حفظ جان مسلم، به بحث از روایات و دیگاه فقیهان در این زمینه به تحلیل می­ پردازد.

بخش دوم با عنوان «قطع اعضا»، مشتمل بر سه فصل است، فصل اول: قطع عضو از جنازه(کالبد شکافی) می­باشد. در این فصل به تعریف کالبدشکافی و حکم اولی آن و عبارات فقیهان در خصوص کالبدشکافی و ادلّه جواز و موانع جواز، اشاره می­ کند. و در ادامه به دیدگاه فقیهان در سایر مسائل کالبدشکافی مانند خرید و فروش جنازه، وصیت به قطع عضو، حرمت هتک حرمت می­ پردازد.

فصل دوم: دربارة قطع عضو از بدن انسان زنده بحث می­ کند و در آن به موانع جواز و خرید و فروش عضو اشاره می­ نماید.

فصل سوم: با عنوان قطع عضو از مرگ مغزی، به تاریخچه مرگ مغزی و تعریف مرگ در علوم پزشکی و معیارهای تشخیص مرگ مغزی و مباحث پیرامون آن به تحلیل و تبیین می­ پردازد.

بخش سوم کتاب به بحث از پیوند اعضاء پرداخته و در این خصوص به پیشینه تاریخی پیوند اعضاء، اقسام آن و احکام آن از دیدگاه فقیهان اشاره می­ کند.

نویسنده در پایان این پژوهش به مباحث قطع و پیوند اعضاء در فتاوای امام خمینی(س) پرداخته است. در این بحث به آثار مختلف امام خمینی، همچون تحریر الوسیله، رساله توضیح المسائل، استفتائات و صحیفه امام استناد کرده است.

نویسنده معتقد است که: فقه شیعه دارای ظرفیت­ های مختلفی است و می­ تواند به پرسش­ های فراروی، پاسخ­ های متناسب با شرایط زمانی و مکانی، به نیازهای جوامع ارائه نماید، به عبارت دیگر فقه شیعه فرزند زمان خویشتن است و زمانی بودن فقه را می­ توان از حجم مسائل شرعی در ادوار مختلف به دست آورد، و نیز این را می­توان از مقایسه بین کتب فقهی از صدر اسلام و قرون بعدی، تا دوران معاصر به دست آورد. محقق ارجمند، با توجه به بساطت و محدودیت مسائل و روش فقه و اجتهاد در ادوار اولیه عصر غیبت آن را قصور و یا تقصیر فقیهان نمی ­داند بلکه آن را معلول عوامل بسیاری چون شرایط زمان و مکان و موقعیت شیعیان در آن اعصار و مسلط بودن فضای تقیه بر فقیهان شیعه و مردم، و تعداد اندک شیعیان، غیر رسمی بودن مذهب شیعه و ... می­داند. وی با اشاره به ظهور فن­آوری­های جدید و گستردگی موضوعات و تکنولوژی جدید و تغییر در بافت و ساختار جامعه، ضرورت پاسخ­گویی فقیهان به آنها را لازم می ­داند و به همین جهت معتقد است فقیهان باید در رابطه با اموری چون تحزّب، تفکیک قوا، محدوده اختیارات ولی فقیه، نقش انتخابات در دولت اسلامی و اوصاف رهبر، در حوزه فقه سیاسی؛ تغییر جنسیت، پیوند اعضای مرگ مغزی، کنتزل جمعیت، باروری مصنوعی در حوزه فقه پزشکی؛ ماهیت پول، ربا، بیمه، بانکداری اسلامی و جریمه تأخیر در حوزه فقه اقتصادی و قضاوت غیرمجتهد و قضاوت زنان، پیوند عضو جدا شده به وسیله قصاص یا حدّ، پاسخی روزآمد بدهند.

یکی از آن مسائل پیوند اعضا از بدن افراد زنده و یا مردگان به مرگ مغزی است که این تحقیق درصدد است که با عنایت به مبانی اصیل فقه شیعه و با تأکید بر دیدگاه امام خمینی(س) این مسأله را بازبینی و گره ­گشایی کند، و دیدگاه فقه شیعه و به خصوص دیدگاه امام خمینی را در این خصوص اقتفا نماید.

. انتهای پیام /*