پرتال امام خمینی(س): آیت الله هادی معرفت: امام از ابعاد وجودی گوناگون و نامتناهی برخوردار بودند و به لحاظ مقام علمی، درک سیاسی و توانایی مدیریتی امتیازات ویژه ای داشتند. این سه خصوصیت از صفات بارز حضرت امام بود. بی تردید از بعد علمی حوزه های نجف و قم معترف به مقام شامخ علمی حضرت امام هستند. ایشان در هنگام فعالیت در این مراکز علمی به عنوان فقیهی بزرگ و توانا مطرح بودند. حساسیت امام نسبت به رویدادهای سیاسی و سرنوشت کشورهای اسلامی، به ویژه رهبری نهضت اسلامی ایران به روشنی امتیازات سیاسی ایشان را نشان می دهد. اما از جهت توانایی مدیر یتی با توجه به نوع شناخت این جانب نسبت به حضرت امام، موفقیت ایشان در تدریس نشانه ای از تدبیر و اراده توانمند حضرت امام است . زیرا بسیاری از علما در درس عالم بودند ولی به سبب ضعف در این ویژگی نمی توانستند شاگردان خود را قانع کنند.

امام از همان آغاز به سبب نظم داخلی خانواده، رفت و آمدها و معاشر ت ها و منبرهایی که در مدرسه فیضیه می رفتند، در حد بالایی طلاب و برخی از تجار و بزرگان قم را تحت تأثیر قرار داده بودند که خود نشانه ای از توانایی ایشان در اداره یک امت بزرگ است.

درک شخصیت علمی امام در نجف

اقامت امام در نجف بدون شک یکی از الطاف خفیه الهی بود زیرا به سبب اعتبار و سابقه حوزه علمیه نجف در جهان تشیع فرصتی برای درک مقام شامخ علمی امام به وسیله بزرگان حوزه علمیه نجف پدید آمد. از این رو قدرت رهبری ایشان در نجف به ظهور رسید. تا زمانی که امام هنوز به نجف نرفته بودند، حوزه نجف شناختی کافی از زوایا و ابعاد مختلف شخصیت ایشان نداشت. البته پیش تر طلاب ایشان در نجف زیاد بودند و در آنجا نسبت به ایشان مواضع خوبی داشتند ولی درک و لمس از نزدیک موجب شناخت عمی ق تری می شد. از این رو حضور ایشان در نجف و تربیت شاگردان بسیاری در آنجا توانایی های علمی، اداری و سیاسی ایشان را آشکار ساخت. افراد مختلفی که شاگرد امام بوده اند یا ای ن که با ایشان مصاحبت داشته اند، بر این ابعاد وجودی حضرت امام(س) آگاه می باشند. برخی مانند اینجانب به جهت این که بیشتر با امام ارتباط علمی داشتم، شناخت برای ما بیشتر روی جهات علمی ایشان دور می زد.

برای من به عنوان یک طلبه بیشتر نوآوری های مبنایی و نظرات عالی امام حائز اهمیت بود. این توانایی ها و نوآوری ها، فضلای درجه یک نجف را نیز جلب و جذب کرده بود. در درس ایشان نوآوری و دگرگون ی های مبنایی بسیار ملاحظه می شد . بعضی درس ها ممکن است هیچ چیز فراتر از متن مکتوب آن نداشته باشد اما درس امام این گونه نبود . اگر کسی جواهر و تمام کتب علمی و استدلالی را قبل از درس ایشان مطالعه می کرد، در موقع درس متوجه می شد که موضوعات مطروحه ایشان یک چیزی غیر از این ها دارد.

درس فقه امام، درس واقع گرایی

امام در آغاز درس فقه در نجف از طلاب پرسیدند که من فقه را از ناحیه قواعدی مطرح کنم یا روی مبانی مطروحه و روش معمولی؟ طلاب به اتفاق خواستند که امام فقه را قواعدی مطرح کنند . افرادی که در ابتدا به درس ایشان می آمدند بیش از هزار نفر بودند، اما به تدریج به سبب سطح بالای درس، گروهی نتوانستند ادامه دهند، ولی حدود 200 الی 300 نفر که لیاقت و کفایت این درس را داشتند، ماندند. من نیز در این می شدند. زمان درس طوری تنظیم شده بود که حدود یک ربع ساعت پس از پایان درس آقای خو یی شروع می شد، از این رو کسانی که در درس آقای خو یی شرکت می کردند نیز در درس حضرت امام می توانستند حاضر شوند.

درس امام دارای امتیازات فقهی بسیاری بود. ایشان نوعاً در مسأله خیارات، مبحث بیع، اصول، مبانی و همه مسائلی که مطرح می کردند، متعرض احوال بزرگان علما و قدما می شدند. این دقت در مسائل و باز کردن کلمات علما و نقادی گفتار ایشان لرزش مهم در فقاهت است. از این رو امام در مباحث فقهی روند تحولاتی را که یک تفکر و مسأله طی کرده بود را بررسی می کردند و این ارزش مهم کار و شیوه فقاهتی ایشان بود. دومین امتیاز مهم امام، اعتماد به نفس ایشان در نقادی گفتار و دریافت های علمای بزرگ گذشته بود که ابهتی برای تازه واردان داشت. امام معتقد بودند که احترام به اقوال و گفتار قدما به معنی تقلید از ایشان نیست . اگر تقلید باشد روح اجتهاد از بین می رود.

روح فقاهت و اجتهاد همیشه باید زنده باشد. این سخن امام به ما نیز جرأت می داد که ضمن احترام به کلمات و اقوال بزرگان، گفتار ایشان را نیز مورد بحث قرار دهیم. امام درس فقه را در مسجد شیخ انصاری در منتهی الیه بازار حویش می فرمودند و در این درس به طلبه ها می فرمودند مسائل فقهی را شما در بازار حل کنید. آنجا مسأله را طرح و مورد بررسی قرار دهید، نه در مدرسه و پشت درهای بسته و دور از جامعه. زیرا فقه مسائل علمی مربوط به عمل روزمره است. شما ببینید واقعیات و نیازهای جامعه چیست؟ و تا چه اندازه حل این مسائل برای جامعه ضروری است. اما این که شما یک مسأله ای را خودتان فرض بکنید و بعد هم روی آن حل و فصل بکنید و قواعد شرع را با آن انطباق دهید اما وقتی که از در بیرون رفت مشخص شد با واقعیات منطبق نیست، این یک فقه پشت مدار بسته است، فقهی برای جامعه نیست. فقه اسلام برای اجتماع است. این روش امام یک جهش در شیوه فقه بود و آثار مثبت بسیاری داشت.

منبع: خاظرات سالهای نجف، ج2، ص 161-163

. انتهای پیام /*