به گزارش پرتال امام خمینی(س) به نقل از ایکنا، هشتمین نشست اندیشه‌ورزی از سلسله نشست‌های تخصصی ماقبل همایش بین‌المللی حقوق مردم و حکومت دینی در اندیشه امام خمینی(س) برگزار شد.
در این نشست محمدجواد جاوید، دانشیار دانشکده حقوق دانشگاه تهران ارائه‌کننده بحث در زمینه مبانی نظری حقوق بشر و حقوق اساسی در حکومت اسلامی با نگاه به اندیشه امام خمینی(س) بود.
پس از ارائه بحث، اساتید حاضر در جلسه به نقد و بررسی دیدگاه‌های مطروحه پرداختند.
جاوید در مقدمه بحث خود تأکید کرد: پرداختن به حقوق بشر در حکومت دینی با عینک فارغ از مبانی دینی ثمره قابل توجهی ندارد و نمی‌توان با این نگرش به خوبی ابعاد حقوق بشر در حکومت دین را استنباط و معرفی کرد؛ بر همین اساس لازم است برای شناخت مبانی نظری اندیشه امام خمینی(س) نیز روش‌شناسی درستی را در پیش گرفت تا همه ابعاد اندیشه ایشان به درستی فهم ودرک شود.
وی سپس به عنوان فرضیه بحث خود اعلام کرد: امام خمینی(س) حقوق بشر به معنای حقوق هر انسان بما هو انسان را کاملاً قبول دارند و بر این باورند که حقوق واقعی انسان جز در جامعه دینی تحقق واقعی پیدا نمی‌کند چرا که در چنین جامعه‌ای زمینه رشد معنوی فرد نیز باید فراهم باشد تا انسان بتواند صرف‌نظر از رفع نیازهای مادی خود به مقامات بالای رستگاری معنوی نیز نائل آید.
جاوید در ادامه ضمن تشریح نسبت حکومت دینی با حقوق بشر و قرائت‌های مختلفی که در این زمینه ارائه شده است، گفت: برخی بر این باورند که رابطه حکومت دینی با حقوق بشر نسبت عموم خصوص من وجه است و برخی با ارائه دیدگاه‌های منفی بین این دو تباین قائل هستند؛ برخی نیز چنین مطرح می‌کنند که اسلام و حکومت دینی همه حقوق انسانی را تضمین می‌کند، فلذا بین این دو کاملاً انطباق است ولی باید توجه کرد که این تفسیر بیشتر برای داخل جامعه متدینین به اسلام کاربرد دارد ودر سطح جهانی باید دیدگاهی را ارائه کرد که قائلین به ادیان غیر اسلام یا حتی ملحدین نیز به‌خوبی درک کنند که حکومت دینی چگونه حقوق همه انسان‌ها را معرفی و در عمل تضمین می‌کند.
جاوید در ادامه با تبیین مفهوم حقوق اساسی و فرق آن با حقوق بشر اعلام کرد: حقوق اساسی در واقع همان حقوق شهروندی است که ناظر به حقوق مکتوب و شناسایی شده در یک نظام حقوقی معین و جامعه مشخص است در حالی‌که حقوق بشر حقوق هر انسان بما هو انسان فارغ از هر گونه تعلق و وابستگی است که این حقوق ذاتی همه انسان‌ها و ریشه در خلقت آدمی دارد نه اینکه با اعطای یک مکتب فکری یا قانون موضوعه هویت پیدا کنند. حقوق شهروندی نسبیت‌پذیر است و در برخورداری افراد از این حقوق نوعی انعطاف کاملاً مشهود است چرا که ممکن است در عرصه اجتماع برخی شهروندان با عملکرد مناسب‌تر و صلاحیت‌های اجتماعی بهتر، موقعیت‌های متفاوتی نسبت به دیگر شهروندان که تلاش لازم را معمول نداشته‌اند به دست آورند.
در ادامه این نشست، جاوید به طرح دیدگاه‌های امام خمینی(س) پرداخت و اعلام کرد: آرای امام را از چند منظر می‌توان بررسی کرد؛ اگر از منظر آثار فلسفی ایشان به موضوع بپردازیم این‌گونه استنباط می‌شود که امام(س) تحت تأثیر حکمت صدرایی نگرش خاصی به انسان دارند و تأکید می‌کنند که انسان تا معاد باور نباشد نمی‌تواند انسانیت خود را بالفعل کند. در نگرش فلسفی و عرفانی امام طبیعی است که انسان‌هایی می‌توانند برخوردار از سطوح عالیه انسانی شوند که از معنویت بیشتر برخوردار شده باشند. اما اگر ارزیابی دیدگاه امام(س) را از منظر آثار فقهی ایشان انجام دهیم و احکام حقوقی صادره از سوی امام در مدت اداره حکومت اسلامی در ایران را نیز مورد توجه و تأمل قرار دهیم از جمله قانون اساسی جمهوری اسلامی که مورد تأیید امام قرار گرفته است به قرائت دیگری از حقوق بشر خواهیم رسید. به عبارت دیگر، در گفتمان فقهی و حقوقی امام سطح بحث‌ها و نوع ادبیات مورد استفاده با گفتمان فلسفی وعرفانی فرق می‌کند و در اینجا طیف گسترده همه انسان‌ها با قابلیت‌های مختلف و با اعتقادات متنوع مطرح است وعلی‌القاعده باید برای همه این افراد ترتیباتی را فراهم کرد که از حقوق انسانی برخوردار باشند. به اعتقاد امام حقوق بشر کف حرکت انسان به سمت کمال است و در جامعه دینی بسیار فراتر از این کف نیز باید فراهم شود.
جاوید در بخش دیگری از ارائه بحث خود تأکید کرد: برای شناخت درست اندیشه امام(س) در زمینه حقوق بشر وحقوق اساسی لازم است بین مصادیق مواضع امام که ناظر به موقعیت خاص و وضعیت موردی بوده‌اند با مواردی از دیدگاه‌ها که تعمیم‌پذیر هستند، تفکیک قائل شد هم چنین نباید مواضع امام(س) در مقابل استفاده‌های ابزاری از حقوق بشر توسط قدرت‌های زورگو را با بحث‌های نظری امام در زمینه حقوق انسان یا حقوق اساسی خلط کرد.
جاوید در بخش پایانی ارائه بحث خود تأکید کرد: دوگانه قابل استنباط از دیدگاه‌های امام در زمینه حقوق بشر و حقوق اساسی را باید بیشتر مورد تأمل قرار داد که آیا این دوگانه ناشی از برداشت بیرونی ما از امام است و نوعی اجتهاد در اندیشه امام محسوب می‌شود یا اینکه این دوگانه درون اندیشه است و اقتضای سخن گرفتن در دو زمینه علمی متفاوت باعث شده که یک امر واحد به شکل‌های مختلف مورد بحث قرار گیرد و در واقع منظومه فلسفی عرفانی امام در واقع مکمل درک بهتر منظومه فقهی حقوقی دیدگاه‌های ایشان است.
وی تأکید کرد: هنوز موراد متعددی از دیدگاه‌های امام(س) در زمینه حقوق اساسی و حقوق بشر را به خوبی نهادینه نکرده‌ایم که باید در این راستا تلاش روزفزون را بکار گیریم تا ضمن درک درست همه ابعاد اندیشه امام توصیه‌های ایشان برای رعایت حقوق مردم را در ابعاد مختلف حکومت اسلامی کاربردی کنیم.
پس از ارائه بحث، منوچهری، استاد اندیشه سیاسی دانشگاه تربیت مدرس، محمدتقی عابدی، استاد دانشگاه و معاون دیوان عدالت اداری، علیرضا دیهیم، استاد حقوق بین‌الملل، میراحمدی، دانش‌آموخته حقوق عمومی و حوزه علمیه وحجت‌الاسلام والمسلمین بهمن اکبری، استاد دانشگاه و پژوهشگر ارشد مطالعات اسلام و حقوق بشر هر یک به نقد و بررسی دیدگاه‌های مطروحه پرداختند و نظرات خود را ارائه کردند تا این موضوع در همایش آتی با جامعیت علمی مناسب مورد توجه گیرد.
در پایان جلسه دبیر کمیسیون حقوق بشر اسلامی ایران با تشکر از مجموعه دیدگاه‌های مطرح شده اظهار امیدواری کرد: تا پایان سال جاری یک نشست دیگر اندیشه‌ورزی پیرامون اندیشه امام در زمینه حقوق مردم برگزار شود تا در قالب این جلسات جدی بحث و گفت‌وگو ابعاد اندیشه امام(س) در زمینه حقوق انسان‌ها بهتر روشن شود و مجموعه این بحث‌های نظری به غنای همایش آتی کمک کند و خروجی این گفت‌وگوهای عالمانه استخراج راهکارهایی برای بهبود عملکردها در حکومت دینی و رفع دردها و گلایه‌های برحق مردم باشد.
.
انتهای پیام /*