چاپ و نشرِ منسجم و نظام مندِ آرایِ متفکرین با رعایتِ استاندارد های پژوهشی و با رعایت امانت، از زیر ساختهایِ تولید اندیشه در هر جامعه ای است. نسل های آینده هر چه قدر که سریع، آسان و شفاف به اندیشه های پیشینیانِ خود دسترسی داشته باشند، بهتر و سریع تر می توانند در تکامل و شکوفاییِ آنان بکوشند.

نکته فوق در رابطه با حضرت امام(س) ضرورتی مضاعف دارد زیرا:

 -اندیشه امام(س) در دانشی خاص از علوم اسلامی محصور نبود. ایشان در عرفان، فلسفه، فقه، اصول، تفسیر و ... دارای تفکری ژرف بود و در کنار این همه، تیزبینی و آگاه به زمان بودن، بر شناختِ عمیق تر ایشان از اسلام می افزود. اصطلاحِ اسلام ناب که یکی از شاه بیت هایِ اندیشه حضرت امام(س) است، نتیجه جامعیت و اشراف ایشان بر علوم اسلامی و نتیجه ژرف اندیشیِ ایشان بود.

 -حضرت امام(س) در کنار جامعیت مزبور یک رجل سیاسی نیز بود به این معنا که ایشان اشراف کامل به جریاناتِ سیاسی روز داشت. موضع گیری هایِ قبل از انقلاب اسلامی ایشان در مقابل آمریکا، زمانی اتفاق افتاد که بسیاری از تحلیل گران سیاسی مشرق زمین، نگاهی خوش بینانه به آمریکا داشته و نسبت به ماهیتِ واقعیِ آمریکا آگاهی کافی نداشتند.

 -علاوه بر آنچه گفته شد، باید توجه داشت که حضرت امام(س) صرفا یک نظریه پرداز و تئورسین نبود. امام(س) انقلابی را رهبری کرد که  در باورِ بسیاری از دوستان و دشمنان نمی گنجید و این بیانگر قدرت بالای مدیریتی ایشان بود.

 -مرجعیت علمی و سیاسی امام(س) در میان آزاد اندیشانِ جهان، جهتِ دیگری است که ضرورت ارائه افکار ایشان را با استفاده از زبان و ابزار روز روشن می سازد.

 البته پرداختن به ابعاد شخصیت امام(س) مجالی فراخ می طلبد. آنچه در این نوشتار مورد نظر هست توجه به اهمیتِ هر چه بیشترِ حفظ و صیانت از اندیشه و آرای ایشان است. قضایایِ دوران معاصر بر همگان روشن ساخت که هر آنچه صبغه سیاسی به خود بگیرد، بیشتر در معرضِ تفسیر های گوناگون و احیانا در معرضِ سوء استفاده ها قرار می گیرد و آرایِ حضرت امام(س) از این قاعده مستثنی نبوده و نیست. به همین دلیل آینده نگریِ مرحوم حاج احمدآقا را باید ارج بنهیم که با کسب تکلیف از خود حضرت امام(س)، مؤسسه ای را برای حفظ و صیانت و نشرِ آثار ایشان بنا نهاد.

در همین زمینه توجه به راهبردهای زیر ضروری به نظر می رسد.

 -طبیعی است که اولین گام از این رسالت سنگین، حفظِ مکتوبات و سخنانِ ایشان خواهد بود. ما امیدواریم که در آینده نزدیک شاهد انتشارِ مجموعه آثار ایشان با استاندارد های پژوهشی باشیم.

 -به نظر می رسد گام دوم در رابطه با آثار حضرت امام(س) ارائه افکارِ امام به شکل موضوعی و دسته بندی شده است. می دانیم که این کار در باره بسیاری از اندیشمندان صورت گرفته است اما ضرورتِ چنین کاری در باره آثار ایشان دو چندان است زیرا علاوه بر آنچه تحت عنوان مجموعه آثار موضوعی(تبیان) صورت گرفته است در لابلای آثار ایشان مطالب ارزشمندی در دیگر موضوعات وجود دارد؛ به عنوان مثال در کتاب شرح چهل حدیث که بیشتر جنبه اخلاقی دارد؛ مطالب کلامی، فلسفی و .... دیده می شود. استخراج و عرضه آنها در زیر مجموعه عناوینِ مناسب با خود، تشنگانِ آشنایی با اندیشه های امام(س) را بیشتر سیراب خواهد کرد.

 -از دیر باز برخی از کسانی که به دنبال فهم و درک متنی بوده اند، جمود بر متن می کردند و از توجه به شواهد و قرائن غفلت می نمودند. چه نیکو خواهد بود اگر مطالب و فرمایشاتِ حضرت امام(س) به ویژه آنها که جنبه سیاسی دارد به همراهِ شواهد و قرائن عرضه شود تا از بد فهمی هایِ عمدی و غیر عمدی مصون بماند.

 -می دانیم که مسلمانانِ صدر اسلام بیشترین تلاش خود را در راستای حفظ و صیانت از قرآن انجام داده ودر این کار موفق هم شدند، اما در عین حال می دانیم که گرچه قرآن از تحریف لفظی در امان ماند ولی تحریف معنوی قران و تفسیر هایِ ناروا از آن به وفور یافت می شود. به عبارت دیگر انتظار مصون ماندن از تحریف معنوی، انتظاری تحقق نیافتنی است. اندیشه حضرت امام نیز از تحریف معنوی محفوظ نمانده و نخواهد ماند در عین حال می توان تلاشِ بلیغی در راستایِ به حداقل رساندنِ این تحریف ها انجام داد. ایجادِ فضایِ سالمِ علمی در این زمینه کمک شایانی خواهد نمود. متأسفانه گاه اندیشه های حضرت امام به شکل ابزاری مورد استفاده قرار گرفته است و تنها وسیله ای برای به کرسی نشاندنِ آرای فلان شخص یا گروه بوده است. نشست های علمی و به دور از غرض در کاستنِ این نوع نگاه ها مؤثر خواهد بود.

-حضرت امام شخصیتی آزاد اندیش بود که اندیشه هایش با تکیه بر اصول و با استفاده ازِ سلفِ صالح و در عین حال گاه با نقدِ ایشان شکل گرفت. طبیعی است که سیره خود ایشان اجازه نقد اندیشه هایش را می دهد از این رو نقدِ اندیشه های حضرت امام(س) در فضایِ علمی و سالم، خود تبعیت از امام(س) محسوب می شود.

به امید نزدیک تر شدنِ جوامع اسلامی به آرمان های بلند حضرت امام خمینی(س).


حجت الاسلام محمد تقی سهرابی فر- مدیر گروه علوم عقلی موسسه تنظیم و نشر آثار حضرت امام(س) دفتر قم

شهریور1391

. انتهای پیام /*