روایت آیت الله محقق داماد ازخواب امام خمینی در مورد میرداماد
10 / 3 / 91- یک عضو هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی گفت: دین اهدافی دارد و کلیه احکام اسلامی تابع مصالح و مفاسدی است که ممکن است ما آنها را از علم اصول یا گاهی از ادله شرعیه بفهمیم. به گزارش ستاد خبری بزرگداشت امام خمینی(س) به نقل از ایسنا، آیت الله دکتر مصطفی محقق داماد طی سخنانی در نشست بررسی اندیشه های فلسفی و عرفانی امام خمینی (ره) با اشاره به نقل قولی از مرحوم مهدی حائری یزدی فرزند آیت الله عبدالکریم حائری یزدی در مورد امام (ره) تصریح کرد: زمانی که پیش امام (ره) فلسفه می خواندیم قول داده بودند که وقتی درس تمام شد، از سال تحصیلی جدید کتاب های مرحوم میرداماد را تدریس کنند اما وقتی سال شروع شد، ایشان همچنان ادامه اسفار ملاصدرا را تدریس کردند. وقتی سوال کردیم که چرا منصرف شدید، فرمودند میرداماد را به خواب دیدم که گفت کتاب های من را درس ندهید و من این گونه تفسیر کردم که میرداماد آدم قدیسی است و هنوز کسی او را تکفیر نکرده است. اگر کتاب هایش را تدریس کنیم و مباحث روشن شود، شاید او را نیز تکفیر کنند.
وی در ادامه با اشاره به مسئله فلسفه حقوق گفت: شاید این اصطلاح در ادبیات ما نباشد اما ناسپاسی است که به دانشی که در بستر تاریخ اسلام متولد شد و رشد کرد، به نام اصول فقه بی توجهی کنیم. علم اصول فقه کاملا در دامن اسلام رشد کرده است و بسیاری از مباحث ابتکاری و ابداعی در اصول فقه ما مطرح است که در فلسفه غرب نیست و آنچه در فلسفه اسلامی تحت عنوان فلسفه اصول فقه داریم، ابداعی است.
این استاد دانشگاه خاطرنشان کرد: واقعیت این است که دین اهدافی دارد و کلیه احکام اسلامی تابع مصالح و مفاسدی است که ممکن است ما آنها را از علم اصول یا گاهی از ادله شرعیه بفهمیم. از سوی دیگر فقها راه هایی را برای فرار انسان از حکم خدا استنباط می کنند که از آن ها به عنوان «علم حیل» یاد می شود.
محقق داماد افزود: در قرون اول و دوم هجری رساله هایی در مکتب های عقلانی و فکری تحت عنوان رساله الحیل یعنی کتاب هایی که راه چاره را برای قوانین شرعی نشان می داد، نوشته شد و روز به روز بر تعداد آن ها افزوده شد تا اینکه از قرن دوم اصحاب ائمه (ع) با راهنمایی ایشان علم علل الشرایع را با عنوان علل الاحکام نوشتند تا اهداف دین برای ما روشن شود.
وی با بیان اینکه در قرن هشتم نیز شاطبی کتاب الموافقات را با هدف تشریح مقاصدالشریعه نوشت، اظهار کرد: یکی از شخصیت هایی که در قرن ما به بحث حیل توجه کرد، امام راحل بود. در عصر صفویه فتوا دادند که حیله های شرعیه برای فرار از معاملات ربوی مشروع است و در واقع راه را نشان دادند در حالی که قرآن ربا را جنگ با خدا می داند؛ لذا امام در کتاب بیع خود مطلبی را گفتند که ما آیات قرآن را می خوانیم و هدف دین را از وضع حکم به دست می آوریم. اگر آن هدف آسیب ببیند فتوا نمی دهیم.
این استاد فقه و حقوق خاطرنشان کرد: امام خمینی (ره) معتقد بودند که تحریم ربا به علت این است که علت یا حکمت آن ظلم است یعنی هدف دین این است که ظلم اتفاق نیفتد.
محقق داماد با بیان اینکه پرورش یافتگان مکتب قم خود مفسر قرآن بوده اند و توجه به فهم قرآن از ویژگی های این مکتب است، گفت: بیشتر مراجع تقلید قم تفسیر قرآن نوشته اند و فارغ التحصیلان آن رساله های تحصیلی قرآن دارند و این ویژگی، آن را از مکتب نجف و سامرا متمایز کرده است.
وی در پایان با بیان اینکه عدالت، رحم، مهربانی، یسر، مروت و عطوفت خطوط قرمز و اصول پیش فقهی هستند تاکید کرد: اگر دیدیم حکمی به این اصول آسیب می زند باید آن حکم را تعطیل کنیم زیرا هدف دین این است که این اصول رعایت شود.
منبع: حضور، ش 80، ص 297.