قدرت الهی از دیدگاه امام خمینی (س)

قدرت مطلقه الهی

قدرت الهی از دیدگاه امام خمینی (س)

امام خمینی (س) قدرت را صفتی می داند که با آن اگر شخص اراده کند و بخواهد، کار را انجام می دهد و این همراه با علم، اراده و اختیار است. ایشان قدرت الهی را عین ذات و جهت اضافه آن به موجودات را اضافه اشراقی نور منبسط حق تعالی و قدرت فعلی حق می داند.(۱) حضرت امام معتقد است حقیقت قدرت فعلی فیض مقدس اطلاقی است که همان وجود منبسط بر اشیاء می باشد.(۲) امام خمینی (س) قول برخی متکلمان را که می گویند: قدرت در صورتی صحیح است که فرد در قسمتی از زمان نبوده باشد سپس ایجاد شده باشد، را مورد نقد و بررسی قرار داده است و معتقد است؛ تعریفی که متکلمان از قدرت خداوند ارائه می دهند و قائل به صحت صدور فعل و عدم صدور آن از فاعل شده اند، با قدرت خداوند سازگار نیست و متکلمان قدرت را به امری عدمی تعریف کرده و آن را در مفهوم و حد قدرت دخیل دانسته اند در حالی که امر عدمی و امکانی در ذات واجب تعالی راه پیدا نمی کند.(۳) از طرفی ذاتی که از تمام جهات بسیط است، نمی تواند مفاهیم متقابل داشته باشد؛ زیرا مفاهیم متقابل منشأهای متخالف دارد و لازم می آید جهات متعدد در ذات حق وجود داشته باشد و لازمه آن ترکیب در ذات است.(۴)

امام خمینی (س) برای اثبات قدرت الهی در مقام ذات برهان لمی اقامه می کند؛ بنابر نظر ایشان مبدأ عالم از تمام جهات، موجود واحد بسیط است که اگر قدرت او، عین ذات او نباشد، باید خارج از ذات باشد و اگر قدرت خارج از ذات باشد، عجز در مرتبه ذات لازم می آید و عجز ناشی از نقص است و اگر ذات ناقص باشد، صرف الوجود نخواهد بود و ترکیب در آن راه می یابد.(۵) حضرت امام برای قدرت الهی در مقام فعل برهان إنّی اقامه می کند؛ به این بیان که همه موجودات خارجی دلیل قدرت الهی اند و انتساب اشیاء به حق، همان قدرت الهی است و عالم هستی از آن جهت که صرف ربط و تعلق محض است ظهور قدرت الهی و فعل حق تعالی است.(۶)

(۱) خمینی، روح الله، تقریرات فلسفه امام خمینی (س)، ج۲، ص۱۲۱، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (س)، ۱۳۸۵. قدرت فعلی

(۲) خمینی، روح الله، تقریرات فلسفه امام خمینی (س)، ج۲، ص۲۰۶، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (س)، ۱۳۸۵. فیض مقدس

(۳) خمینی، روح الله، تقریرات فلسفه امام خمینی (س)، ج۲، ص۲۹۱-۲۸۹، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (س)، ۱۳۸۵. برهه ای از زمان

(۴) خمینی، روح الله، تقریرات فلسفه امام خمینی (س)، ج۱، ص۱۵۲، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (س)، ۱۳۸۵. منافی است

(۵) خمینی، روح الله، تقریرات فلسفه امام خمینی (س)، ج۲، ص۳۰۲، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (س)، ۱۳۸۵. عجز در مرتبه

(۶) خمینی، روح الله، تقریرات فلسفه امام خمینی (س)، ج۲، ص۲۰۶، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (س)، ۱۳۸۵ انتساب او به اشیاء؛ خمینی، روح الله، الطلب و الاراده، ص۳۶، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (س)، ۱۳۷۹ لیس فی الدار؛ خمینی، روح الله، دانشنامه امام خمینی (س)، ج۸، ص۱۴۰، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (س)، ۱۴۰۰