پرتال امام خمینی (س) / استفتائات

سؤال: قرض دادن به کسی که چنین درخواستی دارد آیا واجب است؟

پاسخ کارشناس:
مَنْ ذَا الَّذی یُقْرِضُ اللهَ قَرْضاً حَسَناً فَیُضاعِفَهُ لَهُ أَضْعافاً کَثیرَةً وَ اللهُ یَقْبِضُ وَ یَبْسُطُ وَ إِلَیْهِ تُرْجَعُونَ (سوره بقره، آیه ۲۴۵) کیست که به خدا قرض نیکویی دهد، (و بدون منت، انفاق کند،) تا خداوند آن را برای او، چندین برابر کند؟ و خداوند است که (روزیِ بندگان را) محدود یا گسترده می‌سازد (و انفاق، هرگز باعث کمبود روزی کسی نمی‌شود). و (سرانجام همگی) به سوی او بازمی‌گردید.

تعریف قرض
قرض عبارت است از این‌که مالی را با ضمان، ملک دیگری نماید، به اینکه به عهده او باشد که خود آن مال یا مثل یا قیمت آن را بپردازد. و به تملیک‏‌کننده «مقرض» و به قبول‌کننده ملک «مقترض» و «مستقرض» گفته می‌‏شود. [۱] قرض، عقدی است که احتیاج دارد به ایجابی مانند قول قرض‌دهنده: «قرض دادم به تو» یا آنچه که این معنی را برساند و به قبولی که دلالت بر رضایت به ایجاب کند. و عربی بودن در آن معتبر نیست، بلکه با هر لغتی واقع می‏‌شود، بلکه با دادن عین و گرفتن آن به این عنوان، معاطات در آن جاری می‏‌شود. و آنچه از قبیل بلوغ و عقل و قصد و اختیار و غیر آن در دو طرف عقد اعتبار دارد، در قرض‌دهنده و قرض‏‌گیرنده معتبر می‌‏باشد. [۲]

استحباب قرض دادن
به فتوای امام خمینی (س): قرض دادن به مؤمن، مخصوصاً برای صاحبان نیاز، از مستحبات مؤکّد می‏‌باشد به خاطر این‌که نیاز او برآورده و گرفتاریش برطرف می‌‏شود. که از پیغمبر صلی الله علیه و آله و سلم است: «هر کسی به برادر مسلمانش قرض دهد، در مقابل هر درهمی که به او قرض داده به وزن کوه احد از کوه‏‌های رضوی‏ و طور سینا، برای او حسنه است. و اگر در مطالبه‏‌اش با او مدارا کند به خاطر این مدارا مانند برق جهنده فروزان، بدون حساب و عذاب از صراط می‏‌گذرد. و هر کس برادر مسلمانش نزد او از سختی خبر دهد و آن شخص به او قرض ندهد خداوند عزّ و جلّ در روزی که نیکوکاران را جزا می‌‏دهد، بهشت را بر آن شخص حرام می‏‌کند». [۳] و به همان اندازه‏ای که قرض به ربا محکوم است به همان اندازه قرض به حسنه و بدون ربا و همین طور قرض‏ دادن‏ به همان اندازه مطلوب است. [۴]

۱۴۰۲/۰۵/۱۸ – محمد ساعدی

[۱] موسوعة الإمام الخمینی، ج۲۲، تحریر الوسیلة، ج‏۱، ص:۶۹۳، کتاب الدین و القرض، القول فی القرض، موسسة تنظیم و نشر آثار الإمام الخمینی (قدس سره) - ایران - تهران، چاپ: ۳، ۱۴۳۴ ه.ق.
[۲] همان، ص:۶۹۳، مسألة۳.
[۳] همان، ص:۶۹۳، مسألة۲.
[۴] صحیفه امام، ج‏۱۲، ص: ۴۲۸.