امام، اخلاق و سیاست
امام، اخلاق و سیاست نام کتابى است درباره اخلاق و نسبت آن با سیاست از دیدگاه امام خمینى. بخش اول کتاب مزبور نگاهى دارد به اصول اخلاق نظرى امام و آموزههاى اساسى ایشان در باب اخلاق؛ بخش دوم تأملى دارد بر رابطه اخلاق و سیاست؛ و بخش سوم به سیاست اخلاقى و عناصر اخلاقى در سیاست مىپردازد.
نویسنده این کتاب حجتالاسلام سیدحسن اسلامى است که هم اکنون در حال گذراندن دوره دکترى در رشته کلام مىباشد. ایشان که داراى ترجمه و تألیفاتى چند در موضوعات مختلف است در کتاب امام، اخلاق و سیاست با به چالش کشیدن نسبت میان اخلاق و سیاست تعارض و تقارن آن را مورد ارزیابى قرار مىدهد. وى معتقد است: از نظر سیاستمدار چیزى به نام مقولات ثابت یا آرمانهاى یکسان اخلاقى براى بشر وجود ندارد.
نویسنده با این باور که اخلاق، جایگاه خاصى در نظام فکرى امام دارد بحث خود را آغاز مىکند و نشان مىدهد که امام به سیاست به مثابه امتداد اخلاق مىنگریست و معتقد بود که سیاست با همه پیچیدگىهایى که دارد مىتواند و باید اخلاقى باشد. زیرا اساس زندگى فردى و اجتماعى است.
نویسنده اخلاق و مباحث اخلاقى را مرواریدى پراکنده در سخنان معصومین و قرآن کریم دانسته که جمعآورى و نظاممند نشده است وى با طرح این مسئله که زیر ساختهاى نظام اخلاقى چیست؟ گریزى به نظرات امام مىزند و تلاش مىکند آموزههاى اساسى اخلاقى در کلام و گفتار امام را استخراج کند و با طرح دیدگاههاى معارض و مخالف به ریشهیابى و پردازش رابطه بین اخلاق و سیاست بپردازد. وىنوآورىهاى امام را در این زمینهها مورد بحث و بررسى قرار مىدهد.
همانگونه که ذکر شد این کتاب در سه فصل به رشته تحریر درآمده است. بخش اول کتاب در حقیقت به تبیین منظومه اخلاقى امام و نوع نگرش امام به موضوع اخلاق مىپردازد و همچنین به اینکه امام علاوه بر اخلاقى بودن فردى سیاسى نیز مىباشد. وى در این بخش با طرح دیدگاههاى خوشبینانه رسو و بدبینانه هابز به مقوله اخلاق، و
همچنین دیدگاه جامع امام مىپردازد.
در مبحث دوم؛ نسبت اخلاق و سیاست را مطرح مىکند و با طرح نسبتهاى مختلف بین اخلاق و سیاست به بررسى و توضیح چهار دیدگاه در این باب مىپردازد: دیدگاه «عدم وجود هیچگونه نسبتى میان اخلاق و سیاست» که یکى از این مقوله به دنبال منفعت و دیگرى به دنبال مصلحت است و سازگارى یا ناسازگارى این دو و پذیرش یا عدم پذیرش آنها و نتایج آنها را مورد ارزیابى قرار مىدهد؛ دیدگاه «اخلاق تابع متغیر سیاست است» که به نقد گذاشته مىشود؛ دیدگاه سوم «اخلاق در جاى خود و سیاست نیز در جاى خود» را که در دو سطح متفاوت مطرح مىکند؛ اخلاق را در سطح فردى، و سیاست را توضیح اخلاق اجتماعى مىبیند، و آنچه که در عرصه فردى اخلاقى است در عرصه اجتماعى و سیاست مىتواند نااخلاقى باشد. مؤلف دیدگاههاى برخى دانشمندان را در این زمینه مطرح نموده و سعى در نقد آنها دارد و نهایتاً اینکه از نظر امام اخلاق و سیاست باید منطبق برهم بوده و غیر این امکان ندارد. از نظر نویسنده؛ اخلاق همان سیاست و سیاست همان اخلاق است؛ وى معتقد است امام سه اصل را پذیرفته و مبنا قرار داده است؛ براساس این سه اصل مىتوان نتیجه گرفت که اخلاق عین سیاست است و سیاست هم عین اخلاق. حتى احکام عبادى اسلام مثل نماز جمعه جزء احکام سیاسى هستند.
بخش سوم کتاب نیز به موضوعات: عینیت اخلاق و سیاست؛ اخلاق سیاسى چگونه است؟ اخلاقیات یک سیاستمدار چگونه باید باشد؟ اختصاص دارد. نویسنده با طرح سادهزیستى در دو سطح فردى و سیاسى آن را یک فضیلت فردى و هم یک ضرورت سیاسى (که براى سیاستمدار ضرورى است) مىداند. امام به واسطه سادهزیستىاش مىتوانست به راحتى با بسیارى از مسائل مقابله نماید. نویسنده معتقد است چنانچه سیاستمدار ساده زیست نباشد و وابستگى اقتصادى یا فساد مالى یا سیاسى داشته باشد نسبت به منافع ملت بىتفاوت خواهد بود. وى در خاتمه به مبحث انتقادپذیرى در عرصه سیاست مىپردازد و سیاست اخلاقى را به سه رکن اساسى صداقت، ساده زیستى و انتقادپذیرى تقسیم مىنماید.
این کتاب در تیراژ سه هزار جلد و قیمت هزار تومان توسط مؤسسه تنظیم و نشر آثار حضرت امام در بهار هشتاد و یک به چاپ رسیده است.