یک نکته بدیع خطاب به طلاب

دکتر غلامحسین ابراهیمی دینانی در خاطره ای می گوید:

بنده حدود 10 سال در درس امام(س) شرکت داشتم. در تمامی این مدت حتی یک روز را به خاطر ندارم که ایشان 5 دقیقه هم تأخیر داشته باشد. رأس ساعت در کلاس درس حضور پیدا می‌کرد. درس ایشان در مسجد سلماسی تشکیل می‌شد. اغلب طلبه‌ها نیز به موقع به کلاس می‌آمدند و بعضی‌ها به تدریج ملحق می‌شدند. همه افراد در مسجد می‌نشستند. صندلی در کار نبود. همه دو زانو و پشت سر هم می‌نشستند. تقریبا تمام فضای مسجد پر می‌شد. گاهی آن قدر شلوغ می‌شد که طلاب در پله‌ها می‌نشستند. ایشان به موقع درس را آغاز و به موقع نیز ختم می‌کرد. به طلاب اجازه می‌دادند تا سؤالات و اشکالات خویش را بپرسند؛ اما اگر کسی می‌خواست با طرح سؤالات بی‌جا و بی‌مورد وقت دیگران را تضییع کند با یک نهیب ساکتش می‌کردند و به اشکال او پاسخ مناسبی نمی‌دادند تا دیگر سخن نگوید؛ اما به طلاب فاضلی که اشکالات واقعی مطرح می‌کردند به خوبی پاسخ می‌دادند.

امام در یکی از این درس‌ها اشاره به مطلب جدیدی فرمود که در هیچ جا نوشته نشده و کمتر کسی گفته و یا هیچ کس این مطلب را نگفته بود. ایشان فرمود: این عموم مردمند که یا باید تقلید کنند و یا محتاط. اگر مجتهد، باشند. اما طلابی که مراحلی از تحصیل را پشت سرگذاشته‌اند و در مراحل فقه و اصول وارد شده‌اند دیگر حق ندارند که تقلید کنند. امام می‌فرماید: «حق ندارند». یعنی کسی که وارد اجتهاد شده هر چند که هنوز به درجه اجتهاد نرسیده، ولی حق ندارد قناعت کند و بگوید تقلید می‌کنم. این شخص باید از شب تا صبح مطالعه کند و بکوشد تا حکم خدا را خودش استنباط کند. اگر دنبال مسائل رفت و نتوانست اجتهاد کند آن وقت است که می‌تواند تقلید کند؛ ولی از ابتدا و بدون کوشش نمی‌تواند، چرا که این، راه تلاش را بر طلاب می‌بندد.

منبع: امام به روایت دانشوران، ص 43