
عالی ترین سند حقوقی
انتشار متن نهایی قانون اساسی مصوب مجلس خبرگان (در تاریخ ۲۵ آبان ۱۳۵۸)، راه را برای برگزاری رفراندوم قانون اساسی هموار کرد. مخالفان، با اشکالتراشی و اخلالگری، کوشش می کردند، موانع جدّی، بر سر راه این رفراندوم ایجاد کنند. سرانجام با درایت و هدایت امام و با عشق و علاقه ای که در مردم نسبت به انقلاب وجود داشت، هیچ توفیقی عاید مخالفان نشد، چند روز بعد، امام در حاشیه کتاب قانون اساسی که در اختیارشان گذاشته شده بود، بر تأثیر این قانون از سوی «اکثریت ملت معظم» صحّه گذاشته و مرقوم فرمودند: «امید است ان شاءاللّه تعالی با عمل به آن، آرمانهای اسلامی بر آورده شود و تا ظهور حضرت بقیة اللّه اروحنا له الفدا باقی و مورد عمل باشد.»
آنچه که در ایران اتفاق افتاد، کاملاً یک سیستم نو در اداره کشور است و هنوز هم است. این تجربه ادامه دارد. بعد از اصلاح قانون اساسی هم دوباره نمونه های جدیدی پیش می آید که به تدریج، ممکن است جامعه به نقطه ای برسد که بعضی اصلاحات باید انجام شود. قانون اساسی دیگر کشورها هم همین طور است. آن نقاطی که تغییر پیدا کرد، یکی مسأله دولت و رئیس جمهوری بود. در آن موقع واقعاً مشکل داشتیم. رهبری که بودند، رئیس جمهوری هم بودند و دولت هم بود. کار کردن با حضور رئیس جمهوری و رئیس دولت در قوه مجریه واقعاً مشکل بود. رئیس جمهوری منت

عالی ترین سند حقوقی
یکی از اعضای شورای تدوین قانون اساسی در مصاحبه ای که با یکی از روزنامه ها داشتند، نکته ای را در رابطه با آزاداندیشی امام و دوری ایشان از اعمال نظر خود به دیگران بیان می دارد که اشاره به این نکته لازم است. ایشان در قسمتی از صحبت هایشان در رابطه با تدوین قانون اساسی و سؤال خبرنگار مبنی بر اینکه عکس العمل امام در رابطه با این موضوع که در پیش نویس اولیه بحث ولایت فقیه مطرح نشده بود این طور اظهار نظر می کنند: امام اگر می خواست بگوید که ولایت فقیه باید داخل قانون اساسی باشد، خوب هر مخالفی می گوید که این آقا دیکتاتور است. خودش می برد و می دوزد و بعد هم می گوید به رأی مردم بگذارید. درحالی که امام حتی در این موضوع دخالت نکرد که وقتی آقایان ولایت فقیه را در قانون اساسی نگذاشتند؛ بگوید که این را اضافه کنید. درحالی که قبل از این خودش بحث ولایت فقیه را مطرح کرده است. حتی یک اظهارنظر کوچک هم نمی کند تا شائبه اعمال نفوذ امام به وجود آید. این بالاترین نماد دموکراسی در یک فرد است که به دیگران احترام می گذارد. می گوید هر چه در خبرگان درآمد، عمل شود.[۱] همان طور که ملاحظه می شود، امام معتقد بودند که انسان در انتخاب عمل خود آزاد است و در این راستا و برای حفظ این آزادی برای دیگران در تصمیم گیری به هیچ عنوان حاضر به اعمال نظر خود نبودند و تمایل داشتند که این آزادی برای همه افراد وجود داشته باشد.

عالی ترین سند حقوقی
«ما حرفمان این است که آقا به قانون اساسی عمل کنید. مطبوعات آزادند، قلم آزاد است، بگذارید بنویسند مطالب را... [مدیر اطلاعات] به دست و پا افتاد... و من به او پیغام دادم که من از آن آدم ها نیستم که اگر یک حکمی کردم بنشینم چرت بزنم که این حکم خودش برود، من راه می افتم دنبالش. اگر من خدای نخواسته یک وقتی دیدم که مصلحت اسلام اقتضا می کند که یک حرفی بزنم، می زنم و دنبالش راه می افتم و از هیچ چیز نمی ترسم. بحمدالله تعالی، والله تا حالا نترسیده ام».[۱]
* حضرت امام خمینی (س) درباره اساس آزادی انسان می فرماید:
«اعتقادات من و همه مسلمین، همان مسائلی است که در قرآن کریم آمده است و یا پیامبر اسلام (ص) و پیشوایان به حق بعد از آن حضرت بیان فرموده اند که ریشه و اصل همه آن عقاید که مهم ترین و باارزشترین اعتقادات ماست، اصل توحید است. مطابق این اصل ما معتقدیم که خالق و آفریننده جهان و همه عوالم وجود و انسان، تنها ذات مقدس خدای تعالی است که از همه حقایق مطلع است و قادر بر همه چیز است و مالک همه چیز. این اصل به ما می آموزد که انسان، تنها در برابر ذات اقدس حق باید تسلیم باشد و از هیچ انسانی نباید اطاعت کند، مگر اینکه اطاعت او اطاعت خدا باشد. بنابراین، هیچ انسانی هم حق ندارد انسان های دیگر را به تسلیم در برابر خود مجبور کند و ما از این اصل اعتقادی اصل آزادی بشر را می آموزیم که هیچ فردی حق ندارد انس