ماده (فلسفه)

معانی ماده از دیدگاه امام خمینی (س)

امام خمینی (س) نیز در آثار خود به تحلیل ماده (هیولی) پرداخته، قائل است برای ماده اعتباراتی است که به جهت آن اعتبارات، دارای اسامی بسیاری از جمله: ۱- عنصر: بر ماده (هیولی) عنصر اطلاق می شود؛ از این حیث که بین هیولی و صورت التیام واقع می شود ۲- اسطقس: به ماده (هیولی) اسطقس گفته می شو؛ چون ترکیب به سوی آن منتهی شده و منحل می شود. ۳- موضوع: به ماده موضوع گفته می شود؛ از این حیث که نسبت به قبول صورت بالفعل است. ۴- هیولی: و آن از این حیث اطلاق می شود که هنوز به صورتی متلبس نشده و دارای قوه تلبس است؛ یعنی می تواند صورت را قبول کند. ۵- طینت و ماده: از این حیث گفته می شود که طینت و ماده از حیث اشتراک هیولی بین صوری که استعداد آنها را دارا است، اطلاق می گردد.(۱)

به اعتقاد امام خمینی (س) ماده جوهری است که تحصل آن به تحصیل غیر است و قوه ای است که به قیمومیت دیگری قائم است.(۲) امام خمینی (س) همسو با حکمت متعالیه و بنابر اصالت وجود و نظام تشکیکی وجود، ماده را پایین ترین و ضعیف ترین مرتبه هستی و دارای وجودی دائم التغییر می داند.(۳) امام خمینی (س) هیولی را آخرین نقطه وجود در نظام کل می داند که در حاشیه وجود واقع شده، در شعاع وجود تا آن مرتبه رسیده که با عدم هم افق شده است. از این رو هیولی ضعیف ترین مرتبه وجود و صرف القوه و لاشیء است.(۴) البته گمان نشود که اول هیولی بوده و هیچ صورتی نبوده است؛ زیرا این گمان غلط است چون هیولی قوه محض است و نمی تواند مستقلاً موجود باشد؛ از این رو از ازل صوری بوده و هیولی به آن صور ملتبس بوده است؛ منتها این صور که هیولی حامل آنها است، به توسط حرکت فلک اوضاع مختلف پیدا می کند.(۵)

(۱) خمینی، روح الله، تقریرات فلسفه امام خمینی (س)، ج۲، ص۴۶۴-۴۶۵، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (س)، ۱۳۸۵/ اسامی هیولی

(۲) خمینی، روح الله، تقریرات فلسفه امام خمینی (س)، ج۱، ص۳۵۹-۳۵۸، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (س)، ۱۳۸۵/ قیمومیت دیگری

(۳) خمینی، روح الله، تقریرات فلسفه امام خمینی (س)، ج۲، ص۳۸۷، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (س)، ۱۳۸۵/ طبیعت تنها

(۴) خمینی، روح الله، تقریرات فلسفه امام خمینی (س)، ج۲، ص۳۸، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (س)، ۱۳۸۵/ مرتبه ضعیف؛ خمینی، روح الله، دانشنامه امام خمینی (س)، ج۴، ص۸۳، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (س)، ۱۴۰۰.

(۵) خمینی، روح الله، تقریرات فلسفه امام خمینی (س)، ج۲، ص۳۸۸، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (س)، ۱۳۸۵/ گمان غلط

. انتهای پیام /*