ضرورت و اهمیت خدمت رسانی یکی از محورهای اصلی حاکمیت مردم در نظام مردم سالاری دینی بر مبنای آموزه های دینی است و مردم بر اساس همین معیارها بر سرنوشت سیاسی و اجتماعی خود حاکمیت دارند. قرآن کریم همواره انسان را به دستگیری، گره گشایی، و خدمت رسانی به دیگران توصیه نموده است. بنابراین، خدمت رسانی به عنوان یک صفت عالی نفسانی که نقش هدایت گری را در حیات آدمی ایفا می کند، فی نفسه سازنده اندیشه پاک آسمانی است، که با ایجاد انگیزه، هدف والا و ارزشی، او را به سوی پاکی ها سوق داده، از زندگی او آثار و برکات فراوان معنوی به جای می گذارد و عمل را خالص و پاکیزه می گرداند.

خدمت برحسب اثر، فایده، و نوع بهره برداری دیگران از آن دو گونه است: یکی خدمات اولیه که شامل تمام خدمات اجتماعی است که دولت برای مردم انجام می دهد؛ دوم خدمات عالیه، یا آن چه موجب هدایت، رشد و تعالی دیگران است. خدمت از نظر ارزش نیز دو گونه است: نخست، خدمت در ازای دریافت مزد و عوض؛ دوم، خدمت برای خدا. گونه اول ارزش اخلاقی ندارد؛ مگر این که قصد خادم، علاوه بر مزد یا هر عوض دیگر، رضای خدا باشد. خدمت از قبیل گونه دوم کاری اخلاقی است و ارزش معنوی دارد؛ کارهایی مانند پرداخت خمس، زکات، صدقات، تعلیم رایگان دیگران، درمان رایگان بیماران و دفاع از ملت و آزادی و استقلال.

در قرآن مجید آن چه به سود مردم باشد پایدار و آن چه سودمند نباشد، مانند کف بر روی آب، به زودی از میان می رود و اثری از آن باقی نمی ماند. (رعد/17)

در حدیث آمده است: آن گاه که از رسول خدا(ص) پرسیدند: محبوب ترین مردم کیست؟ فرموند: آن کس که وجودش برای مردم سودمندتر باشد. (ر.ک: بحارالانوار، ج 2، ص 164، ح 7)

بعضی از مردم گمان می کنند که عبادت تنها به نماز خواندن و روزه گرفتن است و پاره ای از اینان به حدی در غفلت و نادانی و خودخواهی فرو رفته اند که اگر در برابر دیدگانشان مردم از گرسنگی جان دهند، هیچ متأثر نمی شوند.

پیامبر اکرم(ص) فرموند:

«أنسَکُ النّاسِ نُسکاً أنصَحُهُم جَیباً وأسلَمُهُم قَلباً لِجَمیعِ المُسلِمینَ»؛(الکافی، ج2، ص163، ح2) عابدترین مردم آن کسی است که نسبت به مردم خیرخواه تر از دیگران، و نسبت به تمام مسلمین سلیم القلب تر و باصفاتر باشد.

مسلمان نباید نسبت به ناراحتی و گرفتاری های دیگران بی تفاوت باشد. افراد بی تفاوت لزوم تعاون و همکاری در نیکوکاری و سالم سازی اجتماعی را که یک اصل مهم اسلامی است، نادیده می گیرند؛ بنابراین، کسی که می خواهد متخلّق به اخلاق حسنه باشد، باید بکوشد تا روح همیاری و همدردی را در خود ایجـاد کند و با ریاضت و اقـدام عملی، حالت بی تفاوتی و خونسردی را به خون گرمی و سوز و گداز، و حسّ فردگرایی را به روح اجتماعی مبدل سازد.

در آموزه های دینی، خدمت به مردم وظیفه هر مسلمان و جزء برنامه های اصلی پیامبران و اساس اخلاق اسلامی است.

امام خمینی(س) می فرمایند:

"من از خدای تبارک و تعالی مسئلت می کنم که تمام کشور ایران، هر جایی که شما دوستان هستید و در هر شغلی که عزیزان ما اشتغال دارند، محلشان مهبط الهی باشد؛ یعنی کار ها برای خدا، برای خدمت به بندگان خدا، برای خدمت به اسلام باشد که این از بزرگ ترین عبادات است، خدمت به خلق خدا و خدمت به اسلام. و امید است که در هر جا شما هستید، ادارۀ شما و پست های شما مبدل بشوند به یک عبادت گاه و خدمت های شما همه عبادت باشد... در خدمت بندگان خدا و مستضعفین باشید و بیشتر از همه، طبقات ضعیف را ملاحظه کنید و این خود یک عبادت بزرگ است برای شما. و من امیدوارم که شما به این عبادت موفق باشید. " (صحیفه امام؛ ج 16، ص 332)

 در فرهنگ قرآنی، پاداش نیکی به دیگران برگشت آن عمل به خود است و بی توجهی به نیازهای مردم و کم لطفی در رفع احتیاجات آن ها ظلم به خویشتن می باشد؛ چنان چه قرآن می فرماید:

إِنْ أحْسَنتُمْ أحْسَنتُمْ لاَنفُسِکُمْ وَإِنْ أسَأتُمْ فَلَهَ (اسراء / 7)

اگر نیکی کنید، به خود کرده اید و اگر بدی کنید، به خود کرده اید.

خدمت به خلق، تنها بخشیدن مال و رفع دردهای مادی و دنیوی نیست، بلکه بخشش و کمک های معنوی و اصلاح امور اخلاقی و اجتماعی مردم از عالی  ترین نوع آن است.

امام (س) می فرماید:

"خداوند این عبادتگاه را برای شما حفظ کند و شما را موفق کند که به این عبادت بزرگ، که خدمت به جمهوری اسلامی و خدمت به مردم است، بیشتر موفق بشوید." (صحیفه امام؛ ج 16 ص 333)

"خدمت به ملت، خدمت به اوست. خدمت به مملکت خود شما، خدمت به خداست. مملکت، مملکت خداست. خدمت کردن برای این که ما محتاج به اجانب نباشیم، خدمت بزرگی است؛ خدمت الهی است؛ برای خداست این. کوشش کنید که کارتان برای خدا باشد. وقتی برای خدا باشد، از هیچ چیز باک نداشته باشید؛ خدا همراه شماست." (همان؛ ج 10، ص 444)

" انبیا خودشان را خدمتگزار می دانستند... شما هم احساس قلبی تان این مطلب باشد که واقعاً ما آمدیم که به این مردم خدمت کنیم و این خدمت به مردم، خدمت به خودمان است..." (صحیفه امام؛ ج 15، ص 358)

 مسلمانان نباید نسبت به احتیاجات و مشکلات یکدیگر بی تفاوت باشند. تشریک مساعی در رفع حاجات مردم موهبتی الهی است، البته برای کسانی که جویای رضایت پروردگار و امنیت در روز قیامت اند. پیامبر اکرم(ص)فرموند:

هرکس در انجام حاجات برادر دینی اش بکوشد، مثل آن است که هزار سال، خداوند را عبادت کرده؛ به این ترتیب که روزها را روزه و شب ها را به نماز ایستاده باشد. (بحار الانوار، ج 74، ص315)

امام (س) می فرماید:

"باید تمام اموری که انجام می دهید متوجه باشید که در محضر خداست، و مسئولیت شما دارید. مسئولیت این جا هم دارند، لکن آن مهمش مسئولیت الهی است... باید توجه داشته باشند که همه خدمتگزار این مردم هستند، همه اجیر این مردم هستند، اجرت از این ها دارند می گیرند برای خدمت و باید با مردم رفتارشان رفتار انسانی، اسلامی باشد. این طور نباشد که یک کسی حالا احتیاج پیدا کرده که پیش این ـ فرض کنید ـ رئیس برود، از دم در، ناملایم ببیند." (صحیفه امام؛ ج 16، ص 412)

خدمت به بندگان خدا، علاوه بر اجر و پاداش اخروی، رهاورد های مادی ارزشمندی هم دارد؛ از قبیل: بقای نعمت، ایجاد محبت، بزرگی و سیادت و.... امام علی(ع) می فرمایند:

«اِنَّ لِلهِ عِبَاداًیختَصُّهُمُ اللهُ بِالنّعَمِ لِمَنَافِعِ العِبَادِ، فَیقِرُّهَا فِی اَیدِیهِم مَابَذلُوهَا فَاِذَا مَنَعُوهَا نَزَعَهَا مِنهُم، ثُمَّ حَوَّلَهَا إِلَی غَیرِهِم»؛(نهج البلاغه، حکمت 425)

خدا را بندگانی است که برای سود رساندن به دیگران، نعمت های خاصی به آنان بخشیده است. تا آن گاه که دست بخشنده دارند، نعمت ها را در دستشان باقی می گذارد و هر گاه از بخشش دریغ کنند، نعمت ها را از دستشان گرفته و به دست دیگران خواهد داد.

امام خمینی در این خصوص می فرماید:

" یک وصیت به ملت شریف ایران و سایر ملت های مبتلا به حکومت های فاسد و در بند قدرتهای بزرگ می کنم... که نعمتی که با جهاد عظیم خودتان و خون جوانان برومندتان به دست آوردید همچون عزیزترین امورقدرش را بدانید و از آن حفاظت و پاسداری نمایید و در راه آن، که نعمتی عظیم، الهی و امانت بزرگ خداوندی است کوشش کنید و از مشکلاتی که در این صراط مستقیم پیش می آید نهراسید که (ان تنصروا الله ینصرکم ویثبت اقدامکم)." (صحیفه امام؛ ج 21، ص 412)

 انسان خدمتگزار محبوب دل های مردم می شود:

اِنَّ الّذینَ امَنوُا وَعَمِلُوا الصّالِحاتِ سَیجعلُ لَهُمُ الرَّحمنُ وُدّاً؛ (مریم / 96)

مسلّماً کسانی که ایمان آورده و کار های شایسته انجام داده اند، خداوند رحمان، محبتی برای آنان در دل ها قرار می دهد.

پیامبر گرامی(ص) فرمودند:

«أحبّ عباد الله إلی الله جلّ جلاله أنفعهم لعباده»؛ بحارالانوار، ج 74، ص 152، ح 110) محبوب ترین بنده نزد خداوند، کسی است که نفع و سودش به مردم بیش تر برسد.

امام خمینی می فرماید:

" شما همه در محضر خدا هستید، هر جا باشید، قلب های شما در محضر خداست، بازوهای شما، چشم های شما، همه چیز شما در محضر خداست و خدا حاضر است در همه جا... آن که همه چیز است به دست آوردن رضای خداست و آن به این است که رضای مخلوق خدا را به دست بیاورید. با مردم که شما سر و کار دارید این مردم را باید رضایشان را به دست بیاورید." ( صحیفه امام، ج 18، ص 280)

 پیامبر اکرم(صلی الله و علیه و آله) می فرمایند: سید القوم خادمهم (من لا یحضره الفقیه، ج ،۴ ص ۳۲۶) رهبر و آقای واقعی مردم، خدمتگزار حقیقی آنان است و امام خمینی نیز می فرماید:

"اگر به من بگویند خدمتگزار، بهتر از این است که بگویند رهبر. رهبری مطرح نیست، خدمتگزاری مطرح است. اسلام، ما را موظف کرده که خدمت بکنیم.(صحیفه امام؛ ج10 ص 463)

 رفتار نیک انسان ها با یکدیگر می تواند سر چشمه برکات فراوانی باشد. اساساً مهرورزی و خدمت رسانی نقش بسزایی در افزونی برکات، الطاف، و عنایات خداوند دارد.

پیامبر اکرم(ص) در روایتی می فرمایند:

«إنَّ فی الرِّفقِ الزِّیادَةُ وَ البَرَکَةُ وَ مَن یحرَمِ الرِّفقَ یحرَمِ الخَیرَ»؛ ( الکافی، ج 2، ص 119، ح 8) در نرمی، فراوانی و برکت است و هر کس از نرمی محروم شود، از خیر محروم شده است.

در این زمینه، امام صادق(ع) فرموند:

«اَلبِرُّ وَ حُسنُ الخُلُقِ یعمُرانِ الدِّیارَ»؛ (همان، ص100، ح 8) نیکی و خوش اخلاقی، سرزمین ها را آباد می کند.

" این ملت حق دارد، دست شما را گرفته آورده این بالا نشانده، شما باید خدمت کنید به این مردم؛ شما، ما، همه باید خدمت گزار این ها باشیم و شرافت همۀ ما به این است که خدمت به خلق خدا بکنیم، این ها بندگان خدا هستند. خدای تبارک و تعالی علاقه دارد به این بندگان و ما مسئولیم، بایدخدمت بکنیم." (صحیفه امام، ج 15، ص 76)

 برگرفته از خدمت به مردم

. انتهای پیام /*