جهان آفرینش برپایه علم و حکمت بنا شده است و این همان علم و حکمت الهی است که در تحقق کل هستی و طبیعت و آفرینش انسان متجلی و سبب ایجاد نظامی هماهنگ و هدفمند گردیده است.
انسان به عنوان نقطۀ دایرۀ هستی و خلیفه الهی در پی کشف این نظام هدفمند و تدوین قانونمندیهای آن در خود و سایر پدیده ها است. مهمترین پدیده، خود انسان و تحقیق در مورد انسان و کشف استعداد های او به عبارتی آغاز ورود انسان به قدرت شناخت جهان هستی است.
شناخت و کشف روابط پدیده ها موجب تسلط و بهره گیری انسان از طبیعت و در نتیجه بهره مندی بیشتر از مواهب الهی می شود.
" و سخر لکم الشمس و القمر"( ابراهیم / 33)
در عصر حاضر تعلیم و تربیت؛ شناخت و کشف روابط پدیده ها بویژه در زمینۀ رفتار آدمی به منظور سازگاری هر چه بیشتر انسان با محیط می باشد، روانشناسان معتقدند در صورت تأمین نیاز های بدنی، روانی و عاطفی، انسان خوشبخت و موفق و سعادتمند خواهد شد. در مکتب انبیا ـ صلی اللّه علیهم اجمعین ـ انسان موجودی است با ابعاد مادی و معنوی و سعادتمند نخواهد شد مگر با توجه به همه ابعاد وجودیش. روابط انسان با آن طرف طبیعت توسط بشر قابل ادراک نیست و هرچه او ذره بین می اندازد ماورای طبیعت دیده نمی شود، پس چون این روابط بر بشر مخفی است و خداوند که خالق همه چیز است این روابط را می شناسد؛ با وحی انسانهایی را که به کمال رسیده اند برای تربیت انسانهای دیگر مبعوث کرده است.
"هُوَ الَّذی بَعَثَ فِی الأُمِّیّینَ رَسولًا مِنهُم یَتلو عَلَیهِم آیاتِهِ وَیُزَکّیهِم وَیُعَلِّمُهُمُ الکِتابَ وَالحِکمَةَ وَإِن کانوا مِن قَبلُ لَفی ضَلالٍ مُبینٍ"( جمعه / 2)
امام خمینی (س) با الهام از تعلیم و تربیت اسلامی، انسان رنجور و خسته از جهل و ستم قدرتها در عصر حاضر را به فلاح و رستگاری دعوت نمود تا مسلمانان و آزاد اندیشان زمینه ساز نزول برکات بیشتر در سراسر جهان باشند.
امام (س) با این باور که قرآن کتاب تربیت و انسان سازی است. اسلام و مکتب توحیدی را برای تربیت انسان در همۀ ابعاد وجودی اش توانمند دانسته و با اشاره به تحول جوانان در دوران پیروزی انقلاب و جنگ تحمیلی، این شایستگی را برگرفته از تربیت اسلامی و موفقیت در کسب معرفت اللّه و عشق به لقای پروردگار و ایثار در راه آرمانهای دینی تبیین کرده اند و تهذیب نفس و تصفیه اخلاق را از بزرگترین مهمّات و اوجب واجبات عقلیه می دانند.
"چه مسعود و مبارک است روزی که جهان از دغلبازیها و فتنه انگیزیها پاک شود و حکومت عدل الهی بر سراسر گیتی گسترش یابد و منافقان و حیله گران از صحنه خارج شوند و پرچم عدالت و رحمت حق تعالی بر بسیط زمین افراشته گردد و تنها قانون عدل اسلامی بر بشریت حاکم شود و کاخهای ستم و کنگره های بیداد فرو ریزد و آنچه غایت بعثت انبیا- علیهم صلوات اللَّه- و حامیان اولیا- علیهم السلام- بوده تحقق یابد و برکات حق تعالی بر زمین نازل شود. (صحیفه امام؛ ج14، ص472)
یکی از توصیه های موکد امام (س) جایگاه "علم و آموزش" است که اگر با اسم رب و توجه به خدا باشد در تأمین سعادت دنیا و آخرت اهمیت بسزایی دارد بنابراین باید آموزش در خدمت تربیت باشد. تربیت نیروهای متعهد و متخصص می تواند ضامن استقلال و شکوفایی کشور ها باشد.
" گمان نکنید که درس خواندن بدون اینکه قرائت به اسم رب باشد برایتان فایده دارد. گاهی ضرر دارد. گاهی علم غرور می آورد. گاهی علم انسان را پرت می کند از «صراط مستقیم». اینهایی که دین ساز بودند، اکثراً اهل علم بودند. اینهایی که دعوت بر خلاف واقع کردند، اکثراً از اهل علم هستند." (تفسیر سوره حمد، ص 239)
ایشان خصوصیتهای اخلاقی پدر و مادر را نیز از عوامل بسیار مهم در رشد و یا سقوط اخلاقی انسانها برمی شمارند و با اعتقاد به تأثیر و انتقال خصوصیات اخلاقی پدر و مادر به فرزندان از طریق وراثت، توصیه ها و رهنمود هایی پیرامون رعایت آداب ازدواج از مرحلۀ انتخاب همسر (حتی قبل از آن، یعنی توجه به محیط و شرایط دینی، اخلاقی و تربیتی همسر) تا مرحلۀ تشکیل نطفه و آداب دوران بارداری، روزی حلال و حرام، شیردادن و ... داده اند.
" آن وقتی که وقت ازدواج دو نفر است، ... قبل از اینکه ازدواج بکند پدر و مادر، برای کیفیتش چه تهیه بشود که این بچه ای که می آید بچه سالم بیاید، بچه صحیح بیاید، دستور هست؛ ... بعد هم که ازدواج واقع شد، در حال ازدواج هم تکالیف هست؛ و اینها همه برای رشد آن ثمره ای است که باید بیاید. آن وقتی که بناست انعقاد نطفه بشود آداب دارد، ... آن وقتی که وقت حَملِ مادر است، ... این هم آدابی دارد. آن وقتی که بچه می آید به دنیا، تربیت همان بچه کوچولویی که تازه متولد شده، کیفیت معاشرت مادر با آن بچه و تکالیف این مادر نسبت به آن بچه، باز یک چیزی دارد. هر چه بچه بزرگ می شود، تکالیف پدر و مادر نسبت به او زیادتر می شود... تا آن وقتی که خود انسان مستقل بشود. (صحیفه امام؛ ج4، ص32)
از دیگر عوامل موثر در اندیشه امام (س) عوامل محیطی است. امروزه اکثر روانشناسان محیط را یکی از عوامل مؤثر بر تعلیم و تربیت می دانند و بعضی (محیط گرایان) به تأثیر مطلق محیط بر جریان تعلیم و تربیت قائل هستند. حضرت امام (س) تأثیر عناصر محیطی چون فرهنگ، حکومت، خانواده، مدرسه و... را در تربیت صحیح و غلط انسان مورد توجه قرار داده و معتقدند محیطهای سالم اجتماعی مانند مدرسه، دانشگاه و ... برای جامعه و استقلال کشور و شکوفایی آن بسیار مهم می باشد.
"بزرگترین تحولی که باید بشود در فرهنگ باید بشود؛ برای اینکه بزرگترین مؤسسه ای است که ملت را یا به تباهی می کشد، یا به اوج عظمت و قدرت می کشد." (صحیفه امام؛ ج7، ص473)
امید است با انتخاب الگوی حسنه "امام علی و خانم فاطمه ـ علهیم السلام ـ " در پیشبرد اهداف والای انسانی تلاش نماییم.
" این خانه کوچک فاطمه- سلام اللَّه علیها- و این افرادی که در آن خانه تربیت شدند که به حسب عدد، چهار- پنج نفر بودند و به حسب واقع، تمام قدرت حق تعالی را تجلی دادند، خدمتهایی کردند که ما را و شما را و همه بشر را به اعجاب درآورده است." (صحیفه امام؛ ج16، ص87)
.
انتهای پیام /*