سخنرانی
وظیفه حکومت با بیت المال مسلمین، ثبات اعمال
سخنرانی در جمع مردم و مسئولین نظام اسلامی (استفادۀ صحیح از بیت المال)
نسخه چاپی | ارسال به دوستان
برو به صفحه: برو

نوع ماده: صحیفه امام

پدیدآورنده : خمینی، روح الله، رهبر انقلاب و بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران، 1279 - 1368

محل نشر : تهران

ناشر: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (س)

زمان (شمسی) : 13 ش‍ه‍ری‍ور ‭1364

زمان (قمری) : 18 ذی الحجه ‭1405

مکان: تهران

شماره صفحه : 373

موضوع : وظیفه حکومت با بیت المال مسلمین، ثبات اعمال

زبان اثر : فارسی

مناسبت : عید سعید غدیر خم ـ مراسم تنفیذ حکم ریاست جمهوری آقای خامنه ای

حضار : مسئولین جمهوری اسلامی و مقامات لشکری و کشوری و اقشار مختلف مردم

سخنرانی در جمع مردم و مسئولین نظام اسلامی (استفادۀ صحیح از بیت المال)

سخنرانی

‏زمان: صبح 13 شهریور 1364 / 18 ذی الحجه 1405‏

‏مکان: تهران، حسینیۀ جماران‏

‏موضوع: وظیفۀ حکومت با بیت المال مسلمین، ثبات اعمال‏

‏مناسبت: عید سعید غدیر خم ـ مراسم تنفیذ حکم ریاست جمهوری آقای خامنه ای‏

‏حضار: مسئولین جمهوری اسلامی و مقامات لشکری و کشوری‏‎[1]‎‏ و اقشار مختلف مردم‏

‏بسم الله الرحمن الرحیم‏

رعایت بیت المال مسلمین

‏     ‏‏من این عید سعید بزرگ اسلامی را و مذهبی را به همۀ ملتهای مستضعف و به مسلمین‏‎ ‎‏جهان و به ملت بزرگوار ایران تبریک عرض می کنم. و به فال نیک می گیرم که در یک‏‎ ‎‏همچو روز بزرگی، مسئلۀ تنفیذ صورت گرفت. باید عرض کنم که مصادف با این یوم،‏‎ ‎‏مسئولیتهای بزرگی در پیش دارد. حکومت، حکومت حضرت امیر ـ سلام الله علیه ـ و‏

‏وضع حکومت او را ما در نظر بگیریم، و کسانی که در حکومت هستند و در دستگاههای‏‎ ‎‏دولتی هستند، سیرۀ آن بزرگوار را در نظر بگیرند و ببینند که باید چه بکنند. البته قدرت‏‎ ‎‏اینکه آنطور کسی عمل بکند، ماها نداریم، کسی ندارد. به طوری که نقل کردند در یکی‏‎ ‎‏از چیزهایی که به بعض از عمال خودشان نوشتند، نوشته اند که: «سر قلمها را نازک‏‎ ‎‏بگیرید، سطرها را نزدیک هم بنویسید، از چیزهایی که فایده ندارد، احتراز کنید».‏‎[2]‎‏ این‏‎ ‎‏یک دستوری هست برای همه؛ یعنی، دستوری هست برای کسانی که در بیت المال‏‎ ‎‏دست دارند. اینطور حضرت امیر ـ سلام الله علیه ـ در وقت حکومتش دستور می دهد‏‎ ‎‏برای صرفه جویی. او مضایقه می کند که در یک صفحه که می شود ده سطر نوشت، پنج‏‎ ‎‏سطر نوشته بشود؛ یک قلم که می تواند آن مرکّبی که در آن وقت بوده است صرف کند،‏‎ ‎‏سرش ریزه باشد تا کم صرف بشود، حرفهای غیر اصولی نوشته نشود، که صرفه واقع‏‎ ‎‏بشود. باز از ایشان نقل شده است که حساب بیت المال را می کشیدند، چراغی روشن بود،‏‎ ‎‏شمعی روشن بود و کسی آمد با ایشان حرف دیگری می خواست بزند، شمع را خاموش‏‎ ‎‏کردند، فرمودند که این مال بیت المال است، تو می خواهی حرف دیگر بزنی.‏

‏     ما چه کنیم با بیت المال مسلمین؟ وظیفۀ حکومتها چیست با بیت المال مسلمین؟ این‏‎ ‎‏مسئله، مسئلۀ این نیست که در آن وقت و در حکومت حضرت امیر باشد؛ این دستور‏‎ ‎‏است در طول تاریخ برای کسانی که متکفل حکومت هستند که تا اندازۀ ممکن در‏‎ ‎‏بیت المال تصرف نکنند، یک دِرهَمش در آن طرف حساب دارد. باید حساب بدهیم،‏‎ ‎‏باید در پیشگاه خدای تبارک و تعالی، در کارهایی که می کنیم، تصرفهایی که در‏‎ ‎‏بیت المال می کنیم، باید بعد حساب بدهیم چرا؟ زیاده روی شده باشد، مجازات دارد؛‏‎ ‎‏عدالت شده باشد، مجازات خیر دارد. بیت المال مسلمین را بزرگ بشمارید.‏

مصرف بیت المال در امور مربوط به مصالح مسلمین

‏     ‏‏حکومتهای اسلامی باید بیت المال مسلمین را برای جلال و جبروت خودشان صرف‏

‏نکنند، بیت المال مسلمین صرف آن چیزی بشود که برای مسلمین است. وزارتخانه ها‏‎ ‎‏باید وقتی که می بینند که کارمند بیت المال مسلمین هستند و مسلمین هستند و از آنجا‏‎ ‎‏حقوق می گیرند و ارتزاق می کنند و اداره، ادارۀ بیت المال مسلمین است، حتی در آن‏‎ ‎‏مسائلی که حضرت امیر گفته ملاحظه کنند، کوچک نشمرند مسئله را، مسئلۀ بیت المال‏‎ ‎‏مسلمین است و دستور، دستور اسلام است به حد ضرورت. البته راجع به آن چیزهایی که‏‎ ‎‏مربوط به حفظ مقامات است ـ در حالی که ما الآن درش می گذرانیم ـ آن یک چیز لازم‏‎ ‎‏است، امّا به حد لزوم. حتی مطبوعات باید این توجه را داشته باشند که چیزهایی که برای‏‎ ‎‏ملت مفید نیست در روزنامه ها ننویسند، کاغذ صرف این نکنند، وقت صرف این نکنند.‏‎ ‎‏باید رادیو ـ تلویزیون توجه به این معنا داشته باشد که این از بیت المال مسلمین است، باید‏‎ ‎‏وقتش صرف چیزهایی که مربوط به مصالح مسلمین نیست، نشود، مسئولیت دارد اینها.‏‎ ‎‏باید اشخاصی که، مقاماتی که هستند، ملاحظه کنند که به اندازۀ ضرورت مشاور بگیرند،‏‎ ‎‏به اندازۀ ضرورت خدمتگزار بگیرند، نه به اندازۀ دلخواه. و این معنا را باید همۀ ما بدانیم‏‎ ‎‏که دلخواههای ما آخر ندارد. گمال نباید بکنیم که اگر ما به آنجا رسیدیم، تمام شد مسئله،‏‎ ‎‏آنجا که رسیدیم بیشتر خواهد شد. امروز حکومتهای کوچک تقاضاهای کوچک دارند،‏‎ ‎‏هواهای کوچک دارند، لکن اینطور نیست که این هواها محدود بشود. وقتی به یک‏‎ ‎‏حکومت بالاتر رسیدند، تقاضاها زیادتر می شود، هواهای نفس بیشتر می شود. وقتی‏‎ ‎‏رئیس جمهور یک کشور پهناور مثلاً امریکا یا شوروی یا هندوستان شدند، آن وقت‏‎ ‎‏هوایشان بالاتر می رود، قانع نیستند به آنجا، حدود ندارد، انسان لاحد است در همه چیز.‏‎ ‎‏گمان نکند انسان که اگر یک جایی دارد که درش زندگی می کند، یک جا بهتر پیدا کند،‏‎ ‎‏آنجا وقتی رفت راحت است. آنجا تازه اول این است که یک جای بالاتر داشته باشد.‏

هواهای نفسانی سرچشمۀ همۀ فسادها

‏     ‏‏من به آقای رئیس جمهور عرض می کنم؛ چهار سال گذشت و چهار سالها می گذرد و‏‎ ‎‏همۀ حکومتها همین طور است، می گذرد. آن که نخواهد گذشت اعمالی است که ما‏‎ ‎‏انجام بدهیم، که اینها ثابت است، در دفترهای خدا ثابت است. اعمال خوب به ما‏

‏برمی گردد، اعمال بد به ما برمی گردد، همه چیز از خود ما هست و به ما برمی گردد،‏‎ ‎‏عکس العمل ماست. باید توجه داشته باشند، همه توجه داشته باشیم به اینکه آفت انسان،‏‎ ‎‏هوای نفس انسان است و این در همه هست، سرچشمه می گیرد از آن فطرت توحید.‏‎ ‎‏فطرت، فطرتِ توحید است، فطرتِ کمال طلبی است. کمال مطلق را انسان می طلبد،‏‎ ‎‏خودش نمی فهمد، خیال می کند که مقام می خواهد، لکن وقتی بهش رسید، می بیند این‏‎ ‎‏هم نیست. همۀ عالم را اگر چنانچه جمع کنند و به دست انسان بدهند، قانع نیست. می بینید‏‎ ‎‏که قدرتمندهایی که قدرتشان زیاد است، بیشتر دنبال قدرت هستند، بیشتر دنبال توسعۀ‏‎ ‎‏قدرت خودشان هستند. آنها هم اگر فضا را بگیرند و دریا را بگیرند و زمین را بگیرند و‏‎ ‎‏آسمان را بگیرند، قانع نیستند. اگر انسان جلوی خودش را نگیرد، این سرکشی ای که حدّ‏‎ ‎‏و حدود ندارد، انسان را به باد فنا می دهد. باید سرکشی را جلویش را گرفت، و این نَفْس‏‎ ‎‏را مهار کرد. در همۀ امور، در تمشیت همۀ امور باید انسان آنچه را که مصلحت اسلام‏‎ ‎‏است، کسانی که متصدی امور هستند، آن چیزهایی که مصلحت اسلام است، آن‏‎ ‎‏چیزهایی که مصلحت ملت اسلام است، در نظر بگیرند. از هواهای نفسانی که سرچشمۀ‏‎ ‎‏همۀ فسادها هست، جلو بگیرند. گمان نکنند که ما حالا اینجا را می خواهیم کافی است،‏‎ ‎‏خیر! هیچ چیز برای انسان کافی نیست. قلب انسان قدرت مطلق طلب است؛ یعنی قدرت‏‎ ‎‏خدا، می خواهد فانی در او بشود و این حد ندارد، لا حد است. لکن چون ما مطلع نیستیم،‏‎ ‎‏نمی فهمیم، از این جهت، گمان می کنیم این چیزها را می خواهیم، و همۀ عذابهای انسان‏‎ ‎‏برای همین است که نمی داند چی می خواهد. این چند روز دنیا رفتنی است، این ریاستها‏‎ ‎‏رفتنی است، آنچه که به جا می ماند این است که ما چه کردیم و در محضر مقدس حق‏‎ ‎‏تعالی چکاره هستیم. این اگر اصلاح بشود، همه چیز اصلاح می شود. و من امیدوارم که‏‎ ‎‏برای همه و خصوصاً آنهایی که کارهایی کلیدی در دستشان است، این مسئله حل بشود و‏‎ ‎‏اگر حل شد، مسائل دیگر هم حل می شود.‏

رعایت صلاح اسلام و کشور در کارها

‏     ‏‏در این حکومتی که الآن در پیش دارید و در این دورۀ تازه توجه کنید که کارهایی را‏

‏که می خواهید انجام بدهید، کارهایی باشد که همه اش صلاح کشور و صلاح اسلام باشد.‏‎ ‎‏دانشگاهها را در مدّ نظر بگیرید که اسلامی بشود. و اگر دانشگاهها اسلامی بشود مسائل ما‏‎ ‎‏در آتیه هم حل است. در نظر بگیرید که افرادی که برای اسلام مفید است، انتخاب کنید،‏‎ ‎‏خودی را کنار بگذارید و خدا را توجه کنید. اگر این مسئله در هر انسانی حل بشود، همۀ‏‎ ‎‏مسائلش حل شدنی است.‏

‏     خداوند به همه توفیق بدهد که راه مستقیم الهی را به پیش بگیرند و بگیریم و به این‏‎ ‎‏راه مستقیم پیش برویم. صراط که در روایات هست که «أدقّ»‏‎[3]‎‏ از مو‏‎[4]‎‏، مثلاً تاریکتر‏‎ ‎‏است از شب، چه و چه، و در بعض روایات هست که صراط از متن جهنم می گذرد‏‎[5]‎‏؛‏‎ ‎‏یعنی توی آتش عبور می کند، آتش محیط است، نه رو. ملاحظه کنید آنجا باید عبور‏‎ ‎‏کرد، و در این دنیا از همین جا صراط است تا غیر متناهی، و این صورت در آن عالم به آن‏‎ ‎‏نحو نمایش پیدا می کند.‏

تربیت جوانان به راه مستقیم

‏     ‏‏در این راه که دارید، توجه کنید که مستقیم باشد، صراط مستقیم باشد، شرقی و غربی‏‎ ‎‏نباشد. جوانها را تربیت کنید به اینکه مستقیم باشند، خداخواه باشند. ادارات را اصلاح‏‎ ‎‏کنید و همه چیز را. برای این مردم ستمدیده خدمت کنید، این مردمی که شما را به اینجا‏‎ ‎‏رسانده اند، و اگر اینها نبودند حالا یا در حبسها بودید یا در قبرستانها. برای اینها باید‏‎ ‎‏خدمت بکنید، همه مان خدمت بکنیم، هر کس به هر اندازه ای که می تواند.‏

‏     بزرگترین ‏‏[‏‏سرمایه‏‏]‏‏ تقواست که قرآن و حدیث در آن، آن قدر پافشاری کردند که‏‎ ‎‏انسان متقی باشد، مواظب خودش باشد، که نبادا با زبانش، با چشمش، با گوشش به مردم‏‎ ‎‏ظلم کند.‏

‏     عدالت را اجرا کنید، عدالت را برای دیگران نخواهید، خودتان هم بخواهید. در‏

‏رفتار عدالت داشته باشید، در گفتار عدالت داشته باشید، تشریفات را کم کنید، و این ملت‏‎ ‎‏را خدمتگزار باشید.‏

‏     خداوند ان شاءالله همۀ ما را، همۀ شما را، همۀ مسئولین را توفیق بدهد که خدمتگزار‏‎ ‎‏این ملت باشند؛ توفیق بدهد که رضای خدا را در این عالم تهیه کنند و مرز حرکتشان،‏‎ ‎‏حرکت اسلامی و الهی باشد و من امیدوارم که خداوند توفیق بدهد به دست اندرکاران که‏‎ ‎‏در کارهایشان موفق باشند.‏

‏والسلام علیکم و رحمة الله ‏

‎ ‎

  • ـ خامنه ای، سید علی ـ هاشمی رفسنجانی، اکبر رئیس مجلس شورای اسلامی ـ خمینی، سید احمد ـ موسوی اردبیلی، سید عبدالکریم رئیس دیوانعالی کشور ـ موسوی، میرحسین (نخست وزیر) ـ نمایندگان مجلس خبرگان ـ اعضای شورای نگهبان قانون اساسی ـ شورایعالی قضایی ـ هیأت دولت ـ نمایندگان مجلس شورای اسلامی ـ جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم ـ ائمۀ جمعۀ مراکز استانها ـ رؤسای سازمان بازرسی کل کشور ـ دیوان عدالت اداری ـ ستاد مشترک ارتش و نیروی زمینی و دریایی و هوایی ـ اعضای شورایعالی سپاه پاسداران ـ شورایعالی انقلاب فرهنگی و جهادهای دانشگاهی ـ جامعۀ روحانیت مبارز و وعاظ تهران ـ شورای سرپرستی و مدیر عامل و مسئولان صدا و سیما ـ رؤسای شهربانی کل کشور، راهنمایی و رانندگی، ژاندارمری، کمیتۀ انقلاب اسلامی، استانداری، شهرداری و فرمانداری تهران، دادستانی و دادگاه انقلاب ارتش و دادگاه انتظامی قضات ـ ادارۀ سیاسی عقیدتی نیروهای انتظامی و نظامی ـ بنیاد شهید ـ بنیاد پانزده خرداد ـ بنیاد مستضعفان ـ دفتر تبلیغات قم ـ سازمان تبلیغات و ستاد تبلیغات جنگ ـ خبرگزاری جمهوری اسلامی ـ دفتر مشاورت شورایعالی دفاع ـ ستاد برگزاری نماز جمعه تهران ـ دبیرخانۀ مرکزی ائمۀ جمعه ـ سازمان اوقاف و حج و امور خیریه ـ کمیتۀ امداد امام ـ کمیتۀ امور صنفی تهران ـ بنیاد مسکن ـ هیأت هفت نفرۀ واگذاری زمین ـ اتاق بازرگانی ـ رؤسای دانشگاههای سراسر کشور و دانشگاه امام صادق (ع) و دانشگاه آزاد اسلامی ـ هلال احمر ـ هواپیمایی جمهوری اسلامی ـ ستاد پشتیبانی مناطق جنگی ـ ستاد بازسازی ـ استانداران سراسر کشور ـ مسئولان جراید ـ خبرنگاران خارجی ـ اعضای مجلس اعلای انقلاب اسلامی عراق ـ سفیران و کارداران کشورهای خارجی ـ مسئولان آستان قدس رضوی ـ ستاد انتخابات ریاست جمهوری و هیأت نظارت مرکزی انتخابات ـ بانک مرکزی و سازمان حفاظت محیط زیست.
  • ـ نهج البلاغه، کلمات 307.
  • ـ باریکتر.
  • ـ روضۀ کافی، ج 8، ص 312، ح 486.
  • ـ بحارلأنوار، ج 7، ص 331، ح 12.