تناسخ
تناسخ در دیدگاه امام خمینی (س)
در نگاه امام خمینی (س) تناسخ؛ یعنی انتقال روح پس از مرگ از جسمی به جسم دیگر می باشد که به دو قسم تناسخ (مُلکی و ملکوتی) تقسیم می شود. تناسخ ملکی، انتقال نفس در این دنیا از بدنی به بدن دیگر است. این انتقال گاهی از موجود شریف به موجود پست است که از آن به تناسخ نزولی تعبیر می شود و گاهی عکس آن است که به آن تناسخ صعودی گفته می شود.(۱) امام خمینی (س) با رویکرد فلسفی به پیروی از مبانی حکمت متعالیه، براهین حکما در رد تناسخ را بررسی می کند و با تحلیل هستی شناختی از نفس، بدن، عالم طبیعت و عالم آخرت، براهین کامل و دقیقی برای رد تناسخ ارائه می دهد.(۲) ایشان برای ابطال تناسخ نزولی و صعودی، دو دسته ادله عام و خاص می آورد و دو قسم تناسخ را باطل می داند.(۳) امام با پذیرش مبانی چون حرکت جوهری، حدوث جسمانی و بقای روحانی نفس، توانسته برهان اقامه کند که نه تنها اشکالات براهین سابق را ندارد بلکه رویکرد تازه برای اثبات معاد و رجعت نیز به شمار می رود.(۴) امام خمینی (س) معتقد است با روشی که در حکمت متعالیه وجود دارد، مطلق تناسخ نزولی و صعودی باطل می شود؛ زیرا پس از آن که نفس از بدن جدا شد و مجرد و بسیط گردید، به فعلیت کامل می رسد و دیگر به مرتبه قوه بازنمی گردد؛(۵) از این رو نفس با حرکت جوهری، رو به تجرد و استقلال می رود و به هنگام مرگ به استقلال رسیده، از جسم و بدن مادی بی نیاز می شود و محال است پس از این بی نیازی ذاتی، دوباره به حال نیازمندی به جسم و بدن بازگردد. افزون بر این که بنا بر حرکت جوهری، نفس هر ماده، باید از تبدلات و ترقیات آن ماده به عمل آید؛ درحالی که در تناسخ ماده ای که نفس در آن حلول می کند از انشائات نفس و تبدلات آن نیست.(۶)
(۱) خمینی، روح الله، تقریرات فلسفه امام خمینی (س)، ج۳، ص۱۷۰-۱۶۹، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (س)، ۱۳۸۵. تناسخ نزولی
(۲) خمینی، روح الله، تقریرات فلسفه امام خمینی (س)، ج۳، ص۱۶۷-۱۶۰، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (س)، ۱۳۸۵. قضیه تناسخ
(۳) خمینی، روح الله، تقریرات فلسفه امام خمینی (س)، ج۳، ص۱۷۹-۱۷۳، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (س)، ۱۳۸۵. جمعی صعودی
(۴) خمینی، روح الله، تقریرات فلسفه امام خمینی (س)، ج۳، ص۲۰۲-۱۹۶، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (س)، ۱۳۸۵. والحاصل
(۵) خمینی، روح الله، تقریرات فلسفه امام خمینی (س)، ج۳، ص۱۶۹، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (س)، ۱۳۸۵. اعم از صعودی و نزولی
(۶) خمینی، روح الله، تقریرات فلسفه امام خمینی (س)، ج۳، ص۲۶۳-۲۶۲، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (س)، ۱۳۸۵ حرکت جوهری نفس؛ خمینی، روح الله، دانشنامه امام خمینی (س)، ج۳، ص۵۳۸، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (س)، ۱۴۰۰.
.
انتهای پیام /*