پرتال امام خمینی(س): یادداشت ۲۵۷/ علی رضا داودی لیمونی*
۲۳ آبان ماه ۱۳۴۴ کمی پس از تبعید حضرت امام خمینی (ره) به عراق ایشان سخنرانی خاصی در مسجد شیخ انصاری شهر مقدس نجف داشتند که منظومه فکری ایشان پیرامون مسئولیت دینی حاکمان اسلامی نسبت به جهان اسلام را تبیین می کند و ریشه های وحدت اسلامی در اندیشه ایشان را نمایان می سازد و بر ضرورت حیاتی تصویرسازی حقیقی از واقعیت های دین اسلام برای جهانیان تاکید ویژه دارند.
ایشان جهان اسلام را مرهون مشقت ها و زجر های فراوانی می داند که پیامبر گرامی اسلام در مسیر تبلیغ و اعتلای دین اسلام بر جان خود خریدند و پس از آن حاکمان اسلامی توانستند برای چندین قرن حکومت اسلام ولو به صورت حداقلی را در بخش عمده ای از جهان برپا سازند و اکنون در دورانی که استکبار توانسته اسلام و مسلمین را تحت سلطه خود در آورد، مسئولیت حاکمان اسلامی برای اعتلای اسلام و مسلمین بیش از هر شخص و گروهی است.
حضرت امام خمینی (ره) صراحتا عنوان می فرمایند :
کسانی که مسئولیت شان خیلی زیاد است دولتهای اسلامی است؛ روسای جمهور اسلام، سلاطین اسلام، اینها مسئولیت شان خیلی زیاد است و شاید بیشتر از همه طبقات باشد. اسلام الآن به دست این طبقه، به حسب اراده خدای تبارک و تعالی- تکویناً- سپرده شده است و آنها مسئولند بر حفظ اسلام و حفظ وحدت کلمه اسلام و حفظ احکام اسلام و معرفی کردن اسلام را به دنیای متمدن که گمان نشود اسلام مثل مسیحیت هست
مسئولیتی که از این کلام حکیمانه می توان برداشت کرد ۲ بعد اساسی دارد:
۱- ضرورت شناساندن اسلام حقیقی به جهانیان برای ایجاد تصویر و درک بهتر جهان از اسلام به عنوان یک دین اجتماعی
امام خمینی در تبیین ضرورت این امر صراحتا ذکر می کنند:
حاکمان باید اسلام را آن طور که هست معرفی کنند؛ مکلفند اینها. کسانی که خدای تبارک و تعالی به آنها ریاست داده است مسئولیت دارند در مقابل ریاست شان؛ باید اسلام را آن طور که هست معرفی کنند. باید یک برنامه رادیویی برای معرفی اسلام تهیه کنند؛ باید به علمای اسلام رجوع کنند تا اینکه آنها حقایق اسلام را برایشان تشریح کنند
این الزام در دوران کنونی که با گسترش دسترسی های رادیویی و تلویزیونی و تسلط جهان مجازی بر جهان حقیقی و هجمه گسترده فرهنگ غربی بر اسلام و تلاش برای ناکارآمد نشان دادن اسلام به مرتب بیشتر و ضروری تر است.
۲- ضرورت اتحاد و همکاری جهان اسلام برای حفظ کیان و افزایش قدرت جهان اسلام
بازنمایی اسلام حقیقی و مقابله با تبلیغات مسموم استکبار علیه اسلام جز با استفاده از ظرفیت همه کشورهای اسلامی امکان پذیر نمی باشد. تجمیع ظرفیت های جهان اسلام در تبلیغ واقعیت های فردی و اجتماعی دین مبین همچنین می تواند منجر به تغییر جایگاه مسلمانان در مجامع و کشورهای مختلف و ایجاد یک بلوک قدرت متحد برای مبارزه با دست درازی مستکبران به جهان اسلام باشد چنانکه ایشان تصریح می کنند :
الآن بر روسای اسلام .... تکلیف است که این اختلافات جزئی موسمی را که گاهی دارند، این اختلافات را کنار بگذارند؛ عرب و عجم ندارد، ترک و فارس ندارد........اگر وحدت کلمه خودشان را حفظ کنند، اگر این اختلافات جزئی موسمی را کنار بگذارند، اگر همه با هم همدست بشوند، دست برادری بدهند، حدود و ثغورشان را حفظ کنند، حدود خودشان را حفظ کنند لکن در جامعه اسلامی که مشترک ما بین همه است، دیگر یهود به فلسطین طمع نمی‌کنند؛ دیگر هندو به کشمیر طمع نمی‌کنند. آن ها نمی‌گذارند که عراق و ایران با هم متحد بشود؛ ایران و مصر با هم متحد بشود؛ ترکیه و ایران با هم متحد بشود؛ همه‌شان با هم وحدت کلمه پیدا کنند. نخواهند گذاشت.
علمای اسلام، معرفی اسلام و وحدت آفرینی
امام خمینی (ره) در نهایت وحدت کلمه را رمز پیروزی و تحقق آرمان های دین مبین و پاسداری از میراث پیامبر گرامی اسلام می داند و پس از تاکید بر نقش سیاست مداران و حاکمان اسلامی مهم ترین و اصلی ترین گروه مسئول نسبت به اسلام را علما و اندیشمندان اسلامی می نامند و این گروه را در راس هرم دفاع و روشنگری قرار می دهند.
ایشان وظیفه علما و اندیشمندان را فراتر از بازخوانی اسلام و قرآن برای جهانیان می دانند و معتقدند جوهره اصلی اجتماعی دین اسلام همواره مورد غفلت واقع شده و علما بجای پردازش بخش های اجتماعی بر بخش های فردی تمرکز کرده اند و این مهم ترین مسئولیت عالمان دینی است تا از این طریق هم جامعه اسلامی از مدیریت صحیح دینی بهرمند شود و هم حقیقت این آئین فردی_اجتماعی بر جهانیان روشن گردد.
شاید به یک معنا مسئولیت علمای اسلام از همه کس زیادتر باشد. بر آنهاست که اسلام را آن طور که می‌دانند معرفی کنند بر دنیا. البته ما وسایل نداریم؛ این هم از بی‌عرضگیِ ماست؛ ما وسایل نداریم، همه وسایل دست دیگران است. مسلمین بِما هُمْ مُسْلِمین، علما بِما هُمْ عُلَما، ندارند یک دستگاهی که اسلام را ابلاغ کنند به دنیا و بگویند اسلام این است. ما در محیط خودمان هم نمی‌توانیم احکام اسلام را آن طوری که هست عرضه بداریم. ما مباحثاتمان از حدود کتاب «طهارت» و کتابِ- عرض می‌کنم که- «خمس» و کتاب چه و چه، از این حدود تجاوز نمی‌کند. سیاست اسلام را بحثْ دیگر نمی‌کنیم از آن؛ حدود اسلامی دیگر بحث از آن نمی‌شود. اجرا نشدنْ غیر آن است که نباید عرضه داشت به دنیا؛ باید عرضه داشت آقا. این یک مطلبی است که باید دنیا بفهمد که اسلام برنامه دارد.
اهمیت تاکید امام بر این بعد اسلام آنجا معلوم می شود که نجف در آن زمان رویکرد مثبتی نسبت به اسلام اجتماعی نداشت و بر همین اساس سخنان امام را می توان تلاشی برای باز طراحی جایگاه و وظائف علمای اسلام در عصر نوین دانست که بر همین اساس ایشان مداخله فعال و مسئولیت پذیری اجتماعی را وظیفه دینی علما می دانند و می گویند:
خدای تبارک و تعالی به آنها عزت داده است، به آنها عظمت داده است، دیگران را تَبَع آنها قرار داده است، ملت را تابع آنها قرار داده است؛ اینها همه مسئولیت می‌آورد؛ همان طوری که رسول اکرم- صلی الله علیه و آله و سلم- مسئولیت داشت و قیام کرد بر مسئولیت خودش؛ قیام کرد به مسئولیت خودش. باید قیام کرد به مسئولیت؛ باید اسلام را آن طوری که هست معرفی کرد......این مطلب بر علمای اسلام است که تصویب کنند این مطلب را، اسلام را، همه شئون اسلام را، همه فنون اسلام را، همه احکام اسلام را بنویسند؛ بفهمد دنیا که ما چه داریم و با اینکه این را داریم این طور زندگی می‌کنیم. این مسئولیت بزرگی است که به دوش علمای اعلام- اعلَی الله کلِمَتَهُم- به دوش آنهاست و شما آقایان، شما فضلای اعلام و علمای جوان هم مسئولیت دارید؛ آتیه اسلام به دوش شماست مسئولیتش؛ الآن هم مسئولیت دارید و بسیار مسئولیت سنگینی است.
سال های پیش از پیروزی انقلاب اسلامی و اندکی پس از تبعید به عراق این سخنان امام خمینی (ره) و تاکید ایشان بر مسئولیت های اجتماعی علمای اسلام برای تحقق کامل دین در تمامی عرصه ها و ضرورت ارائه تصویر حقیقی اسلام به جهانیان نشان از هدفمندی ایشان در رفتارهای سیاسی و پیگیری یک آرمان مشخص با محوریت اعتلای اسلام و مسلمین از ابتدای حرکت اجتماعی_سیاسی خود بوده و روشنگری های ایشان میان علمای اسلام و اندیشمندان دینی در حوزه نجف تبیین دقیق از وظیفه اجتماعی علمای اسلام در طول تاریخ است که باید در عصر جدید ماهیت و شکلی جدید به خود بگیرد تا بتواند اعتلای اسلام را رقم بزند و این وظیفه در این دوران و همه دوران ها یک وظیفه قطعی است که باید سرلوحه اقدامات و تلاش ها قرار گیرد تا کلمه حق عیان شود و بر همگان در جهان به صورت صحیح و آشکار عرضه شود.
*فعال رسانه، پژوهشگر و عضو هیئت موسس اندیشکده دین و حکمرانی قم
.
انتهای پیام /*