پرتال امام خمینی؛ یادداشت ۳۷۱
اشاره
وحدت و انسجام از مسائل مهم و مؤکد دین اسلام است که در قرآن و روایات ائمه معصومین (ع) به آن سفارش شده، و به همان سان از تفرقه و اختلاف نهی شده است. بر همین اساس امام خمینی نیز به این مسئله توجه ویژه داشت. بر وحدت ملی در داخل کشور بسیار سفارش می کرد؛ تا آنجا که به راحتی می توان وحدت ملی را از اصول اندیشه ایشان دانست. در این شماره از سلسله نوشتارهای اصول اندیشه امام خمینی، به تبیین وحدت ملی از دیدگاه ایشان خواهیم پرداخت.
مقدمه
همبستگی برای رسیدن به اهداف مشترک و عمومی برخاسته از سرشت و عقلانیت انسان است که همه ادیان و مذاهب نیز بر آن تأکید داشته اند. بیشتر از همه دین اسلام بر وحدت امت اسلامی سفارش کرده است. در قرآن و روایات ائمه معصومین (ع) همان سان که به یکرنگی و وحدت سفارش شده، از تفرقه و اختلاف بین امت اسلامی نیز نهی شده است. بر همین اساس وحدت و همگرایی از ارکان اندیشه امام خمینی است. از نظر ایشان وحدت نه به عنوان یک نیاز مردم مسلمان ایران که به منزله نیاز همیشگی مسلمانان جهان به شمار می آید، از دیدگاه ایشان، وحدت و همدلی مردم و نیروهای انقلابی همان گونه که در روند انقلاب اسلامی ایران از اهمیت بسزایی برخوردار بوده، در حفظ نظام جمهوری اسلامی ایران نیز دارای اهمیت فراوانی است. در اندیشه امام خمینی، وحدت ملی دارای دو سویه درونی و بیرونی است. اهمیت درونی از آن رُوی که وحدت ملی، هم در پیروزی انقلاب نقش داشته است؛ و هم ضامن حفظ دستاوردهای آن به شمار می آید. امام خمینی همواره رمز پیروزی و بقای انقلاب را در دو چیز می دانست: کلمه توحید؛ یعنی «انگیزه الهی داشتن و مقصد عالی را حکومت اسلامی دانستن»، و وحدت کلمه؛ یعنی «یک پارچگی و اجتماع پرشور مردم و حضور در صحنه های گوناگون».
اهمیت برونی وحدت ملی از آن جهت است که امام خمینی حفظ وحدت ملی و حضور آحاد و اقشار مردم در صحنه را موجب رفع فشارهای خارجی می دانست. این که انقلاب چنان که برخی از دشمنان و مخالفان انقلاب تبلیغ می کردند، تنها انقلاب مذهبی و شیعی نیست؛ برای همه ملت ایران است، چه شیعه و چه سنی، چه مسلمان و چه غیر مسلمان. برخی انقلاب و نظام جمهوری اسلامی را تنها برای شیعیان دانسته و توطئه می کردند؛ امام خمینی برای خنثی کردن این توطئه، بر اسلامی بودن انقلاب اصرار می ورزید، و برای همین مسئله وحدت اسلامی و امت اسلامی را پی درپی در سخنان و پیام های خود به ویژه پیام هایشان برای حجاج بیت الله مطرح، و پخش سخنان تفرقه آمیز در رسانه های گروهی، از جمله رادیو و تلویزیون را به شدت منع می کرد. این یادداشت درصدد است که وحدت ملّی در سیرة نظری و عملی امام خمینی را بررسی و تبیین نماید.
وحدت ملی در مفهوم
وحدت به معنای یکی بودن، یگانه بودن، یک دست شدن، همبستگی و پیوستگی آمده است (دهخدا، ج ۱۴، ۲۰۴۵۲) وحدت و اتحاد، امری انسانی و برخاسته از ذات و سرشت انسان است که برای رسیدن به اهداف مشترک و عمومی، در برابر مفاهیمی نظیر کثرت، پراکندگی، اختلاف، تفرقه، گروه گرایی و واگرایی به کار می رود. (آقانوری، ص ۱۷) وحدت مسلمانان به معنای متشکل شدن مسلمانان در صفی واحد، در برابر دشمنان اسلام و اهتمام برای رسیدن به نوعی یگانگی در منافع و اهداف و تقریب در باورهای دینی، از سوی کسانی است که با همه اجتهادات مختلف، مشترکات بسیاری دارند. (همان، ص ۱۸؛ مطهری، ج ۲۵، ص ۲۶) در ضمن «وحدت امت اسلامی» به معنی برداشتن مرزهای جغرافیایی نیست، بلکه به معنی وحدت عمل و درک متقابل در خصوص موضوعات مشترک، حول مصالح اسلامی است. در سطح ملی نیز وحدت به این معناست که همه شهروندان یک کشور، اعم از مسلمان و غیرمسلمان، از هر دین، مسلک، زبان و نژاد، در همه امور اساسی به ویژه سیاست خارجی در برابر بیگانه متحد باشند و وطن خود را حفظ کنند و در اختلافاتی که دارند بیگانگان را دخالت ندهند و حل و فصل آن را به خردمندان خود واگذار کنند. (آقابخشی و افشاری راد، ص ۴۴۴؛ خسروی، ص ۳ـ۴)
وقتی در محیط داخلی سخنی از وحدت بهمیان می آید، نهتنها به معنی وحدت تفکّر یا سلیقه است، بلکه به معنی وحدت عمل در زمینه منافع ملی، اسلامی و قانون اساسی است؛ چیزی که امروزه از آن به «وفاق اجتماعی» و یا «انسجام داخلی» و یا «وحدت ملی» یاد می شود. واژه «ملی» و «ملت» نیز در اندیشه امام خمینی بسیار شاخص است و بر آن تأکید شده است. درست است که ایشان بارها واژه امت (صحیفه امام، ج ۲۰، ص ۳۱۶، ۳۴۷ و...)، امت پیامبر اسلام (همان، ص ۳۱۲، ۳۱۸ و...)، یا امت واحده را به کار برده اند؛ اما به مراتب بر واژه و مفاهیم ملت (همان، ج ۳، ص ۲۹۷؛ ج ۵، ص ۱۹۹؛ ج ۱۴، ص ۶۱؛ و...)، ملت خدایی (همان، ج ۱۳، ص ۱۰۷؛ ج ۱۵، ص ۴۰۳؛ و...)، ملت صدر اسلام (همان، ج ۶، ص ۵۰۴؛ و...)، ملت واحده (همان، ج ۱۱، ص ۴۵۲؛ ج ۱۸، ص ۱۴۰) و... نیز تأکید کرده است.
واژه ملی نزدیک به ۸۰۰ بار در «صحیفه امام»، ۱۰ بار در «ولایت فقیه»؛ همچنین واژه ملیت ۱۱۵ بار در «صحیفه امام»، و واژه ملت در مجموعه آثار امام خمینی بیش از ۱۴۶۹۳ بار به کار رفته است. کسی که در درجه اول یک شخصیت دینی و عالم و مرجع مذهبی است؛ اما این واژگان در دایره واژگانی ایشان فراوان دیده می شود. آن هم با صفت های ارزشی و اعتقادی؛ چنانچه می فرمایند: ملت واحده و ملت نمونه (همان، ج ۲۰، ص ۲۴۱)، ملت مؤمن (همان، ج ۱۴، ص ۴۸۲)، ملت اسلامی (همان، ج ۱، ص ۲۰۰؛ ج ۲، ص ۳۲۲؛ و...)، ملت مسلمان (همان، ج ۱، ص ۱۴۵)، ملت متحد (همان، ج ۱۴، ص ۸۷) و... حتی پیروان پیامبر در صدر اسلام را، ملت صدر اسلام می نامد. (همان، ج ۶، ص ۵۰۴؛ و...)
این کاربردها و نمونه های مشابه دیگر، در زبان و بیان امام خمینی حاکی از این است که ایشان علاوه بر اعتقاد به وحدت، بر مبنای مقتضیات زمانه، الزامات سیاسی و نیازهای امروز انسان ها نیز سخن می گوید. از این رو می توان گفت ایشان در عرصه سیاست ورزی عقلانیت گرا و مبتنی بر عقلانیت سیاسی است.
عقلانیت سیاسی به ما می گوید برای رسیدن به اهداف مشترک در این عرصه، نیاز به وحدت و همبستگی با دیگران است. پس کنش سیاسی در راستای تحقق وحدت و بقای جامعه، کنشی عاقلانه است که امام خمینی نیز بر این تأکید کرده است:
«عقل سیاسی اقتضا میکند که ما امروز با آن اشخاصی که در رویه هم حتی با ما مخالفت دارند، لکن در اصل مقصد با ما موافقاند، با ملت موافقاند، مسیرشان مسیر ملت است؛ عقل سیاسی اقتضا میکند که ما امروز دست از تمام این اختلافات برداریم، تا این مملکت را آرام کنیم و این مقصد اصلی که ما داریم، و آن اینکه اسلام در این مملکت پیاده بشود و جمهوری اسلامی با محتوای حقیقی خودش در اینجا پیاده بشود، موفق بشویم ان شاءاللَّه. من به همه، به همه آنها عرض میکنم که شما دست از اختلافات بردارید. این طور نباشد که هر کدام در یک اجتماعی که پیدا کردید بر ضد دیگران صحبت کنید. این طور نباشد که هر کدام قلم به دست گرفتید بر ضد دیگران قلم فرسایی کنید.» (همان، ج ۱۴، ص ۱۹۲) پس از دیدگاه امام خمینی یکی از پایه های وحدت ملی در کشور عقلانیت سیاسی است.
وحدت در قرآن و احادیث
در قرآن کریم آیات بسیاری بر وحدت سفارش می کند. ازجمله: واعتصموا (نساء، ۱۶۴)؛ تعاونوا (مائده، ۲)؛ اصلحوا (نساء، ۱۶۴)؛ اصلاح بین الناس (نساء، ۱۱۴)؛ الَّف بینهم (انفال، ۶۳)؛ امّةٌ واحدة (انبیاء، ۹۲)؛ امّة وسط (بقره، ۱۴۲)؛ حزبالله (مجادله، ۲۲)؛ صبغةالله (بقره، ۱۲۸)؛ اخوة (حجرات، ۱۰)؛ و...
از طرفی یکی از نخستین اقدامات رسول خدا (ص) برقراری پیوند برادری بود که پس از هجرت به مدینه باعث تقویت روحیه جمعی و الفت میان مسلمانان گردید. همچنین در آغازِ نظامنامه ای که به عنوان قانون اساسی دولت نوپای اسلامی، میان قبایل مدینه تدوین شد، از تعبیر «امت واحده» برای مسلمانان استفاده شد که از مبنایی ترین مفاهیم سیاسی ـ دینی اسلام بود و چارچوب اساسی سیاست اسلامی را معین می کرد. (رسول جعفریان، ص ۸۰) پس از پیامبر(ص) نیز وحدت مسلمانان و دوری از تفرقه، نزد اهل بیت(ع) به صورت یک هدف دنبال شد. (آقانوری، ص ۶۱) و این راهبرد از روزهای نخستینِ پس از رحلت پیامبر(ص)، با همه افزایش تفرقه میان مسلمانان، به صورت تلاش های وحدت طلبانه، نمود بارزی داشت. سیره امام علی(ع) در رویارو شدن با خلفای سه گانه پس از رحلت پیامبر(ص)، نشان دهنده عزم آن حضرت در حفظ وحدت میان مسلمانان و یکپارچگی حکومت اسلامی بود. بیشتر عالمان و مراجع شیعه و سنی معاصر نیز، کم وبیش، تلاش کرده اند که زمینه نزدیکی و الفت و وحدت بین مسلمانان را هموار کنند؛ و در داخل سرزمین های اسلامی نیز وحدت ملی را تقویت نمایند. کسانی همچون آیت الله العظمی سید حسین طباطبایی بروجردی، از مراجع تقلید بزرگ شیعه و شیخ محمود شلتوت، رئیس الازهر و مفتی اعظم مصر، پیگیر وحدت و لزوم همگرایی و همدلی امت اسلامی بوده اند که نتیجه این تلاش ها تشکیل دارالتقریب بود. در همین راستا سال ۱۳۴۸، سازمان همکاری اسلامی با هدف ایجاد همکاری و تفاهم اسلامی و استحکام پیوندهای برادری و دوستی میان کشورهای مسلمان تأسیس شد. (فوزی، ص ۱۷)
اهتمام امام خمینی به مسئله وحدت در جریان مبارزه علیه رژیم پهلوی که منجر به پیروزی انقلاب اسلامی در ایران شد، و تشکیل و حفظ نظام نوپای جمهوری اسلامی، به روشنی گویای نقش تأثیرگذار وحدت اسلامی و وحدت ملی در امر مبارزه و تشکیل نظام و ادامه حیات آن است.
امام خمینی از منظر شرعی، وحدت را نه یک امر مستحب، بلکه واجب شرعی خوانده و با واژه های «تکلیف»، «واجب» و «باید»، وظیفه پیروان اسلام را روشن کرده است. (صحیفه، ج ۶، ص ۸۲ـ۸۳؛ ج ۱۵، ص ۴۸۱؛ ج ۲۰، ص ۷۹) این نشان می دهد از دیدگاه ایشان وحدت راهبرد (استراتژیک) است، نه راهکار و ترفند (تاکتیک). وحدت ملی تنها یک ابزار مصلحتی برای پیشبرد اهداف و مقاصد سیاسی انقلاب اسلامی نبوده است؛ بلکه جوهرة آن برگرفته از اصول و تعالیم قرآنی و دینی بوده است. از دیدگاه امام خمینی وحدت ملی برای حفظ کشور، به غارت نرفتن منافع ملی، انسجام و اتحاد اسلامی، برای حفظ عزت مسلمین و ضربه نخوردن اسلام و قرآن، و اتحاد جهانی بین مستضعفین برای مبارزه با استکبار بوده است.
دلایل تلاش برای وحدت ملی
۱. اقتضای عقل فطری
عقل یک نیروی فطری و طبیعی در وجود انسان است که با آن درست را از نادرست، حق را از ناحق، راه را از بی راه و... شناخته و بر اساس مختار بودن، اراده می کند و تصمیم می گیرد. این بُعد نظری عقل است؛ اما عقل بعد عملی نیز دارد. بدیم معنا که پس از تشخیص راه، به انتخاب آنچه عقل پسند و مورد رضایت عقل است، دست می زند.
حال به اقتضای عقل فطری یا بدیهی؛ وحدت و اتحاد یک ضرورت حیاتی و انسانی و مفید برای ادامه حیات است. یعنی بقا و پیشرفت سالم بشر، جز با وحدت و همدلی و همکاری برای تحقق اهداف جمعی میسر نیست. امام خمینی از این امر به عنوان اقتضای عقل و خرد انسانی یاد کرده و به روشنی می گوید:
«عقل اقتضا میکند که وقتی عدهای مخالف داریم، خودمان مخالفت مان را کنار بگذاریم تا با وحدت کلمه این مملکت برسد به آنجا که همه دلمان میخواهد.» (صحیفه امام، ج ۱۸، ص ۲۰۴؛ ج ۱۹، ص ۴۰۸)
از دیدگاه امام خمینی مفهوم عقل در اینجا همان عقل فطری انسانی است که در همگان کم وبیش وجود دارد. یعنی قدرت تشخیص سره از ناسره، حق از باطل و... پس انسان عاقل می فهمد که تحقق و انجام امور جمعی و مشترک ـ به ویژه با وجود دشمن مشترک ـ جز با اتحاد و وحدت ملی میسر نیست و پیشرفت و پیشبرد کارها تنها با همبستگی است.
۲. اقتضای عقل سیاسی
در تدبیر امور جمعی و اداره سرنوشت عمومی، نتیجه ای که به سود همگان باشد، جز با کنش سیاسی خردمندانه میسر نیست. برای همین امام خمینی تلاش برای وحدت ملی را اقتضای خرد سیاسی می داند:
«عقل سیاسی اقتضا میکند که ما امروز با آن اشخاصی که در رویه هم حتی با ما مخالفت دارند، لکن در اصل مقصد با ما موافقاند، با ملت موافقاند، مسیرشان مسیر ملت است؛ عقل سیاسی اقتضا میکند که ما امروز دست از تمام این اختلافات برداریم، تا این مملکت را آرام کنیم و این مقصد اصلی که ما داریم، و آن اینکه اسلام در این مملکت پیاده بشود و جمهوری اسلامی با محتوای حقیقی خودش در اینجا پیاده بشود، موفق بشویم.» (همان، ج ۱۴، ص ۱۹۲)
۳. وجود دشمن مشترک
زمانی که دشمن مشترک وجود دارد، هر خرد و خردمندی می پذیرد که باید دست به دست هم داد و در برابر دشمن ایستاد. در غیر این صورت دشمن بر تک تک آنها غلبه کرده و از بین خواهد برد. امام خمینی بر این مسئله توجه ویژه داشت و بارها بر آن تأکید کرده است: «یک مسئله عقلایی است که شما وقتی که همهتان مسلمان هستید، همهتان بنا دارید که این نهضت ان شاءاللَّه اسلامی پیش برود، اکثریت با شماست، یعنی یک اکثریت قاطع با شماست، لکن اختلافات اسباب این نشود که حتی اختلاف با هم داشته باشید در مقابل آنها، اگر متحد در مقابل آن تیپی که دشمن اصل انقلاب و دشمن اصل اسلام است، در مقابل آنها مجتمع باشید، آنها هیچ کاری از آنها دیگر بر نمی آید.» (همان، ج ۹، ص ۵۴۵؛ ج ۱۱، ص ۱۱۸ـ۱۱۹؛ ج ۱۶، ص ۲۸۸؛ ج ۱۹، ص ۲۵۶؛ و...)
۴. اصل حفظ و تداوم ارزش های پذیرفته شده
حفظ و ادامه هر حرکت و ارزش هایی نیازمند همبستگی و خواست همگانی است. شماری از افراد یا چند گروه اجتماعی و سیاسی به تنهایی توانایی نگهداری و ادامه آنها را نخواهد داشت و امام خمینی به خوبی این را درک کرده و بر آن تأکید داشت. چنانچه می فرمود: «تمام جناح ها با هم بشوند. سازمانِ واحد باشد. یک حزبِ الهی در مقابل «حزب رستاخیز»- حزبِ خدا، حزبِ اللَّه. همه با هم باشید، همه با هم صحبت کنید، همه با هم قیام کنید، همه با هم قعود کنید. هر دستهای عَلی حده و آن برای خودش و آن برای خودش، غلط است امروز.» (همان، ج ۳، ص ۳۹۵؛ ج ۵، ص ۵۳ـ۵۴ و ۲۱۰؛ ج ۷، ص ۲۵۱؛ و...)
۵. اصل توسعه و رشد
رشد، توسعه و پیشرفت همه جانبه هر جامعه و کشوری نیازمند آرامش و امنیت است تا در آن همه با خیال راحت کار کرده و سرمایه گذاری نمایند. هر امنیتی هم نیازمند وحدت و همبستگی است. سازندگی و شکوفایی به تنهایی امکان ناپذیر است. در وحدت و هم دلی و همکاری صمیمانه جمعی است که سازندگی و پیشرفت به وجود می آید. همانگونه که امام خمینی هم بر آن توجه داشت و سفارش می کرد:
«توقع این نیست که یک همچو خرابهای که در طول پنجاه سال... بوده است، بشود با یک روز و ده روز و یک سال و دو سال درستش کرد. و بتواند یک قشر این کار را بکند... این امکان ندارد. یا شما بتوانید؛ این هم امکان ندارد. یا قشر دیگر بتواند. نه، همه باید بکنند. همان طوری که برای برانداختن این نسل [دودمان پهلوی] از این زمین همه شرکت کردید و اگر همه نبودید نمیشد، برای ساختن ایران، که الآن کار بسیار مشکلی است، همه باید کمک بکنید. همه باید با هم دست به هم بدهید و با هم کار بکنید... همه با هم باشیم تا بتوانیم کار را به انجام برسانیم.» (همان، ج ۶، ص ۲۴۰ و ۳۹۴؛ ج ۷، ص ۲۵۱ و ۵۲۳؛ و...)
۶. راهبرد رسیدن به پیروزی
انسان در هر کاری در پی پیروزی است و رسیدن به هدف، و این خودبخود و به تنهایی ممکن نیست. هر پیروزی در ارتباط با دیگران است. به ویژه اگر یک حرکت و کار اجتماعی باشد. اگر همکاری و همبستگی دیگران نباشد وتلاش خوب هم نوعان نباشد، کاری به سرانجام نخواهد رسید. پیروزی و استقلال در گرو وحدت و یکپارچگی است. برای همین امام خمینی از دو عامل مهم به عنوان رمز پیروزی یاد می کند: الف ـ ایمان و باور به هدف و راه؛ ب ـ وحدت کلمه و اتفاق نظر در هدف و مقصد: «رمز پیروزی شما اول ایمان شماست، و بعد وحدت کلمه. این دو مطلب را حفظ کنید.» (همان، ج ۶، ص ۳۱۰ـ۳۱۱؛ ج ۱۴، ص ۲۱۷؛ و...)
آسیب ها و موانع وحدت ملی
وحدت و همبستگی ملی نیز مانند همه اهداف عالی انسانی، آفت ها و موانعی دارد و رسیدن به آن بدون از میان بردن موانع آن، دشوار است. امام خمینی در درجه نخست غفلت و دوری مسلمانان از اسلام اصیل را مهم ترین آسیب وحدت می دانست. به عقیده ایشان، نبود درک درست از اسلام و گمان به انحصار آن در احکام عبادی و دعاها و غرق شدن در عقاید باطل و خرافات (همان، ج ۲، ص ۲۵۵؛ ج ۳، ص ۲۲۷؛ ج ۱۸، ص ۸۸ـ۸۹) و برجسته کردن موارد اختلاف انگیز میان فرقه های مذهبی، از سوی دشمنان، زمینه ساز نابودی اسلام بوده است. (همان، ج ۱، ص ۳۷۶؛ ج ۹، ص ۳۱۲) در این نگرش، زمام داران فاسد و جاه طلب نیز یکی از موانع عمده وحدت محسوب می شوند. از نظر امام خمینی بیشتر زمام داران کشورهای اسلامی، یا از حقایق دین بی خبرند و یا دست نشانده استعمارند؛ در نتیجه به آسانی در خدمت استعمارگران قرار می گیرند (همان، ج ۱، ص ۳۷۳؛ ج ۲، ص ۲۵۳؛ ج ۹، ص ۵۴۶) و به جای تأکید بر منافع مسلمانان، متمرکز بر خواسته ها و امیال شخصی خود بوده و همچون عامل تفرقه، عمل می کنند. همان، ج۷، ص ۳۹۳؛ ج ۲۱، ص ۴۴۸) از سوی دیگر، استعمار و قدرت های استکباری از مهم ترین عوامل خارجی تفرقه در جهان اسلام محسوب می شوند. از نگاه امام خمینی، دولت های استعماری با همکاری عمال خائن و سران سازش کار کشورهای اسلامی به جنگ های فرقه ای و قومی منطقه دامن می زنند و انسجام اجتماعی و فکری مسلمانان را ضعیف و میان اقشار مختلف همچون روشنفکر، تحصیل کردگان، روحانیان و دیگر طبقات، اختلاف و چنددستگی ایجاد می کنند. (همان، ج ۱، ص ۲۲۴ و ۳۳۶)
به اعتقاد ایشان یکی از ابزارهای غرب برای ایجاد این چنددستگی، ترویج قوم گرایی و ملی گرایی بر مبنای وابستگی های نژادی است. (همان، ج ۱، ص ۳۷۷ـ۳۷۸؛ ج ۱۲، ص۳۳۴؛ ج ۱۳، ص ۸۷؛ ج ۱۵، ص ۲۴۰ و ۴۴۴) دولت های استعماری به دلیل ترس از وحدت مسلمانان، با برنامه ریزی و توطئه، به ایجاد تفرقه میان مسلمانان اقدام می کنند و این خواسته را با استفاده از تبلیغات گسترده در میان توده ها پیگیری می کنند. (همان، ج ۱۳، ص ۱۳۲) ایشان مرز و قومیت و گروه را در چارچوب جامعه اسلامی بی معنا می دانست و معتقد بود ایجاد اختلافات مذهبی در جامعه اسلامی، ازجمله جنایت هایی است که بدخواهان اسلام، مرتکب شده اند. (همان، ج ۹، ص ۳۵۱)
نتیجه
مراجعه به آثار امام خمینی نشان می دهد وحدت ملی و انسجام اسلامی از مسائل مهم و مورد تأکید امام خمینی بوده است که پیاپی در سخنان خود به آنها سفارش کرده اند. هم به مسئله وحدت ملی بین عموم اقشار ملت، اقلیت های قومی و مذهبی، و هم به مسئله انسجام اسلامی بین ملت های مسلمان سفارش کرده اند. به باور ایشان مهم این است که در عین کثرت، وحدت باشد. یعنی هر چند اختلاف نظر است؛ ولی این مسئله نباید باعث دشمنی گردد. در جایی که منافع کشور مطرح است، باید متحد شد.
امام خمینی همه مردم ایران را از هر نژاد و زبان و مذهب به حفظ وحدت ملی فراخوانده؛ همانگونه مسلمانان را نیز به انسجام اسلامی دعوت کرده است. در اندیشه و نگرش امام خمینی که نشأت گرفته از دین اسلام است، مسلمانان، هم امتی واحده هستند؛ و هم بر مبنای اقتضائات روزگار با توجه به سرنوشت مشترک خویش در چارچوب مرزهای اعتباری جغرافیایی (ملی) به سر می برند. با بررسی تحلیلی اندیشه های امام خمینی درمی یابیم که مسئله وحدت و انسجام ملی نیز چونان سایر گونه های وحدت و همبستگی، بر مبنای الزامات سیاسی و اقتضائات محیطی، ضرورتی است که هم مبتنی بر شواهد و براهین عقلی است و هم مبتنی بر براهین شرعی است. با این همه توجه و دقت و سفارش به وحدت ملی، می توان آن را از اصول اندیشه های امام خمینی دانست.محمد رجائی نژاد
.
انتهای پیام /*