پرتال امام خمینی(س): یادداشت 466/ به قلم سردبیر
قالَ رسولُ الله ـ صلَّی‌الله علیه و آله و سلَّم : اِنّی تارکٌ فیکُمُ الثّقلَینِ کتابَ اللهِ و عترتی و اهلَبیتی؛ فإِنَّهُما لَنْ یفْتَرِقا حَتّی یرِدَا عَلَی الْحَوضَ. الحمدُلله و سُبحانَکَ؛ اللّهُمَّ صلِّ علی محمدٍ و آلهِ مظاهر جمالِک و جلالِک و خزائنِ اسرارِ کتابِکَ الذی تجلّی فیه الاَحدیه بِجمیعِ أسمائکَ حتّی المُسْتَأْثَرِ منها الّذی‌لایعْلَمُهُ غَیرُک؛ و اللَّعنُ علی ظالِمیهم اصلِ الشَجَره الخَبیثه.
تعاریف متعددی از حقوق شهروندی توسط محققان بیان شده است اما بطور عام حقوق شهروندی را می‌توان مجموعه قواعدی که بر روابط اشخاص در هر جامعه حکومت میکند، تعریف کرد . در این بین دین مبین اسلام دستورات صریح و شفافی برای روابط اجتماعی انسانها دارد و نه تنها به کمال معنوی انسانها توجه نموده ، بلکه به چگونگی ساختن جامعه‌ای نمونه نیز توجه دارد . از جمله مسائل مهم حقوق شهروندی در اسلام توجه به کرامت انسانها به عنوان اشرف مخلوقات، ارزش حیات و زندگی افراد، بدون توجه به نژاد، رنگ و پوست و ... است . امام خمینی (ره) به عنوان فرزند شایسته دین اسلام همواره بر این موضوع(کرامت انسانی ) تاکید داشتند . مقدمتا برای تبیین مطلب، باید به مهمترین دیدگاه و باور حضرت امام یعنی موضوع عزت، احترام و کرامت انسان رجوع کرد . به کرات از خانواده حضرت امام شنیدم که برای اعضای خانواده و تک تک آحاد جامعه احترام قائل بودند؛ وقت شناسی در دیدارها ، صداقت، نظم، نصایح، پرهیز از غیبت، عدالت، قانون مداری، عمل به تکلیف ،احترام به همسایه و... . نمونه بارز آن هم مربوط می‌شود به بعضی تجسس‌ها در مورد نحوه زندگی خصوصی افراد که در اوایل انقلاب انجام می‌شد؛ که برخی‌ها وارد زندگی شخصی و خصوصی افراد می‌شدند و حضرت امام آن پیام مهم هشت ماده‌ای را در دفاع از حقوق شهروندی ارائه کردند. بدیهی است که حفظ آبروی مسلمان و عدم تجسس در مسائل شخصی و عدم استراق سمع جزء اصول و مبانی اسلام است که در همین راستا حضرت امام بیانیه هشت ماده‌ای را در دفاع از حقوق شهروندان صادر کردند. توجه کنید به گوشه‌ای از این بیانیه که حضرت امام می‌فرمایند:... هیچ کس حق ندارد به خانه یا مغازه و یا محل کار شخصی کسی بدون اذن صاحب آن وارد شود یا کسی را جلب کند، یا به نام کشف جرم یا ارتکاب گناه تعقیب و مراقبت نماید. و یا نسبت به فردی اهانت نموده و اعمال غیر انسانی - اسلامی مرتکب شود. و یا در فرازی دیگر می‌فرمایند:.... و یا دنبال اسرار مردم باشد، و تجسس از گناهان غیر نماید یا اسراری که از غیر به او رسیده ولو برای یک نفر فاش کند. حضرت امام برای حفظ حقوق شهروندی بر این اصول و مبانی اسلام همواره تاکید داشتند. و بطور کامل برای انسانها کرامت قائل بودند و این مسئله در باور حضرت امام یک استراتژی بود .برای بررسی هر چه بیشتر موضوع در ده فراز سخنان و دیدگاه های آنحضرت در موضوعات مورد اشاره تدوین شده است که از نظر می گذرد:
اول: قشرجوان؛
جوان اندیشی موهبتی نیست که هر عالم روحانی و یا هرمرجع دینی از آن بهرمند باشد؛ اما این خصیصه منحصر بفرد در گفتار و سیره بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران چنان شوری در جوانان برمی انگیخت که سراسر وجودشان را فدای رهبرشان می کردند و از این رهگذر با تمام وجود از هویت دینی و ملی خود حراست می کردند.این مهم تنها در سایه یک رهبر جوان اندیش با دیدگاه های الهی اتفاق می افتد. امام جوانان را به مشارکت در همه امور از جمله امور سیاسی، ملی دعوت می کردند وحتی حراست از دین را نیز برای آنها متصور بودند. جملات ذیل گویای این واقعیت مهم است.
حضرت امام (ره( درجلد ۲ صحیفه ، صفحه ۲۸۹ اعتبار و ارزش فراوان به جوانان می بخشند و خطاب به آنان این چنین فرمودند:
"شما جوانان تحصیلکرده در هر جا هستید وظایف خطیری دارید : وظیفه دفاع از اسلام که به عهده هر فرد مسلم است، وظیفه دفاع از میهن و استقلال آن که از وظایف حتمیه اسلامی است، وظیفه شناساندن اسلام بزرگ به جوامع بشری، چه از ناحیه طرز حکومت و بسط عدالت آن و چه از ناحیه رفتار والی مسلمین با ملت، و چه از کیفیت معامله والی با بیت المال مسلمین ."
" شماها باید معرفی کنید اسلام را تا رژیم ها و حکومت ها بفهمند معنی حکومت و پاسداری از ملت را، تا جوامع بشری بدانند اسلام چه نحو حکومتی می خواهد، تا افکار غلطی که به واسطه عمال استعمار به جوانهای ما تحمیلی شده است تغییر کند. بکوشید و خود به احکام اسلام عمل کنید و دیگران را وادار به عمل کنید و پرده های ضخیمی که کجروان بر چهره نورانی اسلام افکنده اند برطرف کنید. ان شا الله تعالی خداوند به شما توفیق خواهد داد"
امام)ره( در فرازی از وصیت نامه سیاسی الهی خویش فرموده اند:
..." و از جوانان، دختران و پسران، می خواهم که استقلال و آزادی و ارزشهای انسانی را، ولو با تحمل زحمت و رنج، فدای تجملات و عشرتها و بی بند و باریها و حضور در مراکز فحشا که از طرف غرب و عمال بی وطن به شما عرضه می شود نکنند، که آنان چنانچه تجربه نشان داده جز تباهی شما و اغفالتان از سرنوشت کشورتان و چاپیدن ذخائر شما و به بند استعمار و ننگ وابستگی کشیدنتان و مصرفی نمودن ملت وکشورتان به چیز دیگر فکر نمی کنند، و می خواهند با این وسایل و امثال آن شما را عقب مانده و به اصطلاح آنان “نیمه وحشی” نگه دارند"
۲- اقشار ضعیف، فقرا و مستمندان
در دین ما موضوع عدالت ابعاد مختلفی دارد و دارای مفهوم گسترده‌ای است تنها محدود به عدالت اقتصادی نیست. گرچه شاید بعد خیلی مهمی که براحتی آن را درک می‌کنند بعد اقتصادی است. جامعه اسلامی جامعه‌ای است که در آن اختلافات طبقاتی فاحشی وجود نداشته باشد. گرچه اقتصاد آزاد است. فعالیت اقتصادی آزاد است و انسانها می‌توانند با توجه به توانایی‌ها و تلاش‌های‌شان بیشتر یا کمتر بهره اقتصادی داشته باشند، غنی‌تر یا فقیرتر باشند. ولی این موضوع هیچ وقت مورد پسند نیست. عدالت در جمیع جهات مورد نظر بزرگان دین و از جمله حضرت امام بوده از جمله در ابعاد عدالت فردی، عدالت اجتماعی، عدالت در مسائل سیاسی، عدالت در رسیدگی به آحاد جامعه از جمله به مستضعفان، خانواده‌های شهیدان و اسیران و بطور کلی رسیدگی عادلانه به همه نیازمندان جامعه، بعنوان مثال رفتار عدالت‌آمیز حضرت علی)ع( در مورد اقتصاد احادیث و نقل‌های بسیار ارزشمندی وجود دارد. با مطالعه سیره ائمه و سیره پیامبران متوجه می‌شویم عدالت در اسلام که حضرت امام مبلغ آن سیره و آنگونه عدالت در جامعه اسلامی بودند، به عدالت حتی در نوع نگاه کردن، و نوع رفتارها هم توجه داشتند. این مفهوم آنقدر گسترده است که به مسئله اجتماعی می‌رسیم و تمام اینها را می‌توانیم به مسائل اجتماعی، سیاسی، اقتصادی تعمیم بدهیم.
حضرت امام (س) در صحیفه جلد ۲۰ صفحه ۳۴۰ و ۳۴۱ در خصوص فقرا و مستمندان و ستمدیدگان جامعه و اقشار زحمت کش اینچنین فرمودند:
"بزرگترین هدیه و بشارت آزادی انسان از اسارت فقر و تهیدستی به شمار می رود و بیان این حقیقت که صاحبان مال و منال در حکومت اسلام هیچ امتیاز و برتری ای از این جهت بر فقرا ندارند و ابداً اولویتی به آنان تعلق نخواهد گرفت، مسلم راه شکوفایی و پرورش استعدادهای خفته و سرکوب شده پابرهنگان را فراهم میکند و تذکر این مطلب که ثروتمندان هرگز به خاطر تمکن مالی خود نباید در حکومت و حکمرانان و اداره کنندگان کشور اسلامی نفوذ کنند و مال و ثروت خود را به بهانه فخر فروشی و مباهات قرار بدهند و به فقرا و مستمندان و زحمتکشان، افکار و خواسته های خود را تحمیل کنند، این خود بزرگترین عامل تعاون و دخالت دادن مردم در امور و گرایش آنان به اخلاق کریمه و ارزشهای متعالی و فرار از تملق گوییها می گردد و حتی بعض ثروتمندان را از اینکه تصور کنند که مال و امکاناتشان دلیل اعتبار آنان در پیشگاه خداست متنبه می کند. خلاصه کلام اینکه بیان این واقعیت که در حکومت اسلامی بهای بیشتر و فزونتر از آن کسی است که تقوا داشته باشد، نه ثروت و مال و قدرت و همه مدیران و کارگزاران و رهبران و روحانیون نظام و حکومت عدل موظفند که با فقرا و مستمندان و پابرهنه ها بیشتر حشرو نشر و جلسه و مراوده و مرافعه و رفاقت داشته باشند تا متمکنین و مرفهین در کنار پا برهنه ها بودن و خود را در عرض آنان دانستن و قرار دادن، افتخار بزرگی است که نصیب اولیا شده و عملا به شبهات و القائات خاتمه می دهد که بحمدالله در جمهوری اسلامی ایران، اساس این تفکر و بینش در حال پیاده شدن است"
در این خصوص حضرت امام (س) در وصیت نامه خود خطاب به مستضعفان جهان بیان داشته اند:
" و شما ای مستضعفان جهان و ای کشورهای اسلامی و مسلمانان جهان بپاخیزید و حق را با چنگ و دندان بگیرید و از هیاهوی تبلیغاتی ابرقدرتها و عمّال سرسپردة آنان نترسید؛ و حکام جنایتکار که دسترنج شما را به دشمنان شما و اسلام عزیز تسلیم می‌کنند از کشور خود برانید؛ و خود و طبقات خدمتگزار متعهد، زمام امور را به دست گیرید و همه در زیر پرچم پرافتخار اسلام مجتمع، و با دشمنان اسلام و محرومان جهان به دفاع برخیزید؛ و به سوی یک دولت اسلامی با جمهوری های آزاد و مستقل به پیش روید که با تحقق آن، همة مستکبران جهان را به جای خود خواهید نشاند و همة مستضعفان را به امامت و وراثت ارض خواهید رساند. به امید آن روز که خداوند تعالی وعده فرموده است".
۳ - عدالت اجتماعی و منع تبعیض
اگر بخواهیم موضوع را در ابعاد سیاسی بررسی کنیم، به رفتار امام، مثلاً با گروههای مختلف سیاسی، احزاب، مخالفین برخورد می‌کنیم. می‌دانیم که افتراق در نگاه‌های سیاسی از دوره حضرت امام وجود داشت اما ما می‌بینیم که چقدر حضرت امام عادلانه بین آنها قضاوت می‌کنند و هیچکدام بر دیگری برتری ندارد. امام از رفتار و منش عدالت خواهانه‌ای برخوردار بود که همه گروهها بتوانند حرف‌هایشان را بزنند و مردم هم حرف‌هایشان را بشنوند و خود انتخاب کنند. این خود یک رفتار عادلانه سیاسی است که آن حضرت در مورد گروهها و حرکت‌های سیاسی، تفکرات و دیدگاه‌های سیاسی بکار می‌گرفت. و این رفتار عادلانه را به همه تعمیم داده بودند. ایشان نمی‌گذاشتند یک گروه و حزبی خودش را برتر دانسته و یا دیگر حزب و گروهی را تحقیر کرده و یا بخواهد دیگری را کنار بزند و با آن حذفی برخورد کند؛
حضرت امام در صحیفه جلد ۱۶ صفحه ۴۴۳ در خصوص منع تبعیض در اسلام اینچنین فرموده اند:
" من مکرر اعلام کرده ام که در اسلام نژاد، زبان، قومیت و گروه و ناحیه مطرح نیست. تمام مسلمین – چه اهل سنت و چه شیعی – برادر و برابر و همه برخوردار از همه مزایا و حقوق اسلامی هستند. از جمله جنایتهایی که بدخواهان به اسلام مرتکب شده اند ایجاد اختلاف بین برادران سنی و شیعی است. من از همه برادران اهل سنت تقاضا دارم که این شایعات را محکوم و شایعه سازان را به جزای اعمالشان برسانند. هیچ کس به هیچ عنوان حق تجاوز به جان و مال برادران کردستان ما را ندارد. متجاوزین شدیداً به جزای اعمال خود می رسند "
"هر ایرانی حق دارد که مانند همه افراد از حقوق اجتماعی برخوردار باشد. مسلمان یا مسیحی و یا یهودی و یا مذاهب دیگر فرق ندارد"
۴-حقوق زنان
یکی از شاخص‌ترین رفتار حضرت امام در موضوع شهروندی توجه به موضوع زن در جامعه بود. در اسلامی که حضرت رسول مولد آن بودند هیچ گونه تبعیضی وجود نداشت. عدالت در همه ابعاد وجود داشت. یعنی عدالت جنسیتی، اقتصادی، نژادی، طبقاتی و... دیگر در اسلام سیاه و سفید و زن و مرد مطرح نبود بلکه دین مطرح است. تمام شاخص‌ها و مسائل دیگر در برابر آن برابری عام انسانی رنگ می‌بازد. این دیدگاه در اندیشه امام هم وجود دارد. همیشه گفتم که امام به مانند جدشان رسول‌الله در مورد زنان در دل نهضت بزرگ اسلامی خودشان یک نهضت آفریدند. برای اینکه همیشه در طول تاریخ در جوامع و زمان‌های مختلف تبعیض و ظلم نسبت به زنان وجود داشته است. که به دلایل مختلف تاریخی، زیستی، اجتماعی و... بوده است اما اسلام این نگاه تبعیض آمیز را اصلاح کرد. رسول خدا دست دخترشان را می‌بوسید و به عنوان زن به کمال رسیده‌ای از او یاد می‌کرد. نقل است که امام چند چیز را خیلی دوست داشتند مانند نماز، بوی خوش و تکریم زنان را. بعد از پیروزی انقلاب مشاهده می‌کردیم که علی‌رغم فراز و نشیب‌هایی که در طول تاریخ برای زنان وجود داشت حضرت امام فارغ از رفتارها و نگاه های سیاسی، فرهنگی و اقتصادی، به زن ارزش و اعتبار مجدد بخشیدند و این برای من بسیار حیرت‌انگیز بود. این کلام حضرت رسول را به یاد می‌آورم که فرمودند: کسانی که مکرم هستند زنان را تکریم می‌کنند. کسانی زنان را تکریم می‌کنند که خودشان مکرمند. این حرف بسیار بزرگی است. انسانهای محترم می‌فهمند که چرا باید به زنان احترام گذاشت حضرت امام می‌فرمایند که ما می‌خواهیم زن به مقام والای انسانیت برسد. زن باید در سرنوشت خودش دخالت داشته باشد. در جوامع امروز معیار سنجش عدالت در یک حکومت این است که ببینند که زنان در آن حکومت چه حقوقی دارند. امیدوارم آن مشارکتی که حضرت امام برای زن قائل شده بوده همچنان پابرجا بماند. امام می‌فرماید زنان باید در مقدرات اساسی مملکت دخالت کنند که از پیام‌های مهم امام است. زنان را به حاشیه راندن و استفاده ابزاری از آنها کردن خلاف دیدگاه امام است. باید به جایی برسیم که زن و مرد فکر کنند در یک جهت واحد به خاطر حفظ منافع جمهوری اسلامی کار می‌کنند و بتوانند از فکر و اندیشه و همچنین توان جسمانی در عرصه‌های مختلف کاری استفاده می‌کنند.
حضرت امام خمینی( (س) در"حوزه عمومی حقوق زنان"این چنین بیان فرموده اند:
"برای زن ابعاد مختلفه است, چـنـانچه برای مرد و برای انسان, این ورق صوری طبیعی نازل ترین مرتبه انسان است و نـازلـتـرین مرتبه زن است و نازلترین مرتبه مرد است. لکن از همین مرتبه نازل حـرکـت به سوی کمال است. انسان موجود متحرک است، از مرتبه طبیعت تا مرتبه غیب، تا فنا بر الوهیت.” و همچنین در زمینه تساوی حقوق زنان با مردان می فرمایند:“اسلام نظر خـاص بـر شـمـا بـانوان دارد. اسلام در وقتی که ظهور کرد در جزیره العرب, بانوان حـیثیت خودشان را پیش مردان از دست داده بودند اسلام آنها را سربلند و سرافراز کـرد, اسلام آنها را با مردان مساوی کرد." نیز در باره تساوی زن و مـرد و حق دخالت در سرنوشت برای زنان فرموده اند:
"مـا مـی خواهیم زن به مقام والای انسانیت برسد. زن باید در سـرنـوشـت خـودش دخـالـت داشـته باشد"
در مصاحبه با روزنامه هلندی دی - ولت گـرانـت، در پـاسخ به این سوال که مشخصات حقوق زنان در جمهوری اسلامی چه خواهد بـود؟ مـی فـرمایند:
"از حقوق انسانی، تفاوتی بین زن و مرد نیست زیرا که هر دو انـسـانـنـد و زن حـق دخالت در سرنوشت خویش را همچون مرد دارد. بله در بعضی از مـوارد تـفـاوتـهـایـی بین زن و مرد وجود دارد که به حیثیت انسانی آنها ارتباط نـدارد"
..." اسلام زن را مثل مرد در همه شئون، همان طوری که مرد در همه شـئون دخـالـت دارد, زن هم دخالت دارد، همان طوری که مرد باید از فساد اجتناب کـنـد، زن هـم بـایـد از فساد اجتناب کند ... زنها اختیار دارند، همان طوری که مـردهـا اخـتیار دارند".
۵- حقوق سیاسی و اجتماعی شهروندان
مشارکت سیاسی یکی از جلوه‌های حقوق شهروندی است که اتفاقاً حضرت امام بر این مهم بسیار تاکید داشتند . وقتی حضرت امام می‌فرمایند میزان رای ملت است سخن بسیار پرمعنایی است. نمی‌گویند فلان گروه، فلان حزب، و یا فلان تفکر. وقتی می‌گویند ملت یعنی شامل کارگر، معلم، روحانی، کسبه، هنرپیشه و همه اقشار مردم. مثلاً می‌فرمایند: انتخابات در انحصار هیچ کس نیست، نه در انحصار روحانیین است، نه در انحصار احزاب، نه در انحصار گروهها است. انتخابات مال همه مردم است. مردم سرنوشت خودشان دست خودشان است و انتخاب برای تحصیل سرنوشت شما ملت است.
حضرت امام خمینی(ره) در حوزه آزادی احزاب و انجمنها و تشکیل اجتماعات اینچنین بیان فرموده اند: کلیه شهروندان حق دارند در گروه بندی های مختلف سیاسی، اجتماعی، صنعتی و اقتصادی شرکت کنند. جلوگیری از این حق مباینت آشکاری با آزادی دارد، مگر آنکه تجمع و گروه بندی، خطراتی برای نظم عمومی مستقر داشته باشد.
.... از این چیز بهتر چه می خواستید از یک انقلاب؟ همان که ملت می خواست، آزدی را می خواست، حاصل است. همه الآن آزاد نشسته اید و در همه جا آزاد مجتمع هستید و در پنج سال پیش هیچ نمی توانستید یک همچو اجتماعی را ایجاد کنید. آزادید، این چیزی بود که ملت می خواست و شد.
"جمهوری اسلامی از اول که پیروز شد، آزادی را به طور مطلق به همه طوایف داد. نه تنها هیچ روزنامه ای تعطیل نشد، بلکه هر گروه و حزبی به کارهای خود مشغول بودند و بعضی از گروه ها که ناشناخته بودند، از طرف دولت به کار گمارده شدند. لیکن به تدریج فهمیده شد که اینها یا توطئه گرند یا جاسوسی می کنند. از طرف دیگر نمی شد که انقلاب را رها کنیم. نه اسلام اجازه می داد و نه عقل که یک دسته از عنوان دولت یا غیر دولت برای سرنگونی جمهوری اسلامی سوء استفاده نموده یا جاسوسی کنند و ما ساکت باشیم".
حضرت امام (س) در فراز دیگری از وصیت نامه تاریخی خویش می فرمایند:
..."و وصیت من به گروههای مسلمان که از روی اشتباه به غرب و احیاناً به شرق تمایل نشان می‌دهند و از منافقان که اکنون خیانتشان معلوم شد گاهی طرفداری می‌کردند و به مخالفانِ بدخواهان اسلام از روی خطا و اشتباه گاهی لعن می‌کردند و طعن می‌زدند، آن است که بر سر اشتباه خود پافشاری نکنند و با شهامت اسلامی به خطای خود اعتراف، و با دولت و مجلس و ملت مظلوم برای رضای خداوند هم‌صدا و هم‌مسیر شده و این مستضعفان تاریخ را از شرّ مستکبران نجات دهید."
۶ -حقوق شهروندان در تعلیم و تعلم و فرصتهای برابر آموزشی
وقتی حقوق شهروندان رعایت شود و به همه شهروندان به عنوان آحاد انسانی نگاه شود قطعاً در هر زمینه‌ای آنها دارای حقوق یکسان خواهند بود؛ از جمله در استفاده از فرصتهای برابر تحصیلی و آموزشی حضرت امام به صراحت اعلام میکند: در علم و تقوا کوشش کنید که علم به هیچ کس انحصار ندارد، علم مال همه است. این فرصت‌ها درزمان حضرت امام در دانشگاهها و در مدارس بوده هر چند که ایده‌آل و مطلوب کامل حضرت امام نبود. و تا حدودی عدالت در این زمینه تحقق پیدا کرده بود. هر چند که موارد استثناء به مسئولین گوشزد می‌شد و همه حرکت‌ها رو به سمت تعالی بود حضرت امام خمینی (ره) در خصوص فرصتهای برابر آموزشی اینچنین بیان فرموده اند: “در علم و تقوا کوشش کنید که علم به هیچ کس انحصار ندارد، علم مال همه است”
..." تحصیل که در مورد مردان عامل مهمی برای تحرک شغلی است در مورد زنان برای تحرک صعودی، متغیر سرنوشت سازی به نظر می رسد"
..."لازم است تمام بی سوادان برای یادگیری و تمام خواهران و برادران باسواد برای یاد دادن بپا خیزند."
همچنین ایشان در فرازی از وصیت نامه سیاسی الهی خویش فرموده اند:
..."و اینجانب به همة نوجوانان و جوانان در مرحلة اول، و پدران و مادران و دوستان آنها در مرحلة دوم، و به دولتمردان و روشنفکران دلسوز برای کشور در مرحلة بعد وصیت می‌کنم که در این امر مهم که کشورتان را از آسیب نگه می‌دارد، با جان و دل کوشش کنید و دانشگاهها را به نسل بعد بسپرید. و به همة نسلهای مسلسل توصیه می‌کنم که برای نجات خود و کشور عزیز و اسلام ِآدم ساز، دانشگاهها را از انحراف و غرب و شرقزدگی حفظ و پاسداری کنید و با این عمل انسانی ـ اسلامی خود دست قدرتهای بزرگ را از کشور قطع و آنان را ناامید نمایید. خدایتان پشتیبان و نگهدار باد."
۷ -حقوق شهروندان در انتخابات آزاد
یکی از مهم ترین حقوق اساسی مردم در جامعه، حق تعیین سرنوشت است. این حق، از جمله حقوقی است که قانون اساسی بسیاری از کشورها آن را برای مردم برسمیت شناخته است. از دیدگاه حضرت امام خمینی (ره) حق تعیین سرنوشت از حقوق اساسی مردم می باشد که بموجب آن، هر ملتی باید سرنوشت خودش را خودش معین کند ایشان در این خصوص بیان فرموده اند:
" همانطوری که مکرر من عرض کرده ام و سایرین هم گفته اند، انتخابات در انحصار هیچ کس نیست، نه در انحصار روحانیین است، نه در انحصار احزاب است، نه در انحصار گروهها است . انتخابات مال همه مردم است. مردم سرنوشت خودشان دست خودشان است و انتخاب برای تحصیل سرنوشت شما ملت است."
از دیدگاه امام(ره)، نه تنها همه مردم دارای حق رأی هستند، بلکه اساس حق مشارکت و تعیین سرنوشت نیز برای همه مردم وجود دارد و تمامی اقشار مردم اعم از مرد و زن باید در سرنوشت خود مشارکت داشته باشند ایشان در خصوص مساوات شهروندان در رأی دادن بیان فرموده اند:
.." باید همه شما در این امر نظر داشته باشید، در امور سیاسی نظر داشته باشید. برای اینکه امور سیاسی مخصوص یک طبقه نیست، همانطوری که علم مخصوص یک طبقه نیست. همانطوری که مردها باید در امور سیاسی دخالت کنند و جامعه خودشان را حفظ کنند، زن ها هم باید دخالت کنند و جامعه را حفظ کنند. زنها هم باید در فعالیتهای اجتماعی و سیاسی همدوش مردها باشند، البته با حفظ آن چیزی که اسلام فرموده است".
حضرت امام )ره (در فرازی از وصیت نامه خویش بیان فرموده اند:“و وصیت من به ملت شریف آن است که در تمام انتخابات، چه انتخاب رئیس جمهور و چه نمایندگان مجلس شورای اسلامی و چه انتخاب خبرگان برای تعیین شورای رهبری یا رهبر، در صحنه باشند و اشخاصی که انتخاب می‌کنند روی ضوابطی باشد که اعتبار می‌شود."
۸- اقلیت های مذهبی
رهبری که تا این اندازه به همه اقشار جامعه بهاء و ارزش می‌گذارد طبیعی است که در مورد اقلیتهای دینی هم همینگونه برخوردی داشته باشد. هیچ زمان غیر از احترام، غیر از عزت از امام در مورد اقلیتهای دینی و قومی چیزی ندیده و نشنیدیم. نگاه احترام‌آمیز به انسان و تکریم انسانی پرتو افشانی میکند. از منظر امام انسان بودن بسیار مهم است. انسان اگر فراتر از فطرت و انسانیت خود رفتار کند، این رفتار حتماً فراتر از ماده می‌رود و حتماً به سمت اخلاق گرایش پیدا کرده و سمت کمال می‌رود. امام به فطرت سالم اعتقاد داشت چرا که انسان را باور داشت. مطمئن بود اگر با انسانها خوب رفتار بشود نتیجه خوب‌تر حاصل می‌شود. دیدیم که چگونه دنیا هم به اسلام و به شخصیت امام روی آورد چرا که مطمئن بود که اسلام چیزی کم ندارد. چرا که اسلام شامل انسانیت، عدالت، مهربانی و در عصر ما هم امام اینقدر جاذبه برای دنیا داشت. بنابراین حضرت امام هیچ احساس خطری از جانب هیچ قومی و نژاد و دینی نمی‌کرد. رفتارهایی انجام می‌داد که در چارچوب قانون، شریعت اسلام و سنت نبی اکرم و آموزه‌هایی که ایشان باور داشته بود. تاکید موکد امام که «جمهوری اسلامی نه یک کلمه کم و نه یک کلمه بیش»، هیچ وقت انکارشدنی نیست. جمهوری اسلامی ضوابطی دارد. قانون مداری، رای ملت، مشارکت مردم در ساختن جامعه، انتخابات اصولی با رعایت قوانین، تمام اینها در ساختن جامعه‌ای که مد نظر امام بود کمک خواهد کرد. از نظر حضرت امام خمینی (ره) اقلیت های مذهبی در حکومت اسلامی آزادی انجام فرائض مذهبی را دارا هستند. اقلیت های مذهبی می توانند به طور آزادانه به اعمال مذهبی خود بپردازند. اما(ره) در آستانه پیروزی انقلاب و تشکیل حکومت اسلامی، در پاسخ به سوالی در این باره می فرمایند:"تمام اقلیت های مذهبی در حکومت اسلامی می توانند به کلیه فرائض مذهب خود آزادانه عمل نمایند."
از دیدگاه امام وظیفه حکومت اسلامی حمایت از حقوق اقلیتهای مذهبی است. حکومت اسلامی باید از حقوق آنان همچون سایر شهروندان دفاع کند.
امام (س) در باره روابط میان اقلیتها می فرماید:
" اقلیتهای مذهبی نه تنها آزادند، بلکه دولت اسلامی موظف است ازحقوق آنها دفاع کند"
و نیز در جای دیگر می فرمایند:
"حکومت اسلامی موظف است از حقوق آنان (اقلیتهای مذهبی) به بهترین وجه حفاظت کند"
..."اسلام بیش از هر دینی و بیش از هر مسلکی به اقلیتهای مذهبی، آزادی داده است. آنان نیز باید از حقوق طبیعی خودشان که خداوند برای همه انسانها قرار داده است، بهره مند شوند. ما به بهترین وجه از آنان نگهداری می کنیم" .
..."اسلام همیشه حافظ حقوق مشروع اقلیتهای مذهبی بوده و هست. آنان در جمهوری اسلامی آزادند و آزادنه به مسائل خود می پردازند و در پناه حکومت اسلامی چون بقیه افراد، در اظهار عقیده آزادند" .
همچنین ایشان در وصیت نامه سیاسی الهی خویش در خصوص اقلیتهای مذهبی بیان فرموده اند:
"... و به اقلیت های مذهبی رسمی وصیت می کنم که از دوره های رژیم پهلوی عبرت بگیرند و وکلای خود را از اشخاص متعهد به مذهب خود و جمهوری اسلامی و غیر وابسته به قدرتهای جهانخوار و بدون گرایش به مکتبهای الحادی و انحرافی و التقاطی انتخاب نمایند."
"اسلام همیشه حافظ حقوق مشروع اقلیتهای مذهبی بوده و هست. آنان در جمهوری اسلامی آزادند و آزادنه به مسائل خود می پردازند و در پناه حکومت اسلامی چون بقیه افراد، در اظهار عقیده آزادند"
از نظر امام، برخورداری از حقوق اجتماعی در جامعه براساس تابعیت کشور است و تمام شهروندان ایرانی از حقوق اجتماعی برخوردارند ودر این زمینه، اقلیت های مذهبی نیز همچون مسلمانان، از این حقوق برخوردارند. به عبارت دیگر، حقوق اجتماعی براساس مذهب، در جامعه توزیع نمی شود.
۹ - آزادی بیان
"آزادی" یکی از مفاهیم اساسی است که حضرت امام خمینی (ره) با توجه به دیدگاه خاص خود درباره جهان و انسان به آن باور داشته و بر این اساس آزادی جایگاه والایی در اندیشه امام پیدا می کند تا جایی که آنرا یکی از بزرگترین نعمت ها می دانند ایشان در مورد آزادی بیان داشته اند:
" قانون اساسی می گوید ملتها باید آزاد باشند، ملت ایران باید مردمش آزاد باشند، مطبوعات باید آزاد باشد، هیچکس حق ندارد جلوی قلم را بگیرد."
و نیز در جای دیگر می فرمایند:
"این ملت آزاد است به حسب قانون اساسی، به حسب شرع ملت آزاد است. قانون اساسی ملت را آزاد کرده"
ایشان در خصوص آزادی بیان که فراتر از اندیشه و عقیده است و از حقوق اساسی است و در بسیاری از جوامع به رسمیت شناخته شده اینچنین فرموده اند:
"آنچه در آزادی بیان اهمیت بسیار دارد تشخیص حدود آن است. توهین و افتراء، شکستن حریم خلوت و تنهایی افراد، تجاوز به حقوق دیگران، افشاء اسرار دولتی، انتشار نوشته ها و صور قبیح و کفر و ناسزاگویی به مقدسات و تجاوز به حقوق اقلیتها، نمونه هایی از تعدی به حقوق جامعه است"
"... بیان همه چیز آزاد است. چیزهایی آزاد نیست که مضر به حال ملت ما باشد"
ایشان در فرازی از وصیت نامه الهی سیاسی خود می فرمایند:
... "و باید همه بدانیم که آزادی به شکل غربی آن، که موجب تباهی جوانان و دختران و پسران می‌شود، از نظر اسلام و عقل محکوم است. و تبلیغات و مقالات و سخنرانیها و کتب و مجلات برخلاف اسلام و عفت عمومی و مصالح کشور حرام است و بر همة ما و همة مسلمانان جلوگیری از آنها واجب است. و از آزادیهای مخرب باید جلوگیری شود. و از آنچه در نظر شرع حرام و آنچه برخلاف مسیر ملت و کشور اسلامی و مخالف با حیثیت جمهوری اسلامی است به طور قاطع اگر جلوگیری نشود، همه مسئول می‌باشند" .
۱۰ - توصیه به دولتمردان بر حفظ حقوق شهروندی
امام خمینی در وظایف دولت و حکومت اسلامی نیز بارها به وظایف مسوولان در رسیدگی به امور مستضعفین و تامین حداقل نیاز آنان اشاره کردند و آنرا از وظایف اصلی دولت بر می شمارد. ایجاد امنیت و رفاه و آسایش زندگی همراه با آرامش را نیز در راس مطالبات ملت می داند.چرا که معتقد است امنیت، رفاه و آسایش و همچنین عدالت و جلوگیری از ظلم از موارد مورد توجه است، و دولتمردان باید اهتمام خاص برای آن داشته باشند.
حضرت امام خمینی(ره) در خصوص رعایت شئونات و حفظ حقوق شهروندی به دولتمردان و توصیه نموده اند:
"... و به مجلس و دولت و دست‌اندرکاران توصیه می‌نمایم که قدر این ملت را بدانید و در خدمتگزاری به آنان خصوصاً مستضعفان و محرومان و ستمدیدگان که نور چشمان ما و اولیای نعم همه هستند و جمهوری اسلامی ره آورد آنان و با فداکاریهای آنان تحقق پیدا کرد و بقای آن نیز مرهون خدمات آنان است، فروگذار نکنید و خود را از مردم و آنان را از خود بدانید و حکومتهای طاغوتی را که چپاولگرانی بی‌فرهنگ و زورگویانی تهی مغز بودند و هستند را همیشه محکوم نمایید، البته با اعمال انسانی که شایسته برای یک حکومت اسلامی است."
.
انتهای پیام /*