روز بزرگ حماسه

* دکتر منوچهر اکبری؛ عضو هیئت علمی دانشگاه تهران

به‌گفته حضرت امام، 15 خرداد از یوم‌الله است. آنچه در ادامه می خوانید نگاهی کوتاه است به جملات و گفته های امام در این رابطه:

15 خرداد استمرار حرکت عاشورا

حضرت امام معتقد بودند که جایگاه و اهمیت 15 خرداد در نهضت اسلامی ایران مثل جایگاه و اهمیت عاشورا در نهضت حضرت امام حسین(ع) است. همانگونه که عاشورا سرفصل اسلامی جدید و مبدأ اسلام و مسلمانی نوینی است، نهضت 15 خرداد هم در تاریخ نهضت اسلامی ایران روز حماسه است و تولد اسلام و مسلمانی جدید. 

اینک سخن امام راحل(س):

روز 15 خرداد در عین حال که چون عاشورا روز عزاى عمومى ملت مظلوم است، روز حماسه و تولد جدید اسلام و مسلمانان است. (صحیفه امام؛ ج 14، ص 404)

در جایی دیگر امام می‌فرماید:

ملت عظیم ایران... رمز پیروزى اسلام بر کفر جهانى را در این قرن که پانزدهم خرداد 42 سرآغاز آن بود، در دوازدهم محرّم حسینى جستجو کند، که انقلاب اسلامى ایران، پرتوى از عاشورا و انقلاب عظیم الهى آن است. (صحیفه امام؛ ج 17، ص 482)

22 بهمن 57 استمرار 15 خرداد 42

حضرت امام در بررسی تطور و سیر تکاملی نهضت بر سرفصل هایی خاص تأکید می‌ورزید. از آن جمله‌اند: 17 شهریور ـ 22 بهمن و 15 خرداد.

در حقیقت دستاورد نهضت 15 خرداد 42، پیروزى 22 بهمن 57 بود. (صحیفه امام؛ ج 14، ص 403)

ملت شریف ما، بلکه ملتهاى مظلوم، از هر چه غفلت کنند، از این دو روز الهى [15 خرداد 42 و 22 بهمن 57] نباید غفلت کنند. (صحیفه امام؛ ج 14، ص 404ـ405)

15 خرداد نقطه عطفی در تاریخ نهضت اسلامی ایران

حضرت امام بارها و با عبارتهای مختلف اما مشابه بر این مهم تأکید دارند که 15 خرداد مبدأ تاریخ و نقطه عطفی تاریخی محسوب می‌گردد.

همه مى‏ دانیم که 15 خرداد مبدأ عطفى بود در تاریخ.  (صحیفه امام؛ ج 6، ص 360)

پانزده خرداد ـ که ما مردان با اراده‏اى را از دست دادیم و جوانانى از دست ملت ما رفت  ـ نقطه عطفى است در تاریخ، و مبدأ این نهضت است.  (صحیفه امام؛ ج 10، ص 405)

 15 خرداد ضامن استقلال کشور

امام از یک سو به مصائب و گرفتاریهایی که 15 خرداد برای ملت اسلام در پی‌ داشت تأکید می‌ورزد. به لحاظی که در این روز گروهی از هموطنان مؤمن و انقلابی به شهادت رسیدند، بسیاری مورد ضرب و جرح قرار گرفتند. بسیاری را دستگیر و روانه زندان کردند. بعدها بسیاری به صرف شرکت در راهپیمایی و تظاهرات این روز، از حقوق اجتماعی و شهروندی محروم شدند. برخی تا سالها تحت تعقیب بودند. گروهی سالهای سال در معرکه دادگاه و بازجویی و پرونده‌سازی قرار گرفتند،  بسیاری از خانواده‌ها سرپرستان نان‌آور خود را از دست دادند، بسیاری از همسران، شوی را از دست دادند و بسیاری از خانواده‌های شهدا تا پایان عمر در سوگ از دست دادن پدر یا برادر یا اقوام خود نشستند.  انواع مصائب دیگر که بر شرکت‌کنندگان در نهضت 15 خرداد وارد آمد. از دیگر سو امام می‌دانست که قبول این مصائب در واقع تاوان حرکت و اعتراضی است که به حکومت طاغوت شده است. هزینه آن روز بزرگ و سرنوشت‌سازی بود که با سخنرانی تاریخی حضرت امام در اعتراض به سلب آزادی، قانون‌شکنی، وطن‌فروشی، وابستگی به بیگانگان انجام گرفت و خود این سخنرانی در تاریخ انقلاب اسلامی، نقطة عطف محسوب  می‌گردد.  در این راستا امام می‌فرماید:

 15 خرداد در عین حالى که مصیبت بود، لکن مبارک بود براى ملت که منتهى شد به یک امر بزرگى و آن استقلال کشور و آزادى براى همه مملکت. (صحیفه امام؛ ج 12، ص 397)

باید در پناه قضیه بزرگ عاشورا، مصیبت جانسوز دوازده محرّم و 15 خرداد زنده و جاوید بماند. این سند بزرگ را در قبال ادعاهاى پوچ دستگاه جبار که «ملت با ماست» نباید فراموش کرد.  (صحیفه امام؛ ج 2، ص 287)

 15خرداد روز همیشه عزا

امام خمینی برخلاف برخی از افراد معتقد بود که هر چه از آغاز و مبدأ نهضت دور می‌شویم و فاصله می‌گیریم، لازم است این مناسبتها را پررنگتر و جدی‌تر و باشکوهتر برگزار کنیم نه اینکه به مرور زمان آنها را به فراموشی بسپاریم. امام نه برای یک سال یا ده سال. بلکه برای همیشه این روز را روز عزا اعلام کرده است آنجا که می‌فرماید:

 من روز 15 خرداد را براى همیشه عزاى عمومى اعلام مى‏ کنم.  (صحیفه امام؛ ج 8، ص 51)

 15 خرداد باید زنده بماند

تأکیدهای مکرر امام مبنی بر بزرگداشت این روز، به قدری قوی است که هرگونه غفلت را از ذهن، زبان، فکر و اندیشه ما می‌زداید. قطعاً در نظرِ بانی و بنیانگذار انقلاب اسلامی نکته خاصی نهفته است که در سخنان زیر همگان را هشدار می‌دهد:

15 خرداد از خاطره ‏ها محو نخواهد شد و باید در سالروز آن، هرچه بیشتر آن را زنده نگاه داشت. (صحیفه امام؛ ج 2، ص 287)

ملت ایران نباید این 15 خرداد را از یاد ببرند.  (صحیفه امام؛ ج 3، ص 411)

این ایام یادتان باشد؛ از یادتان نبرید. این ایام بزرگ الهى که از «ایّام‏ الله» است. [15 خرداد، 17 شهریور] اینها را یادتان باشد. (صحیفه امام؛ ج 9، ص 468)

یادتان نرود که ما یک 15 خرداد داشتیم. (صحیفه امام؛ ج 9، ص 468)

منبع: فصلنامه حضور، ش 56