توضیحات کارشناس:
پروردگار متعال در آیات متعدد قرآن کریم بندگان خویش را به توبه کردن از گناه فرمان داده است؛ در ابتدای آیه هشتم سوره تحریم می‌فرماید:
یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا تُوبُوا إِلَی اللَّهِ تَوْبَةً نَصُوحاً
بر همین اساس امام امت س توبه کردن از گناه را واجب فوری می‌دانند. لذا اگر گناه کاری، ترک توبه کند بر مسلمین دیگر واجب است که او را امر به توبه نمایند. و وجوب این امر غیر از وجوب نهی نسبت به گناهی است که مرتکب آن شده است.
«مسألۀ 5- من الواجبات التوبة من الذنب، فلو ارتکب حراما او ترک واجبا تجب التوبة فورا، و مع عدم ظهورها منه وجب امرها بها، و کذا لو شک فی توبته، و هذا غیر الامر و النهی بالنسبة الی سایر المعاصی فلو شک فی کونه مصرا او علم بعدمه لا یجب الانکار بالنسبة الی تلک المعصیة، لکن یجب بالنسبة الی ترک التویة.»
تحریر الوسیلة - ج1، ص:432
در استفتاء ذیل که از محضر ایشان به عمل آمده است، معنای توبه و شرایط آن را چنین بیان فرموده اند:
«س 57 - شرایط قبول شدن توبه را که در آیۀ هفده از سورۀ نساء ذکر شده خواهشمندم به صورت واضح برای بنده ذکر نموده و توضیحات و راهنمایی های لازم را بیان فرمایید؟
ج - کسی که معصیتی کرده واجب است فورا توبه کند، و معنای توبه این است که با پشیمانی از گناهی که کرده تصمیم بگیرد تکرار نکند، و اگر حقّ الناس است از عهده برآید، و اگر حقّ اللّه است و قضاء دارد قضاء نماید.»
استفتاءات (امام خمینی)؛ ج3، ص: 587
پس در حصول توبه معرفی به دادگاه و تحمل کیفر و حد شرعی لازم و شرط نمی باشد. این مهم در استفتاءات دیگر به صراحت آمده است.
از جمله در استفتاء شماره 24 ص 301 ج 3 کتاب استفتاءات امام خمینی س، که با عبارت "و معرّفی لازم نیست" بیان شده است؛ بالاتر آن که، همان گونه که در کتاب حدود و احکام آن آمده است، در موارد بسیار و با شرایطی، حصول توبه موجب سقوط حدود الهی از شخص گناه کار می‌گردد؛ پس نه تنها معرفی به دادگاه لازم نیست بلکه در بعضی موارد جایز هم نمی باشد، همانگونه که دراستفتاء شماره 1 ص 448 جلد3 کتاب استفتاءات با عبارت "لازم نیست بلکه در بعضی موارد جایز نیست" آمده است.
نکته دیگری هم که باید به آن توجه داشت این که، طبق فتوای حضرت امام س که نمونه‌ای از آن در زیر می‌آید، اظهار گناه به غیر خدا جایز نمی باشد.
«س 51- جوانی 21 ساله هستم که در اوایل بلوغ مرتکب گناهی بس بزرگ شدم که توان گفتن آن را ندارم، اکنون تکلیف من چیست؟
ج - شما جدّا توبه کنید و گناه خود را به کسی إظهار نکنید إن شاء اللّه خداوند توبه را قبول می‌کند.»
استفتاءات (امام خمینی)؛ ج3، ص: 585
1391/10/08