توضیحات کارشناس:

وضو برای انجام اموری که شرط صحت و یا شرط جواز و عدم حرمت آن‌هاست، واجب است. کما این که برای اموری که شرط کمال آن‌ها و یا شرط رفع کراهت آن‌هاست، مستحب می‌باشد.

هر چیزی که به هر نحوی مشروط به وضو است، مشروط به غسل نیز می‌باشد. سؤال مورد بحث این است که آیا غسل واجبی هست که انجام آن انسان را از وضو گرفتن بی‌نیاز کند؟ غسل مستحبی چطور؟

در بین فقها حتی فقهای زمان حاضر هستند کسانی که می‌گویند غسل مستحبی وارد شده مثل غسل جمعه از وضو کفایت می‌کند. لیکن نظر امام خمینی (س) بر خلاف عقیده آنان است. ایشان می‌گویند از میان غسل‌های واجب تنها غسل جنابت است که کفایت از وضو می‌کند (مسألة 18- یجزی غسل الجنابة عن الوضوء لکل ما اشترط به‌؛ تحریر الوسیلة؛ ج‌1، ص: 45) و کسی که جنب بوده و غسل جنابت انجام می‌دهد نه تنها نیاز به وضو گرفتن ندارد بلکه تا زمانی که ناقض وضو از او سر نزده است وضو گرفتن بر وی حرام است.

اما دیگر غسل‌های واجب مانند مس میت، حیض، نفاس و استحاضه کفایت از وضو نمی‌کنند. در تحریر الوسیلة؛ ج‌1، ص: 55 در باره غسل حیض می نویسند: (... و غسله کغسل الجنابة فی الکیفیة و الأحکام، إلا أنه لا یجزی عن الوضوء، فیجب الوضوء معه قبله أو بعده لکل مشروط به کالصلاة، بخلاف غسل الجنابة کما مرّ، ...)

در باره غسل‌های مستحبی وارد شده مانند غسل جمعه، غسل زیارت، غسل روز عرفه و غسل احرام، نیز همین نظر را دارند. می‌فرمایند هیچ یک از اقسام آن از وضو کفایت نمی‌کند لذا انسان نمی‌تواند با غسل مستحبی، کاری را که مانند نماز نیاز به وضو دارد، انجام دهد.

در این باره فتوای امام (س) در کتاب "العروة الوثقی مع تعالیق الإمام الخمینی؛ ص: 245 چنین آمده است:

(مسألة 4): الأغسال المستحبّة لاتکفی عن الوضوء، فلو کان محدثاً یجب أن یتوضّأ للصلاة ونحوها؛ قبلها أو بعدها، والأفضل قبلها، ویجوز إتیانه فی أثنائها إذا جی‌ء بها ترتیبیّاً.

17/4/1392