توضیحات کارشناس:
جمعه، فطر، اضحی و غدیر، مهمترین روزهاییاند که از آنها در احادیث با عنوان عید یاد شده است و برای هر یک آداب، اعمال و دعاهای مشترک یا مخصوصی وارد شده است. با این حال، در متون روایی، از نوروز نیز به عنوان عید یاد شده و مورد توجه ویژهای قرار گرفته است. روایاتی در باب ارزشها و وقایع اتفاق افتاده در عید نوروز و چرایی توجه به آن وارد شده و مستحبات و دعاهای مشخصی برای آن ذکر شده است. در وسائل الشیعة در ضمن حدیثی به نقل از حضرت امام صادق علیه الصلوة و السلام چنین آمده است:
«وَ مَا مِنْ یَوْمِ نَیْرُوزٍ إِلَّا وَ نَحْنُ نَتَوَقَّعُ فِیهِ الْفَرَجَ- لِأَنَّهُ مِنْ أَیَّامِنَا حَفِظَهُ الْفُرْسُ وَ ضَیَّعْتُمُوهُ»
یعنی: «هیچ روز نوروزی نیست مگر آنکه ما انتظار فرج (آل محمد صلیالله علیه و آله) را داریم. برای اینکه نوروز از روزهای ما است. پارسیان آن را نگه داشتند و شما آن را از دست دادید.
مستحبات نوروز:
امام خمینی س در کتاب تحریر الوسیله در بیان غسلهای مستحبی میفرماید:
«و منها یوم النیروز» (ج 1 ص 88)
یعنی نوروز از روزهایی است که غسل کردن در آن مستحب است.
و در کتاب الصوم (تحریر ج 1 ص 276) نیز با تعبیر «و منها یوم النیروز» فتوا به استحباب روزه گرفتن در این روز دادهاند.
علاوه بر رسالههای عملیه که بخشی از مستحبات و برنامههای عبادی نوروز در آنها ذکر شده است، در منابع روایی و کتب ادعیه نیز برخی از اعمال و دعاهای مستحب و مخصوص این روز را میتوان جستجو کرد.
در جلد هشتم کتاب وسائل الشیعة باب خاصی با عنوان" باب استحباب صلاة یوم النیروز، و الغسل فیه، والصوم، و لبس انظف الثیاب، و الطیب، و تعظیمه، و صب الماء فیه" به این منظور اختصاص داده شده است.
در این باب سه حدیث نقل شده است. نخستین حدیث به قرار ذیل و متضمن استحباب چهار رکعت نماز برای روز نوروز است.
10338- 1- مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ فِی الْمِصْبَاحِ عَنِ الْمُعَلَّى بْنِ خُنَیْسٍ عَنْ مَوْلَانَا الصَّادِقِ ع فِی یَوْمِ النَّیْرُوزِ قَالَ إِذَا کَانَ یَوْمُ النَّیْرُوزِ- فَاغْتَسِلْ وَ الْبَسْ أَنْظَفَ ثِیَابِکَ- وَ تَطَیَّبْ بِأَطْیَبِ طِیبِکَ- وَ تَکُونُ ذَلِکَ الْیَوْمَ صَائِماً- فَإِذَا صَلَّیْتَ النَّوَافِلَ وَ الظُّهْرَ وَ الْعَصْرَ- فَصَلِّ بَعْدَ ذَلِکَ أَرْبَعَ رَکَعَاتٍ- تَقْرَأُ فِی أَوَّلِ کُلِّ رَکْعَةٍ فَاتِحَةَ الْکِتَابِ- وَ عَشْرَ مَرَّاتٍ إِنَّا أَنْزَلْنَاهُ فِی لَیْلَةِ الْقَدْرِ- وَ فِی الثَّانِیَةِ فَاتِحَةَ الْکِتَابِ- وَ عَشْرَ مَرَّاتٍ قُلْ یَا أَیُّهَا الْکَافِرُونَ- وَ فِی الثَّالِثَةِ فَاتِحَةَ الْکِتَابِ وَ عَشْرَ مَرَّاتٍ قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ- وَ فِی الرَّابِعَةِ فَاتِحَةَ الْکِتَابِ- وَ عَشْرَ مَرَّاتٍ الْمُعَوِّذَتَیْنِ- وَ تَسْجُدُ بَعْدَ فَرَاغِکَ مِنَ الرَّکَعَاتِ سَجْدَةَ الشُّکْرِ- وَ تَدْعُو فِیهَا یُغْفَرُ لَکَ ذُنُوبُ خَمْسِینَ سَنَةً.
یعنی: محمد بن حسن در کتاب مصباح التهجد، از معلی بن خنیس از مولای ما، در باره روز نوروز؛ فرمود: زمانی که روز نوروز شد پس غسل نما و نظیفترین لباست را بپوش و با خوشبوترین عطرهایت خود را معطر ساز، در حالی که آن روز روزه هستی؛ وقتی از نوافل و نماز ظهر و عصر روز نوروز فارغ گشتی، بعد از آن چهار رکعت نماز بجا آور، در رکعت اول فَاتِحَة الْکِتَابِ میخوانی و ده مرتبه سوره قدر؛ و در رکعت دوم فَاتِحَة الْکِتَابِ و ده مرتبه سوره کافرون را قرائت میکنی؛ و در رکعت سوم فَاتِحَة الْکِتَابِ وَ ده بار سوره اخلاص را؛ و در رکعت چهارم فَاتِحَة الْکِتَابِ و ده بار معوذتین (سوره ناس و سوره فلق) را میخوانی. آنگاه بعد از سلام سجده شکر کرده و در آن دعا میکنی؛ اگر چنین نمایی بخشیده شود تو را گناه پنجاه سال.
با الهام از احادیث و فتاوایی که نقل گردید میتوان گفت:
عید نوروز روز اهل بیت علیهم السلام و روز شیعیان است. یک میراث توحیدی است که جنبه ملی نیز پیدا کرده و اسلام بُعد الهی آن را گوشزد نموده و اذهان را بدان توجه داده است.
روز یکتاپرستان و روز عبادت حق تعالی است که در آن، موحدان نگاه و دست نیاز به سوی ربالعالمین دارند و از درگاه بینیاز آن قادر متعال مسئلت دارند و امیدوارند که سال نو را بر آنان مبارک فرماید و آن را سر آغاز نعمات، برکات، توفیقات و تحول و معنویت و کمال بیشتر برای همه مردم قرار داده و از شر و آفتهای زمانه محفوظ دارد و از گرفتاریها و مشکلات موجود رهایی بخشد. انشاء الله
1391/12/20