توضیحات کارشناس:
ازدواج دائم یا موقت بین زن و مردی که شرایط ازدواج را دارند با جاری شدن عقد لفظی حاصل می‌گردد. و صرفا با رضایت قلبی و یا توافق عملی و یا نوشتن و بدون جاری کردن صیغه لفظی محقق نمی‌گردد. پس هر کدام از ازدواج دائم و موقت محتاج عقدی است که باید دارای ایجاب و قبول لفظی و واجد شرایط مقرر در شرع بوده و بر انشای معنای مقصود و انشای رضایت به آن به طوری که در نزد اهل محاوره معتبر است، دلالت نماید.
این مطلب را امام خمینی در جلد 2 تحریرالوسیله ص 220 تحت عنوان «فصل فی عقد النکاح و احکامه» به شرح ذیل بیان کرده‌اند:
«النکاح علی قسمین:دائم و منقطع، و کل منهما یحتاج الی عقد مشتمل علی ایجاب و قبول لفظیین دالّین علی انشاء المعنی المقصود و الرضا به دلالة معتبرة عند اهل المحاورة، فلایکفی مجرد الرضا القلبی من الطرفین و لا المعاطاة الجاریة فی غالب المعاملات و لا الکتابة، ...»
طبق این نگاه و نظر فقهی، اراده تشریعی خداوند حکیم بر این تعلق گرفته است که جاری شدن صیغه ازدواج با شرایط و قیود معتبر و مشخص، مرز بین حلال و حرام الهی و ممیز پاک دامنی و ناپاکی انسان باشد.
عقد ازدواج که از سوی شارع مقدس مظهر عفت و ملاک و مبین آن قرار داده شده است باید واجد شرایطی باشد از قبیل: قصد انشاء و قصد مضمون عقد که متوقف است بر فهم هر چند اجمالی معنای الفاظ، و مانند این‌ها.
یکی از اموری که شرط بودن و نبودن آن بین فقهای عظام محل بحث و نظر می‌باشد، به زبان عربی خواندن صیغه ازدواج است.
در این باره امام خمینی س در جلد 2 ص 220 کتاب تحریر الوسیله می فرماید:
«و الاحوط لزوما کونه فیهما باللفظ العربی فلا یجزی غیره من سائر اللغات الا مع العجز عنه و لو بتوکیل الغیر و ان کان الاقوی عدم وجوب توکیل الغیر و یجوز بغیر العربی مع العجز عنه و عند ذلک لا باس بایقاعه بغیره لکن یکون مفادها مفاد اللفظ العربی بحیث تعد ترجمته»
مطابق بیان فوق، به احتیاط لازم صیغه ازدواج باید به عربی خوانده شود. و خواندن آن به زبان غیر عربی در صورتی صحیح است که زن و مرد عاجز باشند و نتوانند به عربی بخوانند که در این صورت باید به گونه‌ای و با الفاظ و عبارتی بخوانند که ترجمه و معادل عبارت عربی صیغه ازدواج باشد. مثلا زن و مردی که قصد ازدواج موقت دارند اما قادر نیستند که صیغه آن را به عربی بخوانند، در ابتدا به تعیین مدت ازدواج و میزان صداق و مهریه توافق و اقدام می‌نمایند و بعد از آن زن به قصد ازدواج می‌گوید: به ازدواج تو در آوردم خودم را در مدت معین و با مهر معین، و مرد نیز بدون فاصله و به قصد ازدواج بگوید: قبول نمودم.
نکته شایسته توجه این‌که، در این صورت و با این فرض، لزومی به توکیل به غیر نیست؛ یعنی بر زن و مردی که قصد ازدواج دارند و به هر جهتی، توان جاری کردن صیغه ازدواج به زبان عربی را ندارند، جایز است که خودشان صیغه نکاح دائم و یا موقت را به زبان غیر عربی بخوانند و جاری کنند؛ و بر آنان واجب نیست که به شخص ثالثی که توان به عربی خواندن دارد، مراجعه کرده و به وی وکالت دهند تا عقد آنان را به عربی بخواند.
21/1/1392