تبدل اجتهاد
تبدل اجتهاد از دیدگاه امام خمینی (س)
تبدل رأی مجتهد را امام خمینی (س) هم در کتب فتوایی و هم در کتب استدلالی خویش مورد توجه و بررسی قرار داده اند.
وجوب و عدم وجوب اعلام تبدّل رأی
در این که آیا اعلام تبدل رأی بر مجتهد واجب است یا نه در عروه آمده است: «إذا تبدّل رأی المجتهد، هل یجب علیه إعلام المقلّدین أم لا؟ فیه تفصیل: فإن کانت الفتوی السابقة موافقة للاحتیاط فالظاهر عدم الوجوب، و إن کانت مخالفة فالأحوط الإعلام، بل لا یخلو عن قوّة.»(۱) هرگاه برای مجتهد تبدل رأی پیش آمد آیا بر او واجب است که بر مقلد (تقلید کننده|مقلدین خویش اعلام نماید یا نه؟ در آن تفصیل است. پس اگر فتوای سابق موافق با احتیاط باشد ظاهر عدم وجوب است و اگر مخالف آن باشد پس احوط اعلام است بلکه خالی از قوت نیست؛ و از آنجا که امام خمینی (س) در تعالیق بر عروه، حاشیه بر متن ندارند لذا نظر ایشان را مطابق متن آن که گذشت باید لحاظ نمود.
تکلیف مقلد
در صورتی که در مسئله ای از مسائل برای مجتهد تبدل رأی پیش آید مقلد او نمی تواند به رأی پیشین او باقی مانده و
مطابق آن عمل نماید. در این جهت امام خمینی (س) هم نظر با صاحب عروه است که می نویسند: «إذا تبدّل رأی المجتهد لا یجوز للمقلّد البقاء علی رأیه الأوّل.»(۲)
تکلیف نقل کننده فتوا
یکی از راه های به دست آوردن فتوای مجتهد، نقل آن توسط دو نفر عادل یا یک نفر عادل و یا یک نفر ثقه از خود مجتهد یا رساله ی او است که مورد اطمینان می باشد. پس در صورت تبدل رأی مجتهد آیا بر ناقل یا ناقلان رأی قبلی واجب است که تبدل رأی مجتهد را به اطلاع مستمعین برسانند؟ در این خصوص امام خمینی (س) همانند صاحب عروه معتقدند که واجب نیست. صاحب عروه می نویسند: «إذا نقل ناقل فتوی المجتهد لغیره، ثمّ تبدّل رأی المجتهد فی تلک المسألة، لا یجب علی الناقل إعلام من سمع منه الفتوی الاولی و إن کان أحوط، بخلاف ما إذا تبیّن له خطؤه فی النقل فإنّه یجب علیه الإعلام.»(۳)
تکلیف مجتهد در صورت تبدل رأی
امام خمینی (س) بحث از تکلیف مجتهد در صورت تبدل رأی و اجزاء و عدم اجزاء را در فصل سوم رساله اجتهاد و تقلید در چهار فرض تبدل از قطع به قطع یا ظن معتبر و تبدل از ظن معتبر به قطع و یا ظن معتبر به تفصیل بررسی نموده اند. (۴)
(۱) خمینی، روح الله، موسوعة الإمام الخمینی، ج ۲۴، العروة الوثقی مع تعالیق الإمام الخمینی، ج ۱، ص ۱۷، کتاب الاجتهاد و التقلید، ، مسألة ۶۹. اعلام
(۲) خمینی، روح الله، موسوعة الإمام الخمینی، ج ۲۴، العروة الوثقی مع تعالیق الإمام الخمینی، ج ۱، ص ۸، کتاب الاجتهاد و التقلید، ، مسألة ۳۱. المتجزی
(۳) خمینی، روح الله، موسوعة الإمام الخمینی، ج ۲۴، العروة الوثقی مع تعالیق الإمام الخمینی، ج ۱، ص ۱۳، کتاب الاجتهاد و التقلید، ، مسألة ۵۸. المتجزی
(۴) خمینی، روح الله، موسوعة الإمام الخمینی، ج ۶، الاجتهاد و التقلید، ص ۱۰۳. فی تبدل
.
انتهای پیام /*