حج نیابتی

نیابت در حج از دیدگاه امام خمینی (س)

نیابت از میت در هر صورت و از شخص زنده در حج مستحبی و در بعضی از صورت های حج واجب، صحیح است.(۱)

شرایط نایب

درباره شرایط نایب در تحریرالوسیله چنین آمده است:

بلوغ

از شرایط نایب شدن در حج «بلوغ است بنابر احتیاط (واجب) و بین حج استیجاری و تبرعی، با اذن ولی یا بدون آن، فرقی نیست، و در اینکه نیابت (نابالغ) در حج مستحبی صحیح باشد تأمل است.»(۲)

عقل

کسی که نایب می شود باید عاقل باشد «بنابراین از دیوانه ولو اینکه ادواری باشد، در زمان دیوانگی اش صحیح نیست و نیابت شخص سفیه مانعی ندارد.» (۳)

ایمان از جمله شرایط نایب «ایمان»(۴) است.

مورد اطمینان بودن

نایب باید مورد اطمینان باشد، یعنی «اطمینان به اینکه انجام می دهد، ولی معتبر نیست که بعد از احراز اصل انجام دادن، اطمینان به صحیح انجام دادن آن داشته باشد، پس اگر بداند که انجام می دهد ولی شک کند که صحیح انجام می دهد یا نه، نایب گرفتن او ولو اینکه قبل از عمل باشد - بنابر ظاهر- صحیح است، ولی احتیاط مستحب|احتیاط (مستحب) آن است که در این صورت اطمینان به صحیح انجام دادن او لازم باشد.» (۵)

دانستن افعال و احکام حج

نایب باید «افعال و احکام حج را بداند ولو اینکه دانستن به وسیله ارشاد و هدایت معلمی در هنگام انجام هر عملی باشد.» (۶)

بر ذمه نداشتن حج

نایب باید در سالی که نایب در حج می شود حج واجب بر ذمه نداشته باشد.(۷)

معذور نبودن

نایب باید «در ترک بعضی از اعمال حج معذور نباشد، و اکتفا به تبرع شخص معذور هم دارای اشکال است.» (۸)

شرایط منوب عنه

 اسلام در منوب عنه شرط است، پس حج به نیابت از کافر صحیح نیست، ولی اگر فرض شود که کافر از حج، به نحو هدیه کردن ثواب آن، سود می برد بعید نیست که اجیر (فقه)|اجیر گرفتن برای این جهت جایز باشد. و اگر کافر مستطیع بمیرد، اجیر گرفتن از طرف او بر وارث مسلمان او واجب نیست.

و شرط است که در حج واجب، منوب عنه، فوت کرده باشد یا زنده ای باشد که توانایی ندارد. و در او (منوب عنه) بلوغ و عقل شرط نیست، پس اگر بر دیوانه در وقتی که حالش خوب است حج استقرار یافته باشد سپس در حال دیوانگی بمیرد اجیر گرفتن از او واجب است. و شرط نیست که نایب و منوب عنه در مرد بودن و زن بودن مثل هم باشند و نایب گرفتن کسی که صروره است (برای اولین بار به حج می رود) چه مرد باشد چه زن و چه برای مرد باشد و چه برای زن، صحیح است.(۹)

شرط صحت حج نیابتی

در صحت حج نیابتی شرط است که قصد نیابت کرده و منوب عنه را ولو اجمالاً در نیّت مشخص کند و نام بردن او شرط نیست؛ اگر چه در تمام مواطن و مواقف مستحب است. و نیابت به نحو جعاله صحیح است، چنان که با اجاره و تبرع صحیح می باشد.(۱۰)

(۱) موسوعة الإمام الخمینی، ج۲۲، تحریرالوسیلة، ج۱، ص۴۱۲، کتاب الحج، القول: فی النیابة. تصح

(۲) موسوعة الإمام الخمینی، ج۲۲، تحریرالوسیلة، ج۱، ص۴۱۲، کتاب الحج، القول: فی النیابة، مسألة ۱. بلوغ

(۳) موسوعة الإمام الخمینی، ج۲۲، تحریرالوسیلة، ج۱، ص۴۱۲، کتاب الحج، القول: فی النیابة، مسألة ۱. عقل

(۴) موسوعة الإمام الخمینی، ج۲۲، تحریرالوسیلة، ج۱، ص۴۱۲، کتاب الحج، القول: فی النیابة، مسألة ۱. ایمان

(۵) موسوعة الإمام الخمینی، ج۲۲، تحریرالوسیلة، ج۱، ص۴۱۲، کتاب الحج، القول: فی النیابة، مسألة ۱. اطمینان

(۶) موسوعة الإمام الخمینی، ج۲۲، تحریرالوسیلة، ج۱، ص۴۱۲، کتاب الحج، القول: فی النیابة، مسألة ۱. معرفة

(۷) موسوعة الإمام الخمینی، ج۲۲، تحریرالوسیلة، ج۱، ص۴۱۲، کتاب الحج، القول: فی النیابة، مسألة ۱. عدم اشتغال

(۸) موسوعة الإمام الخمینی، ج۲۲، تحریرالوسیلة، ج۱، ص۴۱۲، کتاب الحج، القول: فی النیابة، مسألة ۱. معذورا

(۹) موسوعة الإمام الخمینی، ج۲۲، تحریرالوسیلة، ج۱، ص۴۱۲، کتاب الحج، القول: فی النیابة، مسألة ۲. الاسلام

(۱۰) موسوعة الإمام الخمینی، ج۲۲، تحریرالوسیلة، ج۱، ص۴۱۳، کتاب الحج، القول: فی النیابة، مسألة ۳.

. انتهای پیام /*