عالم
حقیقت عالم در نگاه امام خمینی (س)
امام خمینی (س) عالم را ما سوی الله می داند که همان ظهور حق تعالی است.(۱) امام خمینی (س) عالم را با تمام حقایقش ظلّی می داند، این ظلّ، وجود انتسابی دارد که شخص متوهم خیال می کند مربوط به عالم است؛ در حالی که عارف آن را ظلّی هستی نما می داند؛ مانند سایه که هیچ است و گمان می شود که چیزی است.(۲) به باور ایشان عالم یک وجود مستقل ندارد و استناد به وجود آن اعتباری است؛ از این رو برای مجموع عالم یک نحو وجود اعتباری لحاظ می شود که در خیال، وحدتی برای آن به نام عالم متصور می شود در حالی که عالم خیال در خیال است.(۳) امام خمینی (س) معتقد است می توان به عالم به سه نظر توجه کرد؛ اول نظر به کثرت که در آن ماهیت (مضاف الیه)، وجود منبسط (اضافه) و ذات حق تعالی (مضاف) لحاظ می شود. در این حالت سه چیز وجود دارد: متجلی، جلوه و متجلی به. در نظر دوم تنها جلوه و متجلی هست و ماهیات هیچ هستند. نظر سوم، نظر وحدت است که جلوه در متجلی فانی است. در این نظر تنها حق تعالی است که وجود مطلق است.(۴)
امام خمینی (س) با توجه به اصولی چون بساطت، تشکیک در وجود و اصل علیت، به تبیین تطابق عوالم پرداخته، معتقد است عالم پایین تر، تنزل یافته و رقیقه عالم بالاتر است(۵) و در ظرف تجلی، عالم بالا به صورت اعلا و اشرف موجود است و همه فعلیت های عالم پایین در عالم بالا به صورت به صورت بساطت و اجمال موجود است؛(۶) از این رو هر مرتبه بالاتر، دارای کمالات مرتبه پایین تر به صورت اعلی و اشد است و هر مرتبه پایین تر هم دارای کمالات مرتبه بالاتر را به صورت ضعیف تر و ناقص دارد؛(۷) بنابراین عالم هستی از حیث وجودی از سلسله طولی برخوردار است که در آن یک عالم، علت عالم پس از خود است و رابطه علّی و معلولی بر عالم هستی|عوالم هستی حاکم است، به این صورت که در عالم جبروت، عقل اول، علت عقل ثانی است و همین طور تا آخر عالم عقل و پس از آن عالم ملکوت و در نهایت می رسد به عالم ماده و هیولایی.(۸)
(۱) خمینی، روح الله، تقریرات فلسفه امام خمینی (س)، ج۱، ص۱۰۱، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (س)، ۱۳۸۵ ما سوی الله؛ خمینی، روح الله، تعلیقات علی شرح الفصوص الحکم و مصباح الانس، ص۱۶۱، قم، دفتر تبلیغات اسلامی، ۱۴۱۰ قمری. ظاهر الحق
(۲) خمینی، روح الله، تعلیقات علی شرح الفصوص الحکم و مصباح الانس، ص۱۴۹، قم، دفتر تبلیغات اسلامی، ۱۴۱۰ قمری هو الظل؛ خمینی، روح الله، تقریرات فلسفه امام خمینی (س)، ج۲، ص۱۰، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (س)، ۱۳۸۵. ظلی هست نما
(۳) خمینی، روح الله، تقریرات فلسفه امام خمینی (س)، ج۱، ص۱۰۱، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (س)، ۱۳۸۵. خیال اندر خیال
(۴) خمینی، روح الله، تقریرات فلسفه امام خمینی (س)، ج۲، ص۲۴۳-۲۴۲، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (س)، ۱۳۸۵. این نظر سه چیز
(۵) خمینی، روح الله، آداب الصلاة، ص۱۸۴، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (س)، ۱۳۸۸ تناسب عوالم؛ خمینی، روح الله، تعلیقات علی شرح الفصوص الحکم و مصباح الانس، ص۲۴۸، قم، دفتر تبلیغات اسلامی، ۱۴۱۰ قمری. تنزل الحقایق
(۶) خمینی، روح الله، تقریرات فلسفه امام خمینی (س)، ج۱، ص۳۴۱، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (س)، ۱۳۸۵. بنحو الاجمال
(۷) خمینی، روح الله، تقریرات فلسفه امام خمینی (س)، ج۳، ص۳۱۳، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (س)، ۱۳۸۵. اضعف و انقص
(۸) خمینی، روح الله، تقریرات فلسفه امام خمینی (س)، ج۲، ص۱۹۹، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (س)، ۱۳۸۵ هیولای اولی؛ خمینی، روح الله، دانشنامه امام خمینی (س)، ج۷، ص۴۷۷، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (س)، ۱۴۰۰.
.
انتهای پیام /*