نقش زن در مدیریت خانه

نقش زن در مدیریت خانه

 بتلا عبید

حضرت فاطمه زهرا(س)، سرور بانوان عالم، دختر گرامی پیامبر اسلام(ص)، نمونۀ بارز از عفت و پاکدامنی بود؛ و همه فضیلتها و ارزشهای والای انسانی در او متجلی بود. پس، رفتار نیک، تربیت و پرورش خوب او در خانه ای که شریفترین خانۀ بشریت است، الگویی برای همه مادران مسلمانی است که می خواهند با ایجاد کانون خانوادگی گرم، صمیمی و مکتبی کودکان، خود را پرورش دهند. و از دهان آنان گفتار و سخن حق بشنوند، و از رفتار آنان مجاهدت را بیاموزند تا حق بر باطل پیروز شود.

خانه، پایۀ اصلی انسان سازی است، و مادر نقش اصلی آن را دارد و باید با حُسن تدبیر و نظارت مستقیم در پرتو احکام اسلام و اصول اخلاقی آن برای تربیت نسل جدید و آمادگی آنها در پذیرش سختیهای زندگی تلاش نماید.

زن مسلمان با ایمان قوی می تواند شرایط اقتصادی خانه را تنظیم کند و بر طبق آن امرار معاش کند، و با علم، معرفت، فرهنگ، ایمان برای غلبه بر سختیها و از بین بردن گرفتاریها راه حلهای مناسب ارائه دهد. زن نباید به ابزار اسراف تبدیل شود، بلکه باید یک وسیله تنظیم کننده پایۀ اصلی جامعه یعنی خانواده باشد. همدوش و همیار مرد در چهارچوب اسلام و اخلاق اسلامی و با گذشت زندگی کند. با خانواده خود رفتار خوب داشته باشد، و به شوهر خود احترام بگذارد... و او را در گرفتاریها و سختیها یاری کند.

قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران تصریح می کند که خانواده پایۀ اصلی جامعه است، و گهواره رشد طبیعی انسان و کمال و پیشرفت اوست؛ این قانون دولت را موظف می کند تا زمینه لازم را به منظور دسترسی به این هدف فراهم نماید.

صدیقه اطهر فاطمه زهرا(س) که افتخار وجود و معجزۀ تاریخ است، در تحکیم خانواده و تربیت فرزندانش بسیار کوشا بوده است و امام خمینی(ره) او را چنین توصیف می کند:

 «این خانۀ کوچک فاطمه ـ سلام الله علیها ـ و این افرادی که در آن خانه تربیت شدند که به حسب عدد، چهار ـ پنج نفر بودند و به حسب واقع، تمام قدرت حق تعالی را تجلی دادند، خدمتهایی کردند که ما را و شما را و همه بشر را به اعجاب آورده است.» [1]

پس زنان مسلمان باید او را سرمشق خود در مدیریت خانه قرار دهند.

از یک قرن پیش، اندیشمندان، علما و پیشگامان نهضتها، سعی نموده اند محدویتهای اجتماعی زنان را کاهش دهند و زمینۀ علم آموزی آنها را فراهم نمایند، اگر چه این خواسته ها تا حدودی عملی شده است و وضعیت زنان نسبت به گذشته تغییر کرده ولی هنوز همۀ اهداف عملی نشده است و موانعی برای اجرای آن وجود دارد.

طرفداران و مخالفان این جریان را می توان به شرح ذیل تقسیم کرد: گروهها و جناحهای افراطی و منفی که از تفکرات جامد گذشتگان خود حمایت می کنند، از روی تعصب و تنگ نظری به موضوع نگاه می کنند، و به زن به عنوان یک موجودی برای بچه دار شدن می نگرند و معتقدند شعار برابری زن و مرد، امر جدیدی است، و هر امر جدید بدعت است، و هر بدعت ضلالت و گمراهی است و هر گمراهی موجب آتش است.

در مقابل این گروه جریان دیگری است که به ستم و ظلم فاحش بر علیه زن در کشورهای اسلام اعتراف می کند، و برای او آزادیهای نامحدود مانند آزادیهای زن غربی می خواهد.

در مقابل این دو جریان، جریان سومی وجود دارد، جریان عقلانی که عقب ماندگی را طریق درست نمی داند و آزادی مطلق را جز خطری جدی که منجر به جنجال و ناامنی می شود نمی شناسد. این جریان با الهام از اصول اساسی اسلام مرد و زن را برابر می داند و امام خمینی(ره) نیز به عنوان یک مرجع مجاهد بزرگ، و با یاری جستن از کوثر زلال و معارف و عرفان اصیل اسلام و با تأمل و تفکر اجتهادی خود در سنت شریف پیامبر(ص) و تعالیم ائمه اطهار(ع) به نقش زن و مسئولیتهای سنگین او اعتقاد داشت،  بنابراین در انقلاب اسلامی هویت و شایستگی زن مسلمان نمایان و متجلی شد.

امام خمینی(ره) این عالم روحانی، وظایف زن در خانه و اجتماع را پیوند داد و ضمن مخالفت با رهایی نقش زن در تربیت فرزندان و مدیریت خانه، با دوری زن از نقش اجتماعی او که با خلقت و ساختار وجودی او سازگار است نیز مخالفت نمود.

سرور بانوان جهان، فاطمه زهرا(س)، در خانۀ علی بن ابی طالب(ع)، آسیاب را با دو دست مبارک خود به حرکت در می آورد، غذا را با دو دست مبارک خود به حسن(ع) و حسین(ع) می داد. این زن که افتخار وجود و معجزۀ تاربخ بود، قبل از هر چیز امور منزل را اداره می کرد. و به فرزندان خود والاترین و پاکترین کلمات و آیات از سرچشمه کوثر را می آموخت. امام خمینی(ره) در این مورد می فرماید:

 «زنی که در حجره ای کوچک و محقر انسانهایی تربیت کرد که نورشان از بسیط خاک تا آن سوی افلاک و از عالم ملک تا آن سوی ملکوت اعلیٰ می درخشد» .[2]

او صبر و ایمان را از پدر خود، رسول خدا، و همسر خود امیر مؤمنان(ع) فرا گرفت.

مدیریت منزل و پرورش فرزندان از مهمترین وظایف زن است. حضرت رسول(ص) در این مورد می فرماید: «بهشت زیر پای مادران است» .

ساختار وجودی زن به گونه ای است که به او در خانواده نقش اولی می دهد و آن هم نقش بسیار مهم مادری است: علاوه بر نقش مهم زن در خانواده، زنان که نیمی از جامعه را تشکیل می دهند می توانند فعالیت اجتماعی داشته باشند.

البته باید در کار او در منزل و خارج از آن هماهنگی باشد. حضرت امام خمینی(ره) در تاریخ 12  /  11  /  1978 میلادی می گوید: اسلام شما را هدایت می کند که رفتار شما حتی در خانه چگونه باشد، یعنی برای شما تعیین می کند که باید رفتار شما چگونه باشد. اخلاق شما چگونه باشد. کردار و توجه شما چگونه باشد... با فرزندان خود چگونه رفتار کنید، پسر با پدر خود چگونه رفتار کند، و پدر با دختر. کودک با مادرش و مادر با خانۀ خود و برادر با خواهرش و افراد خانواده با هم... نظر خاص و تعالیم و احکام اسلام در همه این مسائل می باشد.

شرکت زن در پیشرفت جامعه، رشد اقتصادی، اعتلای اجتماعی و سیاسی، یک امر ضروری است، زیرا زنان نیمی از جمعیت جامعه را تشکیل می دهند. همه ما باید به مناسبت روز زن، برای رسیدن به این هدف مطلوب کوشش کنیم. تا روز تولد فاطمه زهرا(س) روزی با عزت و پر افتخار باشد و زن مسلمان، خستگی ناپذیر در پیشرفت تلاش کند. والله ولی التوفیق... و السلام علیکم.

منبع: تأملی بر جایگاه زن، ج 2، ص 77.