جامعیت انسان کامل از دیدگاه حافظ رجب برسی و امام خمینی (س)
پدیدآورنده: حسین طهماسب کاظمی
چکیده
بحث انسان کامل و جامعیت او از موضوعات بسیار حائز اهمیت است که در اندیشه اسلامی از دیر زمان مطرح بوده است و برخی با نگرش های کلامی و برخی با نگرش های فقهی به بیان این مساله پرداخته اند. در حوزه عرفان اسلامی نیز ابعاد مختلف این مساله مورد بررسی و واکاوی قرار گرفته است. نظر عرفا بر این است که تنها حقیقت انسانی است که قدرت جمع حقایق خلقی و الهی را در خود دارد و می تواند به تعین ثانی و اول صعود نماید و به تعبیری حقیقت نوع انسانی همان تعین اول است که به واسطه جامعیت و احدیت جمع، واجد حقایق الهی و خلقی است. یعنی به یک حقیقت وَحدانی همه حقایق را در خود جمع کند و هرآنچه در عالم خلق و اله به صورت منفصل و متمایز دیده می شود، در حقیقت انسانِ کامل به صورت احدی جمع می باشد. و او چون آینه ایست که تمام مراتب و تجلیات از عرش تا فرش را در خود ظاهر می سازد و به نحو احدی، همه آنها را داراست. و سرِّ اشرف بودن او نیز همین نکته است. مرحوم حافظ رجب بُرسی نیز با تالیف کتاب مشارق انوارالیقین فی حقایق اسرار امیرالمومنین (ع) و نقل روایاتی در شان و مقامات عرفانی - ولایی حضرت امیرالمومنین (ع) و حضرات معصومین (ع)، بر اساس اعتقادات امامیه و با تاثیر از دیدگاه عرفای متقدم، به تبین این مسئله پرداخته است و حضرت امام خمینی (س) نیز که از اساتید برجسته حوزه عرفان اسلامی به شمار می آیند، لذا چون در باب انسان کامل و جامعیت او، آثار شایانی از خود به جای گذارده اند. این دو اندیشمند؛ اولا به علت بهره بردن آنها از قرآن و روایاتِِ حضرات معصومین (ع) که شالوده و آبشخور تمامی نظریات آنها را تشکیل می دهد و ثانیا به علت تاثیر اندیشه های عرفانی ابن عربی، خصوصا در بحث نظریه انسان کامل که انسان کامل را جامع مراتب الهی و خلقی یا همان حضرات خمس می داند لذا بررسی نظرات این دو اندیشمند در باب جامعیت انسان کامل نشان می دهد که اندیشه آنها تطابق کامل دارد اگرچه در بعضی از مباحث فرعی مطالب کافی از برسی برای مقایسه وجود ندارد و یا تمایز کمی دارند.
پایان نامهجامعیت انسان کامل از دیدگاه حافظ رجب برسی و امام خمینی (س)صفحه 1