نقش محوری اسمای الهی در عرفان نظری امام خمینی (س)

‏‏چکیده‏

‏‏اصالت فاعلیت اسمای الهی در برابر فاعلیت اعیان ثابته علمی‌ یکی از وجوه تبیین نقش محوری اسما در عرفان امام خمینی است. فاعلیت اسمای الهی چنان است که اشیا نه تنها در وجود که در بقا آن نیازمند اسمای الهی و تحت ربوبیت آن‌ها هستند و ‌این مهم‌ترین وجه تمایز فاعلیت اسمای الهی نسبت به فاعلیت‌های طبیعی است.‏

‏‏بنابر نظر امام، اشیا دارای دو وجه هستند: وجهی به لحاظ ذات و تعین‌شان که با این وجه، ظلمانی و ضعیف هستند؛ اما همین اشیا، صورت و وجهی روبه عالم اسما دارند و ‌این همان وجهه‌ی نورانی و وجه باقی و جهت قوت آن‌هاست که با اضمحلال تکثرات و تعینات و قیامت اشیا، باقی است. نظر به وجهه‌ی نورانی و حقانی اشیا و توجه به رشته‌ی اتصال آن‌ها با عالم اسما، رویکردی صرفاً عرفانی است. عارف در مقام اسمیت آن‌چنان فاصله ظاهر مظهر در نگاهش برداشته می‌شود که اشیا را همان اسمای ظاهر در آن‌ها می‌بیند. امام با بنیان ‌این اصل که تجلیات الهی جز در قالب تعینات اسمائی و صفاتی ممکن نیست،گامی ‌دیگر در راستای تبیین نقش محوری اسما در‌ ایجاد اشیا برداشته است. نتیجه ‌این اصل آن است که تجلیات شهودی بسان تجلیات وجودی جز در حجاب اسما امکان پذیر نباشد. بدین ترتیب نهایت معرفت عارفان، شهود حق تعالی در حجاب اسمای ذاتی است. در عرفان امام مبحث اسمای الهی چنان در مباحث عمده‌ی‌ هستی‌شناسی و جهان‌شناسی و انسان‌شناسی تنیده شده است که برای تبیین نقش اسما در شاکله‌ی‌ این مباحث باید آن‌ها را یک به یک و از نو و با نظر به مبحث اسما تبیین نمود.‏

‏‎ ‎

‏‎

‎