آسیب شناسی حکومت در اندیشه امام خمینی (س)

‏‏چکیده ‏

‏‏مسأله مورد توجه در این تحقیق، آسیب‌شناسی حکومت و به طور خاص، حکومت دینی از منظر حضرت امام خمینی (ره) می‌باشد که در آن دو هدف نظری یعنی شناخت حکومت و آسیب‌های آن و عملی به معنای تلاش برای شناخت خطرات و آفت‌های حکومت اسلامی ‌و هشدار و جلوگیری از این آسیبها از منظر امام (ره) مورد توجه بوده است.در این بین سؤال اصلی ‌این است که دیدگاه امام خمینی (ره) به عنوان صاحب‌نظر و مؤسس نظام حکومتی خاص به نام جمهوری اسلامی ‌در مورد آسیبها و تهدیدات حکومت ـ به مفهوم عام ـ چیست؟ لذا با‌ این فرض که در‌ اندیشه امام (ره)حکومت پدیده‌ای است که با اختیار و اراده انسانها سر و کار دارد و آسیبها و خطرات زیادی آن را تهدید می‌کند به بحث آسیب‌شناسی حکومت از منظر ‌ایشان پرداخته‌ایم. برای ‌این منظور، با توجه به تنوع داده‌ها و نبود دسته‌بندی خاص، روش منطق بازسازی آبراهام کاپلان را به کار بسته‌ایم که در آن ابتدا ساختار منطقی مورد نظر برای بررسی و تبیین یک پدیده در نظر گرفته شده و سپس داده‌ها بر اساس شیوه‌ای مشخص،در درون آن ساختار جای می‌گیرند. بدین طریق به روشی که طی آن آسیب‌های حکومت از دیدگاه امام (ره) به سه بخش معنایی، ساختاری (سیاسی) و کارکردی تقسیم می‌نماید اقدام نموده‌ایم.  با بررسی صورت گرفته چنین نتیجه گرفته‌ایم که امام (ره) ضمن ارائه نوعی از حکومت به نام جمهوری اسلامی ‌به عنوان بهترین شکل حکومت که مبتنی بر قوانین الهی، همراه با خواست، اراده و انتخاب مردم می‌باشد،در تمام زمینه‌ها و حوزه‌های مختلف دینی، فرهنگی، سیاسی، اقتصادی و نظامی‌ راجع به بروز آسیبها در این حکومت، تذکرات و پیش‌بینی‌هایی داشته‌اند. آفاتی که می‌توانند حرکت حکومت را به سمت اهداف خود کُند نمایند یا آن را از مسیر منحرف نموده، به زوال برده و در نهایت به ورطه سقوط بکشانند. در تقسیم‌بندی آسیبها، نوع معنایی، متزلزل‌کننده اعتماد عمومی ‌و تضعیف‌کننده باورهای مردمی ‌می‌باشند. بنابراین پایه‌های معرفتی و ‌ایمانی و مردمی‌ نظام، به ویژه اعتماد عمومی‌ را متزلزل می‌سازند و از این نظر دارای اهمیت بیشتری می‌باشند چرا که به نوعی مردم را که پشتوانه اصلی حکومت هستند از آن جدا ساخته و باعت بی‌ثباتی و زوال حکومت می‌گردد. نوع دیگر آسیبها،ساختاری (سیاسی) است. این نوع آسیبها خود به دو قسمت آسیبهای ساختار حقوقی و ساختار حقیقی تقسیم می‌شوند. در میان آسیبهای ساختار حقوقی مهمترین آنها ناکارآمدی ساختار سیاسی بوده که زوال مشروعیت را در پی دارد و از آسیبهای بسیار مهلک است. آسیبهای کارکردی نیز مانند ارائه چهره وارونه از اسلام، وابستگی فرهنگی، فاصله‌ی طبقاتی و بی‌نظمی ‌در قوای مسلح در چهار حوزه دینی، فرهنگی، اقتصادی و نظامی ‌بررسی شده‌اند. این آسیبها موجب بدبینی افکار عمومی ‌شده و ذهنیتی خطرناک مبنی بر ناتوانی اسلام  در اداره کشور و دخالت در امور سیاسی را ‌ایجاد می‌کنند.‏

‏‎

‎